Τσερνόμπιλ: Ο σκηνοθέτης και ο πρωταγωνιστής της σειράς μιλούν στο «Έθνος» (pics&vid)

Έχοντας λάβει την υψηλότερη βαθμολογία από κάθε άλλη σειρά στη σύγχρονη τηλεοπτική ιστορία χάρη στην μαζική θετική ανταπόκριση των θεατών όπως αυτή καταγράφηκε στην  κορυφαία παγκοσμίως κινηματογραφική ιστοσελίδα IMDB, η δραματική μίνι σειρά «Τσερνόμπιλ» του αμερικανικού δικτύου HBO και του βρετανικού Sky UK αποτελεί μία ακόμη μεγάλη τηλεοπτική επιτυχία της εποχής μας. Ένα νέο τηλεοπτικό φαινόμενο  στην μετά το «Game Of Thrones» περίοδο, με ιστορική αξία και πολιτικοκοινωνική σημασία. Τόσο για τις γενιές που έζησαν τις μαύρες εκείνες μέρες του φριχτού ατυχήματος όσο και για τις γενιές που τώρα αποκτούν γνώση των γεγονότων.

Το «Τσερνόμπιλ» είναι μία μεγάλη διεθνής τηλεοπτική παραγωγή που «έρχεται» στην Ελλάδα με τρομερή ειδησεογραφική φόρα ενώ όπως συμβαίνει συνήθως με κάθε έργο που αποκτά επιδραστικές διαστάσεις, οι γραφικότητες έγιναν κομμάτι της επιτυχίας του (οι  λάτρεις του μακάβριου τουρισμού κάνουν «πάρτι» βγάζοντας σέλφι στον τόπο του ατυχήματος ενώ ο τουρισμός αυξήθηκε κατά 40% στην ευρύτερη περιοχή). Η Ρωσία το αποκήρυξε, όμως, η επιτυχία είναι σαρωτική.

Το «Chernobyl» αποτελεί διασκευή του συγκλονιστικού βιβλίου «Τσερνόμπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος» της βραβευμένης με Νόμπελ Λευκορωσίδας συγγραφέως Σβετλάνα Αλεξίεβιτς από τον Αμερικανό σεναριογράφο Γκρεγκ Μέιζιν σε σκηνοθεσία του Σουηδού Γιόχαν Ρενκ. Η τηλεοπτική αναπαράσταση της «μεγαλύτερης τεχνολογικής καταστροφής του 20^ου αιώνα» που συνέβη τον Απρίλιο του 1986, συνδυάζει πολλές ακόμα αφηγηματικές πηγές όπως και μαρτυρίες ντόπιων της περιοχής Πρίπιατ της Ουκρανίας σε ένα πολυπρόσωπο σπονδυλωτό δράμα. Ο Άγγλος Τζάρεντ Χάρις και ο Σουηδός Στέλαν Σκάρσγκαρντ, δύο κορυφαίοι Ευρωπαίοι ηθοποιοί, κρατούν τους πρώτους ρόλους. Ο πρώτος του επιστήμονα Βαλέρι Λεγκάσοφ και ο δεύτερος του πολιτικού Μπόρις Σερμπίνα, αντιπροέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ.  Μαζί τους και η Έμιλι Γουότσον στον ρόλο της πυρηνικής φυσικού που ερευνά τα αίτια του τραγικού ατυχήματος.

Το «Έθνος της Κυριακής» εξασφάλισε αποκλειστικές συνεντεύξεις των Γιόχαν Ρενκ και Τζάρεντ Χάρις, λίγο πριν από την ελληνική πρεμιέρα της σειράς στο συνδρομητικό δίκτυο της Nova.  

Γιόχαν Ρενκ: «Ήρθαμε αντιμέτωποι με φρικιαστικές τοποθεσίες»

Τι αντιπροσωπεύει για εσάς η ιστορία του Τσερνόμπιλ;

Την ανθρώπινη θυσία.  Επτακόσιοι χιλιάδες άνθρωποι από όλη τη Σοβιετική Ένωση ενεπλάκησαν στην επιχείρηση εκκαθάρισης και όπως αντιλαμβάνεστε κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί πουθενά αλλού στον κόσμο. Αν συνέβαινε ένα παρόμοιο ατύχημα σε χώρα της Δύσης εκείνο τον καιρό, θα είχαν σφραγίσει την περιοχή και δεν θα άφηναν κανέναν να πλησιάσει. Συνάντησα εκκαθαριστές στην Ουκρανία που μου είπαν ότι η γενική αίσθηση που υπήρχε ήταν ότι όλοι έπρεπε να συμβάλλουν κατ’ ανάγκη. Σε έκτακτες καταστάσεις όπως στην περίπτωση του πυρηνικού ατυχήματος του Τσερνόμπιλ, όταν σου ανατίθεται να φέρεις εις πέρας ένα έργο, νιώθεις ότι αποκτάς έναν προορισμό στη ζωή σου. Όταν οι άνθρωποι δρουν με αυταπάρνηση, μαθαίνεις ότι ο κοινός στόχος ενέχει βαθιά ανθρωπιστική στάση.

