60ό ΦΚΘ: Αφιέρωμα στους Γκρέγκορι Μαρκόπουλος και Ρόμπερτ Μπίβερς

Ένα αφιέρωμα στο πρωτοποριακό, πειραματικό σινεμά του Γκρέγκορι Μαρκόπουλος και του Ρόμπερτ Μπίβερς με προβολές 12 ταινιών και μια ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα στον Μπίβερς και τον Μαρκ Γουέμπερ, κιθαρίστα τον Pulp, μελετητή του έργου του Μαρκόπουλος και ανεξάρτητο επιμελητή ταινιών και βίντεο στο BFI του Λονδίνου, το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι, αλλά και την Tate Modern, διοργανώνει το 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Την επιμέλεια του αφιερώματος «Προς το Τέμενος: Γκρέγκορι Μαρκόπουλος και Ρόμπερτ Μπίβερς» έχει η κριτικός Γεωργία Κορώση. 

Γκρέγκορι Μαρκόπουλος

Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αβάν γκαρντ σινεμά, ο Γκρέγκορι Μαρκόπουλος γύρισε από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 έως τον θάνατό του, το 1992, δεκάδες ταινίες. Στο έργο του χρησιμοποιούσε θέματα από τη μυθολογία και τη λογοτεχνία, μεταφέροντάς τα σε ένα σύγχρονο πλαίσιο. Η πρωτοποριακή του ματιά, η αισθαντική χρήση του χρώματος και οι κινηματογραφικοί του νεωτερισμοί εντυπωσίασαν καλλιτέχνες όπως ο Άντι Γουόρχολ και ο Γιόνας Μέκας. 

Ο Μαρκόπουλος γεννήθηκε στο Οχάιο το 1928 από Έλληνες μετανάστες. Ξεκίνησε να γυρίζει ταινίες σε 8mm σε πολύ νεαρή ηλικία. Το 1967 εγκαταλείπει τις ΗΠΑ και εγκαθίσταται στην Ευρώπη. Σταδιακά εξαφανίζεται οικειοθελώς από τα κινηματογραφικά δρώμενα και αποσύρει τις ταινίες του από την κυκλοφορία, ενώ αρνείται να παραχωρήσει οποιαδήποτε συνέντευξη. Παρότι συνέχισε να σκηνοθετεί, το έργο του παρέμεινε εν πολλοίς άγνωστο για σχεδόν 30 χρόνια. 

Πίστευε ότι το σινεμά είναι μια ενδοσκοπική, θεραπευτική εμπειρία. Θεωρώντας ότι ο κινηματογραφιστής είναι υπεύθυνος για όλες τις πλευρές του έργου του, ο Μαρκόπουλος συνέλαβε την ιδέα για το Τέμενος, έναν χώρο παρουσίασης, διατήρησης και μελέτης ταινιών. Στο πλαίσιο αυτό, αποφάσισε να μοντάρει ξανά το έργο του, δημιουργώντας ένα magnum opus διάρκειας 80 ωρών με τίτλο «Ενιαίος», με σκοπό να προβληθεί μόνο στην πατρογονική εστία του, στην Λυσσαρέα Αρκαδίας. Το όραμά του έγινε εφικτό μετά τον θάνατό του και το έργο του προβάλλεται στο απομονωμένο αυτό χωριό της Πελοποννήσου κάθε τέσσερα χρόνια (από το 2004).

To «Devotion» της Γεωργίας Κορώση που θα προβληθεί στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποτελεί μια σπάνια οπτική μαρτυρία τής τελευταίας διοργάνωσης τον Ιούλιο του 2016 με επίκεντρο τη δουλειά ενός από τους λιγότερο γνωστούς πρωταγωνιστές του αβανγκάρντ κινηματογράφου.

Ρόμπερτ Μπίβερς 

Ο Ρόμπερτ Μπίβερς γεννήθηκε στο Μπρούκλαϊν της Μασαχουσέτης και φοίτησε στην Ακαδημία Deerfield προτού συνδεθεί με τον ανεξάρτητο κινηματογραφιστή Γκρέγκορι Μαρκόπουλος, το 1966. Την επόμενη χρονιά μετακόμισαν στην Ευρώπη και απέσυραν τις ταινίες τους από την επίσημη διανομή, με αποτέλεσμα οι ταινίες του Μπίβερς να μην προβληθούν στις ΗΠΑ μέχρι και το 1996. 

Οι ταινίες

Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθούν φιλμ όπως τα «Christmas U.S.A.» (1949), που θεωρείται μία από τις σημαντικότερες δημιουργίες της μεταπολεμικής Αμερικής, «Twice Man» (1963), μεταφορά της ιστορίας του Ιππόλυτου, «Twice a Man» (1963), «Ming Green» (1966), «The Illiac Passion» (1967), μεταφορά του μύθου του Προμηθέα Δεσμώτη στην underground σκηνή της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του 1960, όπου ο Άντι Γουόρχολ κάνει την εμφάνισή του πάνω σε ποδήλατο γυμναστικής στον ρόλο του Ποσειδώνα, «Bliss» (1967), πρώτη ταινία του Γκρέγκορι Μαρκόπουλος μετά την εγκατάστασή του στην Ευρώπη και συγχρόνως μια εξάλεπτη καταγραφή του εσωτερικού του βυζαντινού ναού του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην Ύδρα, «The Mysteries» (1968), «Portrait of Gilbert & George» (aka Gibralta, 1975), πορτραίτο των δύο διάσημων Βρετανών καλλιτεχνών, «Early Monthly Segments» (2002) και «Pitcher of Colored Light» (2007), «The Suppliant» (2010) του Ρόμπερτ Μπίβερς. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη δέκατη ταινία του αφιερώματος, στο «Among the Eucalyptuses» (2017), ο Ρόμπερτ Μπίβερς κινηματογραφεί παλιά εργοστάσια και τις μηχανές τους, αποθήκες, ετοιμόρροπα κτίρια και σιδηροδρομικές ράγες στον Πειραιά, οι οποίες αντιπαραβάλλονται με μνημεία και αρχαία αγάλματα. Το μακρινό παρελθόν και το παρόν που ξεθωριάζει, δύο κόσμοι διαφορετικοί που συνυπάρχουν και συγκρούονται. Μια λυρική πραγματεία για τον χρόνο που παγώνει, διάρκειας τεσσάρων λεπτών.

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα γιορτάσει φέτος τα 60 του χρόνια από τις 31 Οκτωβρίου ως τις 10 Νοεμβρίου.