Χοακίν Φίνιξ: Η μάχη μου με τον Joker

Ασυγκράτητο γέλιο. Τραυματισμένη όψη. Άνθρωπος του περιθωρίου που επιθυμεί την ένταξη, αλλά τον κλωτσούν με τη βία. Βύθιση στην τρέλα και το σκοτάδι. Ο χαρακτήρας του Τζόκερ επανασυστήνεται στον 21^ο αιώνα ακριβώς μια τριακονταετία από την σατανική - κόμικ- απόδοση του από τον Τζακ Νίκολσον («Μπάτμαν», 1989) και 11 χρόνια από την εμβληματική τρομοκρατική φιγούρα του Χιθ Λέτζερ («Ο σκοτεινός ιππότης», 2008).

Αφήνουμε στην άκρη τον επιφανειακό Τζόκερ του Τζάρεντ Λέτο στην «Ομάδα Αυτοκτονίας» (2016) για τον Άρθουρ Φλεκ του Χοακίν Φίνιξ. Έναν άνθρωπο με τραύματα ψυχής και μια εγκεφαλική διαταραχή που προκαλεί ακατάσχετο γέλιο. Ζει στην Γκόθαμ Σίτι των '70s, σε μια κοινωνία απορριπτική και εχθρική στη διαφορετικότητα, που θα σφραγίσει τη βουτιά του στην τρέλα και την σατανική του πλευρά. Θέλει να γίνει κωμικός αλλά αποτυγχάνει. Αντ’ αυτού θα γίνει ένας κλόουν…

Με τον Χρυσό Λέοντα του Φεστιβάλ Βενετίας να στρώνει στο «Joker» του Τοντ Φίλιπς («The Hangover», «Σκυλιά του πολέμου») μια χρυσή διαδρομή προς τα Όσκαρ, τι έχει να πει ο πρωταγωνιστής Χοακίν Φίνιξ για τον χαρακτήρα και την έκφρασή του – τόσο διαφορετική από οτιδήποτε μας έχει συνηθίσει το σύμπαν των υπερηρωικών ταινιών της DC Comics και μάλιστα, χωρίς βάση σε πρότερη ιστορία κόμικς; Ας δούμε πως ο ηθοποιός - ένας από τους σπουδαιότερους της γενιάς του – μιλάει για τον ρόλο -σταθμό στην καριέρα του στη συνέντευξη που παραχωρήθηκε στο Εθνος της Κυριακής από την Tanweer.

Ο Φίνιξ δεν είναι αμιγώς ο ηθοποιός της περίφημης μεθόδου του Actors Studio η οποία απαιτεί ενδοσκόπηση και εξωτερίκευση των βαθύτερων συναισθημάτων αυτού που ερμηνεύει έναν ρόλο. Στα 45 του έχει καταθέσει ερμηνείες που θυμάσαι μία προς μία, όλες βασισμένες στη «μέθοδο Φίνιξ»: αυτή του ενστίκτου. Ενστικτωδώς ζωώδης από ρόλο σε ρόλο, έχει ενσαρκώσει πολύπλοκους αντι-ήρωες, περιθωριακούς χαρακτήρες που σε στοιχειώνουν με τη μυστηριώδη τους εσωτερικότητα, αληθινούς losers και πραγματικά ινδάλματα. 

Τολμηρό πορτρέτο

Για όσα έχτισε στην ξεχωριστή καριέρα του, την απόλυτη προσήλωση σε μια πινακοθήκη χαρακτήρων που είναι ολότελα δική του, θα έχει πάντα να ευχαριστεί και να μνημονεύει τον αγαπημένο, πρόωρα χαμένο, αδελφό του Ρίβερ Φίνιξ.

Στον «Joker», ο Χοακίν, βρήκε, όπως ο ίδιος λέει, το πιο τολμηρό και γενναίο πορτρέτο χαρακτήρα που είχε φτάσει ποτέ στα χέρια του. «Σκέφτηκα ότι ήταν θαρραλέο, δεν έμοιαζε με τίποτα που να έχω διαβάσει στο παρελθόν», σχολιάζει για την πρώτη του αντίδραση στο σενάριο. «Ήταν σίγουρα διαφορετικό από οποιαδήποτε ταινία του είδους των υπερηρωικών φιλμ όπως και διαφορετικό από οποιοδήποτε δράμα είχα διαβάσει στο παρελθόν. Ένα σενάριο πολλαπλών αποχρώσεων και εντάσεων», σημειώνει εξηγώντας τους λόγους που τον παρακίνησαν να παίξει στην ταινία.