Τι σας τρόμαξε πιο πολύ στα σενάρια όταν τα διαβάσετε;

Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι το Τσερνόμπιλ ξέρναγε την ακτινοβολία δύο βομβών στη Χιροσίμα ανά ώρα για αρκετό καιρό. Ακόμα και στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Σουηδία προσπάθησαν να αποκρύψουν το εύρος της καταστροφής για να αποφευχθεί ο πανικός.

Ήταν πρωτόγνωρη εμπειρία για εσάς ογκώδες ως προς την πλοκή υλικό που είχατε για να εργαστείτε;

Δουλέψαμε πάνω σε 104 διαλογικά μέρη και πρέπει να σας πω ότι δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Είχαμε πάνω από 100 ημέρες γυρισμάτων – επί μακρόν γυρίσματα την ημέρα και τη νύχτα σε φρικιαστικές τοποθεσίες συμπεριλαμβανομένου ενός πραγματικού εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας. Στην προσπάθεια μας να αναπαριστήσουμε πραγματικά γεγονότα ήρθαμε όντως αντιμέτωποι με μια μεγάλη δοκιμασία.

Πώς νιώσατε κινηματογραφώντας σε έναν πραγματικό πυρηνικό αντιδραστήρα;

Το πυρηνικό εργοστάσιο της Ignalina στη Λιθουανία είναι αδελφή μονάδα του Τσερνόμπιλ, που σημαίνει ότι είναι ένας αντιδραστήρας τύπου RBMK με το ίδιο ελάττωμα που είχε το Τσερνόμπιλ. Στη θέα του νιώθεις πραγματικά την ιστορία να σε κατακλύζει. Το επισκέφτηκα πολλές φορές και αισθανόμουν σαν να βρισκόμουν στον τάφο του Κθούλου (σ.σ. η μυθική κοσμική οντότητα του συγγραφέα Χ.Φ. Λάβκραφτ). Αυτές οι ογκώδεις, χωρίς παράθυρα, τσιμεντένιες κατασκευές των πυρηνικών εργοστασίων είναι τόσο ψυχρές που μοιάζουν απόκοσμες εξαιτίας της ενέργειας που φωλιάζει μέσα τους.

Τα ιατρικά στοιχεία της ιστορίας και τα κοστούμια που χρησιμοποιήθηκαν στη σειρά μοιάζουν απελπιστικά αληθινά…

Θέλαμε να προσδώσουμε αυθεντικότητα στην εικονογράφηση των γεγονότων. Το μακιγιάζ ήταν όντως τρομακτικό και εξουθενωτικό να το αντικρύζεις. Έπρεπε να το ισορροπήσουμε ώστε να μην φαίνεται σαν φθηνός εντυπωσιασμός. Για τα κουστούμια κάναμε ενδελεχή έρευνα προσπαθώντας να βρούμε τα αυθεντικά. Στο τέλος, ήταν απαραίτητο κάποιος που έζησε τα γεγονότα να βεβαιώσει ότι αυτό που επιδιώκουμε να αναπαραστήσουμε είναι πιστό στην πραγματικότητα.

Κατά την άποψή σας, το «Τσερνόμπιλ» αποτελεί μία ακραιφνή ιστορική μίνι-σειρά ή αναφέρεται και στο σήμερα;

Σίγουρα και τα δύο. Αυτό ήταν που μου άρεσε στο σενάριο. Αντανακλά το πνεύμα της εποχής μας σε συνάρτηση με τη διαστρέβλωση των γεγονότων και τις ψευδείς ειδήσεις, εργαλεία με τα οποία χειρίζεται την πραγματικότητα κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς. Υπάρχει όμως και ένας αέναος λυρισμός στην τραγωδία του Τσερνόμπιλ που υπενθυμίζει τι είναι σημαντικό για την ανθρωπότητα, ποια η σχέση μας με τον πλανήτη μας καθώς και την ικανότητά μας να ξεπερνάμε καταστροφές που θεωρούμε αδύνατον να ξεπεραστούν. 

Τζάρεντ Χάρις: «Με εντυπωσίασε η γενναιότητα όλων όσοι θυσιάστηκαν»

Πώς θα περιγράφατε τον Βαλέρι Λεγκάσοφ που ενσαρκώνετε στη σειρά;

Ο Λεγκάσοφ ήταν ο επικεφαλής επιστήμονας στην επιχείρηση εκκαθάρισης και αυτός που έπρεπε να σκεφτεί πως να κλείσει το κουτί της Πανδώρας. Ένα πρωινό η ζωή του διακόπηκε βίαια και μέχρι το μεσημέρι της ίδιας ημέρας ο ίδιος βρισκόταν στο χειρότερο μέρος επί γης. Δεν ήταν ένας «φυσιολογικός ήρωας». Αν τον ρωτούσατε μήπως προτιμούσε να είναι κάποιος άλλος στη θέση του, θα απαντούσε σίγουρα ναι, συνειδητοποιώντας ωστόσο ότι έπρεπε να κάνει τη δουλειά του μέχρι τέλους.

