«Ταξίδι, Αφήγηση, Μνήμη», έκθεση για τον φωτογράφο Ferdinando Scianna στο Μιλάνο

Φόρο τιμής στον φημισμένο Σικελό φωτογράφο Ferdinando Scianna αποτίει το Μιλάνο με μεγάλη ανθολογική έκθεση που φιλοξενείται στο Piano Nobile του Palazzo Reale. Η έκθεση «Ferdinando Scianna “Viaggio, Racconto, Memoria” (Ταξίδι, Αφήγηση, Μνήμη)» εμπλουτίζεται με δύο ενότητες οι οποίες παρουσιάζονται για πρώτη φορά: η μία είναι αφιερωμένη στον σπουδαίο Σικελό συγγραφέα Leonardo Sciascia – υπάρχουν πολλά λογοτεχνήματά του στη γλώσσα μας – ο οποίος είχε ξεχωριστή σχέση στη ζωή του πρώτου Ιταλού φωτογράφου στο Magnum Photos· η άλλη, με τίτλο «Βιβλιογραφία», παρουσιάζει μια επιλογή των λευκωμάτων του Scianna, από το πρώτο με τίτλο «Θρησκευτικές Γιορτές στη Σικελία» μέχρι τα πιο πρόσφατά του.

Ο Scianna και ο Sciascia ήταν αυτό που λέμε «φίλοι για μια ζωή». Πάνω από 1.000 φωτογραφίες το τεκμηριώνουν, οι περισσότερες ανέκδοτες, τραβηγμένες τα καλοκαίρια στο Racalmuto και στα πολυάριθμα ταξίδια που έκαναν μαζί. «Η φιλία είναι σαν μια ανταλλαγή των κλειδιών των αντίστοιχων ιδιωτικών κάστρων, είναι η απόκτηση του αμοιβαίου δικαιώματος να χρησιμοποιεί κανείς τα μάτια, το μυαλό και την καρδιά του άλλου» γράφει ο Scianna. Λίγες από αυτές τις φωτογραφίες έγιναν λεύκωμα, με τίτλο «Scianna fotografa Sciascia»· εκδόθηκε το 1989 και ο συγγραφέας μπόρεσε να το δει λίγο πριν από τον θάνατό του. «Η συγγραφή και η φωτογραφία δεν είναι αμοιβαία αποκλειστικές. Γεννήθηκα φωτογράφος και νιώθω φωτογράφος, αλλά υπήρξα δημοσιογράφος για 25 χρόνια, γράφοντας επίσης. Θυμάμαι ότι ο Sciascia, χτυπώντάς μου καμπανάκι, μου είπε “πρόσεχε μην και γίνεις σχιζοφρενής”. Αλλά πάντα το εξόρκιζα αυτό θεωρώντας τον εαυτό μου ως έναν φωτογράφο που γράφει» εξομολογείται.

Μέσα από περισσότερες από 200 μαυρόασπρες φωτογραφίες, ιχνηλατείται όλη η διαδρομή του Scianna. «Άρχισα να τραβάω φωτογραφίες γύρω στα 17 μου και η Σικελία ήταν εκεί. Άρχισα να τραβάω φωτογραφίες επειδή η Σικελία ήταν εκεί. Το να το καταλάβεις και μέσα από φωτογραφίες να προσπαθείς ίσως να καταλάβεις τι σημαίνει να είσαι Σικελός. Το να είσαι Σικελός και να φεύγεις μακριά ήταν για αιώνες συνώνυμα. Προσπαθούμε να ξεχάσουμε τη Σικελία με το να αποδυόμαστε σε προβληματισμούς και σε εξερεύνηση του κόσμου, για να ανακαλύψουμε ότι η ματιά που στρέφουμε στον κόσμο είναι αδιαμφισβήτητα αυτή των σικελικών ματιών μας» επισημαίνει ο Scianna.

Σε διάστημα μεγαλύτερο του μισού αιώνα, ο Scianna αφηγήθηκε με τον φακό του πολλές ιστορίες: από την Bagheria, την πόλη της Σικελίας, μέχρι τις βολιβιανές Άνδεις, από τις θρησκευτικές γιορτές μέχρι την εμπειρία του στον κόσμο της μόδας που ξεκίνησε με τον οίκο Dolce & Gabbana και τη Marpessa, το εμβληματικό μοντέλο. «Η μοίρα με οδήγησε στο να έχω μια πολύ τυχερή εμπειρία ως φωτογράφος μόδας. Βεβαίως το έκανα ως ρεπόρτερ, και ακόμα και στις φωτογραφίες μου μόδας βρήκα το ρίσκο της τύχης και τις συναντήσεις με την πραγματικότητα. Για πρώτη φορά στη ζωή μου και στο επάγγελμά μου όμως διαμόρφωνα κατά μία έννοια την εικόνα. Ένας νέος τρόπος που με έκανε να ανακαλύψω ότι ακόμη και οι “κατασκευασμένες” φωτογραφίες είναι πάντα φωτογραφίες που ως ρεπόρτερ έχεις βρει» εξηγεί.

«“Γιατί κοιμούνται οι άνθρωποι;” με ρώτησαν, και εξακολουθούν να με ρωτούν. Με ενδιέφερε να ανακαλύψω στις φωτογραφίες κάτι το τόσο φυσικό, τόσο καθημερινό, τόσο οικουμενικό και παρ' όλα αυτά καταπιεσμένο, κάτι στο οποίο εγκαταλείπουμε τους εαυτούς μας σχεδόν κρυφά, συνήθως σε προστατευμένα μέρη, γιατί ξέρουμε ότι μας αφήνει ανυπεράσπιστους στις τυχαίες πράξεις των άλλων. Υπάρχει ζωή και θάνατος στον ύπνο και στη φωτογραφία. Ο ποιητής είχε δίκιο: να κοιμάσαι, ίσως να ονειρεύεσαι» αφηγείται ο Ferdinando Scianna.

Η έκθεση «Ferdinando Scianna “Viaggio, Racconto, Memoria”» ( https://www.instagram.com/p/CbcQD3BNIcz/ ) ολοκληρώνεται στις 5 Ιουνίου.