Τον Χοακίν Φίνιξ τον πρωτοξεχωρίσαμε ως μοναχικό δολοφόνο στα «Οκτώ χιλιοστά» (1999) του Τζόελ Σουμάχερ πριν η λάμψη ελαφριάς παράνοιας γυαλίσει στο βλέμμα του στον ρόλο του Κόμοδου στον «Μονομάχο» του Ρίντλεϊ Σκοτ. Κατόπιν τον γνωρίσαμε βαθύτερα: «Σε επικίνδυνη τροχιά» (2000), «Η νύχτας μας ανήκει» (2007), «Δυο έρωτες» (2008), «Κάποτε στη Νέα Υόρκη» (2013) του Τζέιμς Γκρέι, «Οιωνός» (2002) και «Σκοτεινό χωριό» (2004) του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν, «Walk The Line» (2005) του Τζέιμς Μάνγκολντ, «I’m still here» (2010) του Κέισι Άφλεκ, «The Master» (2012) και «Έμφυτο ελάττωμα» (2014) του Πολ Τόμας Άντερσον, «Δικός της» (2013) του Σπάικ Τζόνζι, «Δεν ήσουν ποτέ εδώ» (2017) της Λιν Ράμσεϊ, «Μην ανησυχείς, δεν θα φτάσει μακριά με τα πόδια» (2018) του Γκας Βαν Σαντ, «Παράλογος άνθρωπος» (2015) του Γούντι Άλεν, «Μαρία Μαγδαληνή» (2018) του Γκαρθ Ντέιβις, «Οι αδελφοί Σίστερς» (2018) του Ζακ Οντιάρ.

Μετανάστης στην πλευρά του εγκλήματος, απόκληρος βετεράνος του Βιετνάμ, μοναχικός εργένης, ράπερ και Τζόνι Κας, τροβαδούρος του έρωτα και εκδικητής εκτός νόμου, δολοφονικός καθηγητής, ντετέκτιβ εθισμένος στα παραισθησιογόνα, χρυσοθήρας καουμπόι, Ιησούς Χριστός και εραστής στην εποχή του virtual reality – όλοι ρόλοι συνθετικοί της φιλμογραφίας ενός ηθοποιού που ενέταξε με προσοχή και συνέπεια το περιθώριο στην κινηματογραφική εικονογραφία του. Σήμερα ο Φίνιξ μετράει τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ («Μονομάχος»,«Walk The Line», «The Master») και κανένα χρυσό αγαλματίδιο.

Η περίπτωση, λοιπόν, του Τζόκερ – κατά κόσμον Άρθουρ Φλεκ - του ταιριάζει γάντι. Για να τον ενσαρκώσει ο Χοακίν Φίνιξ έχασε κοντά 25 κιλά, άρχισε να γράφει το ημερολόγιο του. Δούλεψε εντατικά με τον σκηνοθέτη Τοντ Φίλιπς. Ο ρόλος έγινε η ζωή του εντός και εκτός πλατό.  «Ήταν μια συνεργασία που συνεχιζόταν και εκτός πλατό. Μετά τα γυρίσματα ή στα διαλείμματα των Σαββατοκύριακων, μιλάγαμε, στέλναμε μηνύματα ο ένας στον άλλον ή και συναντιόμασταν για να συζητήσουμε για τις επόμενες σκηνές. Αισθάνθηκα ότι ήμασταν απόλυτα ενωμένοι σε έναν κοινό στόχο οπότε αν ένας από εμάς ένιωθε ότι είχε στερέψει από έμπνευση ο άλλος ενέπνεε την ομάδα. Ήταν συχνά έκπληξη η συνάφεια των σκέψεων μας όπως και οι κοινές λύσεις που βρίσκαμε σε ένα πρόβλημα» λέει ο ηθοποιός.

Στόχος

Αυτοσχεδιαστικός, διαισθητικός, απρόβλεπτος ο αντι-σταρ Φίνιξ (μνημειώδεις η θυελλώδης σχέση του με τη δημοσιότητα) εργάστηκε μετά μανίας για τον ρόλο: «Μελετήσαμε τον χορό και την κίνηση αλλά ο πραγματικός στόχος της σκηνής βρέθηκε στο πλατό την ημέρα που του γυρίσματος. Θέλαμε να βρούμε το ‘'κάτι’’ που να απεικονίζει την ανάδυση της νέας πλευράς της προσωπικότητας του Άρθουρ και το βρήκαμε στη σύνδεση του χορού με τη μουσική του τσέλο. Ήταν το μουσικό θέμα που με οδήγησε στα βήματα της κίνησης. Ο Τοντ με παρακίνησε να βρω τα βήματα στα πόδια και μετά όλα ήρθαν από μόνα τους. Φύγαμε από το πλατό, το σκεφτήκαμε για λίγο και από εκεί και έπειτα προέκυψε η διαφορετική όψη του χαρακτήρα. Ήταν το σημείο καμπής όχι μόνο για τη δημιουργία του χαρακτήρα του Τζόκερ αλλά και για τη συνεργασία μας».