Βασίσατε την ερμηνεία σας σε συνεντεύξεις του ή σε βίντεο αρχείου;

Η Σοβιετική Ένωση διέγραψε το μεγαλύτερο μέρος της συμμετοχής του στην επιχείρηση εκκαθάρισης του Τσερνόμπιλ ωστόσο σώζονται ακόμα αρχεία. O ίδιος σαν χαρακτήρας είχε αλαζονικό ύφος όμως δεν το θεωρήσαμε κατάλληλο για την απεικόνιση του χαρακτήρα του.

Η σειρά ξεκινά με την αυτοκτονία του. Γιατί νομίζετε ότι το έκανε;

Αυτοκτόνησε την ημέρα που έπρεπε να υποβάλλει άλλη μία έκθεση στο Υπουργικό Συμβούλιο του κόμματος στην οποία θα έγραφε ψευδώς ότι όλα ήταν καλά. Ήθελε να αποκαλυφθεί η αλήθεια διότι το πρόβλημα παράμενε άλυτο εκεί έξω. Οπότε η αυτοκτονία του είχε έναν σκοπό.

Εσείς έχετε προσωπικά βιώματα από τις ημέρες του ατυχήματος;

Θυμάμαι τις προειδοποιήσεις να μην βγαίνουμε έξω ειδικά όταν επρόκειτο να βρέξει. Ήμουν στο Λονδίνο εκείνη την εποχή. Το γάλα απαγορευόταν ενώ είχαν σταματήσει οι πωλήσεις αρνιού από την Ουαλία γεγονός που έκανε το κρέας από τη Νέα Ζηλανδία περιζήτητο. Κάθε φορά που συμβαίνει μια καταστροφή οι άνθρωποι ανοίγουν διάπλατα το βιβλίο του Νοστράδαμου – ομοίως και στην περίπτωση του Τσερνόμπιλ ισχυρίστηκαν ότι η καταστροφή είχε προβλεφθεί. Σκέτη τρέλα.

Υπάρχουν γεγονότα ή στοιχεία που σας σόκαραν ή σας εξέπληξαν ξαναζώντας την ιστορία;

Αυτό που με εντυπωσίασε είναι ο ηρωισμός των ανθρώπων για τον οποίο δεν ακούσαμε ποτέ τίποτα. Ξέραμε το πόσο σκατένια υπόθεση ήταν αλλά εγώ αυτό που συγκρατώ πλέον είναι η γενναιότητα των ανθρώπων. Αυτών που κατάλαβαν σχετικά γρήγορα ότι δεν θα επιζούσαν, ωστόσο, έπρεπε να κάνουν κάτι γιατί αλλιώς τα πράγματα θα χειροτέρευαν. Αναφέρομαι σε όσους θυσίασαν τις ζωές τους – αυτό το κομμάτι της ιστορίας δεν έφτασε ποτέ στη δύση. Δεν αποτελούσε μέρος του αφηγήματος που προσπαθούσαν να προωθήσουν για τη Σοβιετική Ένωση. Ο Γκορμπατσώφ είπε ότι το Τσερνόμπιλ επέφερε το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης – τότε συνειδητοποίησαν ότι ένας πυρηνικός πόλεμος ήταν αδύνατον να συμβεί διότι αν η εκκαθάριση ενός πυρηνικού ατυχήματος έπαιρνε τόσο χρόνο, ποιος θα προχωρούσε έπειτα στην εκτόξευση πυραύλων; Αυτό θα σήμαινε ολοσχερή καταστροφή.

Για ποιο λόγο η αναπαράσταση των γεγονότων του Τσερνόμπιλ είναι αναγκαία σήμερα;

Γιατί αποτελεί ένα προειδοποιητικό «παραμύθι» γύρω από τις επιπτώσεις της οποιασδήποτε κακοδιαχείρισης. Σου θυμίζει τι διακυβεύεται κάθε φορά που η εξιστόρηση ενός γεγονότος σε κάνει να αμφιβάλλεις για όσα λέγονται. Και είναι πάντα ο λαός εκείνος που πληρώνει το υψηλότερο τίμημα, οι άνθρωποι εκείνοι που δεν έχουν καμία σχέση με την αιτία της καταστροφής. Σου ραγίζει πραγματικά η καρδιά διαβάζοντας ένα από τα βιβλία στα οποία βασίζεται η σειρά, το «Τσέρνομπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος», έτσι όπως αποκαλύπτει τα όσα υπέφεραν αυτοί που είδαν τις ζωές τους να επηρεάζονται ανεπανόρθωτα από το ατύχημα.

Όλα τα επεισόδια της σειράς είναι διαθέσιμα στο Nova On Demand από τις 28 Ιουνίου, έτσι ώστε οι συνδρομητές να έχουν την ευκαιρία να τα παρακολουθήσουν όποτε επιθυμούν και όπου και αν βρίσκονται. Παράλληλα, η σειρά κάνει πρεμιέρα αποκλειστικά στη Nova την Τετάρτη 10 Ιουλίου, και κάθε Τετάρτη, στις 22:00, από το Novacinema4HD.