The Queen's Gambit: Γυναίκα παγκόσμιος πρωταθλητής σκακιού; Μόνο στις ταινίες...

Η σειρά του Netflix, «The Queen's Gambit»,που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα και στην Ελλάδα, έχει γίνει η μίνι σειρά με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μέχρι σήμερα: Την έχουν παρακολουθήσει 62 εκατομμύρια νοικοκυριά στις πρώτες 28 ημέρες και κατέλαβε την πρώτη θέση σε 63 χώρες. Έχει εκτινάξει, επίσης, τις πωλήσεις του βιβλίου του Γουόλτερ Τέβις, στο οποίο βασίστηκε το σενάριο, ανεβάζοντάς το στη λίστα με τα best-seller των New York Times, 37 χρόνια μετά την κυκλοφορία του!

Η ιστορία μιλάει για τη ζωή μιας νεαρής σκακίστριας, της Μπεθ Χάρμον, η οποία αφού έμαθε σκάκι από τον συντηρητή του ορφανοτροφείου στο οποίο μεγάλωσε, στη δεκαετία του ‘50, φθάνει να γίνει η μεγαλύτερη παίκτρια του κόσμου! Στην πραγματικότητα όμως, καμία γυναίκα δεν στέφθηκε ποτέ παγκόσμια πρωταθλήτρια στο σκάκι! «Ο τρόπος με τον οποίο οι άντρες  αντιμετωπίζουν την Μπεθ στη σειρά είναι εκπληκτικός, ξεχωριστός, θα έλεγα. Δυστυχώς, όμως, η πραγματικότητα δεν είναι έτσι», λέει η Τζούντι Πόλγκαρ, πρώην επαγγελματίας σκακίστρια της Ουγγαρίας και η μοναδική γυναίκα που μπήκε το «Top 10» στην ιστορία του σκακιού.

Ο χαρακτήρας της Μπεθ έχει πολλές ομοιότητες με τον αείμνηστο Αμερικανό «grandmaster» και πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή, Μπόμπι Φίσερ, που από πολλούς περιγράφεται ως ένας από τους καλύτερους παίκτες όλων των εποχών. Ο Φίσερ ήταν, επίσης, γνωστός για τα υποτιμητικά σχόλια του, συμπεριλαμβανομένου αυτού από το 1963: «Οι γυναίκες είναι κάκιστες σκακίστριες... Υποθέτω ότι δεν είναι τόσο έξυπνες. Καλύτερα να μην ασχολούνται με πνευματικά αθλήματα. Το σωστό είναι να μένουν στις δουλειές του σπιτιού...»

Ο Φίσερ, όμως, δεν είναι ξεχωριστή περίπτωση. Ο Γκάρι Κασπάροφ, ο διάσημος Ρώσος «grandmaster» και πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής που συμμετείχε στη δημιουργία του Netflix, «The Queen's Gambit», έχει κάνει στο παρελθόν σχόλια που χαρακτηρίστηκαν από μισογυνισμό. Έβαλε… νερό στο κρασί του, όταν ηττήθηκε από την Πόλγκαρ το 2002. Παρόλο που η Πόλγκαρ είναι η γυναίκα με την υψηλότερη θέση στην κατάταξη όλων των εποχών στο σκάκι, είναι πιθανό ότι και οι άλλες σκακίστριες, με παρόμοιες δυνατότητες προηγήθηκαν, αλλά τα επιτεύγματά τους χάθηκαν στη λήθη.

Η Μαρία Τερέσα Μόρα Ιτουράλντε, ήταν μια κουβανέζα που το 1922, σε ηλικία 20 χρονών, νίκησε τους άνδρες αντιπάλους της και έφτασε να γίνει μέχρι και πρωταθλήτρια Νότιας Αμερικής. Είναι η μοναδική που είχε παρακολουθήσει μαθήματα από τον θρυλικό σκακιστή Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα, παγκόσμιο πρωταθλητή από το 1921 έως το 1927, και θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες όλων των εποχών. Ο θρύλος λέει ότι η μαθήτρια νίκησε τον δάσκαλο, αλλά δυστυχώς, η καριέρα της στο σκάκι σταμάτησε στο κουβανικό πρωτάθλημα του 1922 και η ιστορία της ξεχάστηκε. Υπολογίζεται ότι υπάρχει περίπου μία γυναίκα για κάθε 15 άνδρες στις σκακιστικές αναμετρήσεις, και μια και μοναδική γυναίκα βρίσκεται αυτή τη στιγμή ανάμεσα στους 100 κορυφαίους παίκτες σκακιού στον κόσμο: η Κινέζα Χου Γιαφάν, στην 88η θέση.

Ωστόσο, ο απογοητευτικά χαμηλός αριθμός γυναικών στις κορυφές του σκακιστικού χώρου προκαλεί διϊστάμενες απόψεις. Για παράδειγμα, πολλοί υποστηρίζουν ότι πρέπει το άθλημα να διαχωρίζεται σε αγώνες μόνο για άνδρες και μόνο για γυναίκες; Υπάρχει μάλιστα ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα σκακιού γυναικών. Υπάρχουν επίσης διαγωνισμοί ανά ηλικία, ανά γεωγραφία ή επάγγελμα, όπως το πρωτάθλημα των Ενόπλων Δυνάμεων.

