Είδαμε την ταινία «Ζώνη Ενδιαφέροντος»: H ατελής καύση του ονείδους της ανθρωπότητας- Δεν ήταν αριστούργημα, ήταν γροθιά!

«Ζώνη Ενδιαφέροντος» μια ταινία - γροθιά στο στομάχι, όχι αριστούργημα…

Αν ήταν διήγημα, θα μπορούσε να το ‘χει γράψει ο Παπαδιαμάντης: χαλαρή πλοκή, άψογη ιστόρηση, αψεγάδιαστη δομή, δίχως όμως την κορύφωση ή την ένταση που θα είχε προσδώσει ένας «Μυριβήλης»…

Αν ήταν κλασσικό μουσικό κομμάτι ίσως και να το είχε συνθέσει ο Σούμπερτ: ημιτελής συμφωνία… Ήταν όμως ταινία, σχετικά μικρής διάρκειας, όμως με ένα παγκόσμιο – διαχρονικό και ανεξάντλητο θέμα: το Ολοκαύτωμα! Ταινία βρετανού σκηνοθέτη, που αν την έφτιαχνε Αμερικανός θα την είχε κάνει… «αμερικανιά»; Μπορεί και όχι…

Το φιλμ του βρετανού Τζόναθαν Γκλέιζερ είναι σπάραγμα 7ης Τέχνης, που όμως κάτι του έλειπε για να μετουσιωθεί σε «αριστούργημα».
Οι φίλοι του κινηματογράφου θα έχετε διαβάσει με τι καταπιάνεται η ταινία: την οικογενειακή ζωή του Ρούντολφ Ες (του διοικητή του Άουσβιτς). Η κάμερα παρ-ακολουθεί- σαν πίσω από την κλειδαρότρυπα της εξώπορτάς του- την γαλήνια οικογενειακή ζωή, όταν πλάι στον κατάφυτο «παράδεισο» δεσπόζει η απόλυτη Κόλαση της ανθρωπότητας: το Άουσβιτς.

Ο θεατής δεν βλέπει, παρά αμυδρά, Εβραίους, καθόλου θάνατο και κρεματόρια, βλέπει όμως τα ιμάτιά των μαρτύρων να διαμοιράζονται, βλέπει την καλή μητέρα και σύζυγο να προβάρει αυτάρεσκα τη γούνα μιας εκ των εσταυρωμένων, βλέπει τις καμινάδες να δείχνουν Γολγοθά και θάνατο, βλέπει τη στάχτη από τα ανθρώπινα κορμιά άλλοτε να πέφτει σαν ψιλόβροχο κι άλλοτε να σέρνεται σαν απειλητικό ποτάμι… Ο θεατής- και η Θεία οικογένεια- ακούει πυροβολισμούς, οιμωγές, και ένα μονότονο βουητό από την αρχή μέχρι του τέλους της ταινίας, που καταλαβαίνουν, όσοι καταλαβαίνουν ότι είναι αυτός ο ήχος του Κάτω Κόσμου: το εργοστάσιο κονιορτοποίησης ανθρώπων λειτουργεί νυχθημερόν!

Καθηλωτική η ματιά του Γκλέιζερ, αλλά...

Η σκηνοθετική ιδέα της επαφής με το καυτό Ολοκαύτωμα υπό αυτό το πρίσμα, ευφυής και πρωτότυπη, όμως… ατελής.
Έλειπε κάτι: η ένταση, η οξύτητα (για να χρησιμοποιήσουμε όρους σεφ), το σενάριο-καρύκευμα που θα απογείωνε το φιλμ.
Καθηλωτική η ματιά του Γκλέιζερ, αλλά από την αρχή μέχρι του τέλους περίμενες αυτό το «κάτι», που όμως δεν είδες ποτέ.
Ίσως ο συμβολισμός αυτής της αταραξίας της περιτιγυρισμένης από το απόλυτο χάος να είχε την ύψιστη σημασία της. Ίσως…
Αταραξία παντού: στη ζωή των παιδιών που απολαμβάνουν «καθημερινότητα» και παιχνίδι, των γονέων που γρυλίζουν σαν τους χοίρους όταν έχουν ερωτικό οίστρο, των επισκεπτών που φθονούν τον «παράδεισο», ακόμα και των οικιακών βοηθών, που νοιώθουν τυχερές όταν γύρω τους απλώνεται η ατυχία…

Και κάποιες σύντομες ματιές στους έχοντες σώας τας φρένας: η πεθερά στου Ες, για παράδειγμα, που δεν άντεξε την εικόνα από τις τσιμινιέρες του θανάτου και τους ήχους της Κόλασης κι έφυγε νύχτα. Και μια φευγαλέα σκιά ανθρωπιάς: κάποια από τις υπηρέτριες της οικογένειας γνωρίζει και νοιάζεται· κάθε βράδυ, στα σκοτεινά (μόνον έτσι μπορούσε να είναι άνθρωπος κάποιος τότε) τοποθετεί φαγητό σε διάφορα σημεία για να βρίσκουν οι σκλάβοι των Ναζί. Και πλάι σε όλα αυτά, το αγνό πράσινο και η οργιώδης φύση, όταν δίπλα τους το εντομοκτόνο Zyklon εξοντώνει ψυχές!

Εξαιρετική η ερμηνεία της Σάντρα Χέλερ (Sandra Huller), που ήταν επίσης άριστη στην «Ανατομία μιας Πτώσης». Ο Κρίστιαν Φρίντελ (Christian Friedel) προκαλεί με την αταραξία και την απάθεια του δημόσιου υπάλληλου: απαθής όταν διοικεί, όταν ερωτεύεται- νόμιμα ή παράνομα- όταν διαπραγματεύεται τη μετάθεσή του, όταν παίζει με τα παιδιά του και βγάζει ψήγματα συναισθήματος μοναχά όταν αποχαιρετάει το άλογό του κι όταν καταλαβαίνει τη στάχτη των θυμάτων του, να τον πνίγει στο ποτάμι…

Ήταν βράδυ μιας μέρας μετά τα Χριστούγεννα. Σε μια παλιακή αίθουσα στο Μαρούσι, όπου δεν είχες την πολυτέλεια αριθμημένων θέσεων, ούτε καθίσματα-ξαπλώστρες για να απλωθείς, είχες όμως μπροστά σου- στην οθόνη- το φως που θάμπωνε το έρεβος. Και όλα κύλησαν ατάραχα, πλην μιας δυο εξαιρέσεων κινητών τηλεφώνων που σε προσγείωναν στην ζοφερή πραγματικότητα των καιρών μας.

Ναι, η ταινία του Γκλέιζερ, δεν είχε τη διαβολεμένη ένταση που θα την απογείωνε, όμως είχε την κολασμένη χαλαρότητα, που την κράτησε βαθιά ριζωμένη στην ελεεινή πραγματικότητα του ονείδους της ανθρωπότητας και αυτό ήταν το μυστικό της επιτυχίας της. Ορθώς επιλέχτηκε να διαγωνιστεί στα Όσκαρ ως αγγλική συμμετοχή πλάι στην γερμανική «Ανατομία μιας Πτώσης». Να την δείτε δίχως σκέψη!
Και το φινάλε απλό και συνταρακτικό μαζί: ο πορωμένος διεκπεραιωτής-διοικητής του στρατοπέδου συγκέντρωσης, προσπαθεί να ξεράσει τη στάχτη που πλημμυρίζει τον οργανισμό του, ενώ οι καθαρίστριες του Άουσβιτς, 80 χρόνια μετά σαρώνουν ανθρώπινα μόρια τέφρας, ακόμα…