«Όταν έγραφα το ημερολόγιο του Άρθουρ, στο πλαίσιο της προετοιμασίας μου για τον χαρακτήρα, ο Τοντ μου έστειλε δυο-τρεις κατευθύνσεις που αναφέρονταν στα βήματα του Τζόκερ, προκειμένου να εμπνευστώ στη συγγραφή», αποκαλύπτει ο Φίνιξ ο οποίος κρατούσε και εκτός πλατό ημερολόγιο σαν «Άρθουρ», όπως θα δούμε ότι κάνει ο Τζόκερ στην ταινία.

Σκηνοθέτης και ηθοποιός εμπνεύστηκαν μαζί την μετάβαση του Άρθουρ Φλεκ στην παράνοια. Η χορογραφία δομήθηκε σε καθοριστικές σκηνές: «Ο Τοντ μου είπε για τα βήματα που θα χρησιμοποιούσαμε σε κάποιες σκηνές, για παράδειγμα όταν ο Άρθουρ ανεβαίνει τη μεγάλη σκάλα ξανά και ξανά. Έγραψα, λοιπόν, σε λίγες σελίδες του ημερολογίου, «το ένα βήμα μετά το άλλο, το ένα βήμα μετά το άλλο», ξανά και ξανά, σε όλες τις σελίδες, σε κάθε γραμμή. Και αυτό μετατράπηκε σε ένα μοτίβο που στέλναμε σαν μήνυμα ο ένας στον άλλο: «το ένα βήμα μετά το άλλο».

Πώς, αλήθεια, αντιλαμβάνεται ένας ηθοποιός τον διφορούμενο χαρακτήρα του Τζόκερ, τον οποίο η παράδοση των κόμικς θέλει αναξιόπιστο ρήτορα ιστοριών; Πόσο επηρέασε τις επιλογές του; «Υπήρχαν στιγμές στην ιστορία που θέλαμε να αφηγηθούμε κατά τις οποίες αντιλαμβανόμουν ότι θα του άρεσε να αλλάξει τη διήγηση του και τον τρόπο που κάποιος ενδεχομένως να αισθανόταν για εκείνον. Άλλες φορές, αντιλαμβανόμουν ότι ο Άρθουρ θα άλλαζε την ιστορία μόνο και μόνο επειδή εκείνος την αντιλαμβανόταν αλλιώς. Συνήθως η ερμηνεία διφορούμενων χαρακτήρων γίνεται βραχνάς, γιατί επιδιώκεις σαν ηθοποιός να καταλάβεις τα κίνητρά τους. Όμως, στην περίπτωση του Τζόκερ, συνειδητοποίησα ότι ένας διπρόσωπος χαρακτήρας όπως αυτός, μπορεί να πάει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση κι έτσι η ερμηνεία του μετατράπηκε σε απελευθερωτική εμπειρία».

Ο Τοντ Φίλιπς συνέγραψε το φιλμ με τον Σκοτ Σίλβερ (υποψήφιος για Όσκαρ με το «The Fighter»), έχοντας εξ αρχής στο μυαλό του τον Χοακίν Φίνιξ για τον ομότιτλο ρόλο. Το αποτέλεσμα είναι το πορτρέτο ενός περιθωριοποιημένου ανθρώπου και μαζί μια κοινωνική αλληγορία στην παράδοση του αμερικανικού σινεμά των 70s που έδωσε φιλμ όπως τα «Σέρπικο», ο «Ταξιτζής» και «Το δίκτυο». Στο δρόμο προς τα Όσκαρ, για άλλη μία φορά, ο Χοακίν Φίνιξ έχει να λέει πως κατάφερε να υποδυθεί έναν εμβληματικό αντι-ήρωα της μυθολογίας των κόμικς έξω από την νοοτροπία των μπλοκμπάστερ, πιστός στη δική του φιλοσοφία περί τέχνης.

• Το «Joker» του Τοντ Φίλιπς με τους Χοακίν Φίνιξ, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Ζαζί Μπιτζ, Φράνσις Κονρόι και Μαρκ Μάρον, κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Tanweer.