Από τη Γεωργία με αγάπη

Η Πόλγκαρ που αγωνίστηκε μεταξύ 1988 και 2014, σπάνια συμμετείχε στον γυναικεία τουρνουά και νίκησε μερικούς από τους πιο γνωστούς άνδρες παίκτες, συμπεριλαμβανομένων του Γκάρι Κασπάροφ, του Ρώσου grandmaster και πρώην Παγκόσμιου Πρωταθλητή Ανατόλι Καρπόφ και του σημερινού παγκόσμιου πρωταθλητή Νορβηγού Μάγκνους Κάρλσεν. 

Οι νεότερες από τις τρεις αδελφές της Πόλγκαρ, η Σούζα και η Σοφία είναι «grandmaster» και διεθνής «master» αντίστοιχα και όλες έχουν μάθει το σκάκι από τον πατέρα τους Λάζλο. Ο Λάζλο, ψυχολόγος στο επάγγελμα, στόχευε να δείξει ότι ένα παιδί μπορεί να επιτύχει εξαιρετικά αποτελέσματα σε έναν συγκεκριμένο τομέα εάν εκπαιδευτεί από νεαρή ηλικία.

Με το ψευδώνυμο «Η βασίλισσα του σκακιού», η Πόλγκαρ πιστεύει ότι ο ανταγωνισμός σε αγώνες μόνο για γυναίκες περιορίζει τις δυνατότητες και τις φιλοδοξίες μιας σκακίστριας. Σήμερα, η 44χρονη διευθύνει ένα ίδρυμα που δραστηριοποιείται στην προώθηση του σκακιού, ως εργαλείο για την ψυχολογική ανάπτυξη. Άλλες γυναίκες διάσημες στον χώρο του σκακιού είναι η Άνα Ματνάτζε, από τη Γεωργία, η οποία σήμερα αγωνίζεται υπό τη σημαία της Ισπανίας. Η 37χρονη - της οποίας η νονά είναι η Νόνα Γκαπρινασβίλι, η πρώτη γυναίκα που απονεμήθηκε τον τίτλο του «grandmaster» - άρχισε να παίζει στα τέσσερα χρόνια της και ως παιδί εκπαιδευόταν για 10 ώρες την ημέρα. Η Γεωργία βρισκόταν στη μέση ενός εμφυλίου πολέμου και η κυβέρνηση ήταν πρόθυμη να προωθήσει γυναίκες - διαφήμιση. Πριν από τη συμμετοχή της Άνα Ματνάτζε στο Παγκόσμιο Κύπελλο Under-10, έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον τότε πρόεδρο, ο οποίος της είπε ότι έπρεπε να κερδίσει, «για τη χώρα».

Η Φιόνα Μούτσι, από την Ουγκάντα, έχει λαμπερό όνομά στο χώρο. Η 24χρονη, που μεγάλωσε σε μια παραγκούπολη στην Καμπάλα, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο στα εννιά χρόνια της, για να εργαστεί. Έμαθε σκάκι από ένα εξωσχολικό πρόγραμμα που διευθύνεται από μια φιλανθρωπική οργάνωση. Η αμερικανίδα «grandmaster» Τζένιφερ Σαχέιντ, 39 χρονών, είναι επίσης γνωστή, ιδίως για βιβλία που κυκλοφόρησε με τους μύθους για τις γυναίκες παίκτες, όπως το «Chess Bitch: Women in the Ultimate Intellectual Sport» και «Play Like a Girl»

Το σκάκι γίνεται όλο και πιο δημοφιλές στο διαδίκτυο

Σύμφωνα με μια έρευνα του 2012, 605 εκατομμύρια ενήλικες παίζουν σκάκι τακτικά σε όλο τον κόσμο. Και το «Παιχνίδι των Βασιλέων» κερδίζει δημοτικότητα μέσω των «influencer» που αναμεταδίδουν τους αγώνες τους στο διαδίκτυο. Η πανδημία COVID-19 και τα lockdown που έχουν υποχρεώσει δεκάδες εκατομμύρια να μείνουν στο σπίτι οδήγησαν σε έκρηξη του σκακιού.

Τον Μάιο, όταν η μισή ανθρωπότητα ήταν υπό περιορισμό στο σπίτι, παρακολουθήθηκαν οκτώ εκατομμύρια ώρες σκακιού στην πλατφόρμα ζωντανής ροής βίντεο Twitch. Τον προηγούμενο μήνα, παρακολουθήθηκαν πάνω από 4,3 εκατομμύρια ώρες, σχεδόν διπλάσιο από τον Οκτώβριο του 2019, σύμφωνα με το StreamElements.

Το πιο δημοφιλές κανάλι διευθύνεται από τον πέντε φορές πρωταθλητή σκακιού των ΗΠΑ Χικάρου Νακαμούρα. Τουλάχιστον τρία από τα 10 πιο δημοφιλή κανάλια διευθύνονται από γυναίκες. Ίσως είναι πια κοντά στο να στεφθεί η πρώτη γυναίκα Νο1 σκακίστρια στον κόσμο!