Έκθεση Δoξιάδη: Τα Σκόπια τιμούν την βοήθεια της Αθήνας για την ανοικοδόμησή τους - Νέο πολιτιστικό πρότζεκτ Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας

Εξήντα χρόνια μετά τον καταστροφικό σεισμό στα Σκόπια και την συμβολή της Ελλάδας στην ανοικοδόμηση της πόλης μέσω του γραφείου του Έλληνα αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη, οι γείτονες ξαναφέρνουν στο προσκήνιο τη συνεισφορά της χώρας μας και αναδεικνύουν την ελληνική αλληλεγγύη, φιλοξενώντας στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της πόλης τους την αρχιτεκτονική έκθεση «The future as a project-Doxiadis in Skopje».

Κώστας Τσιαμπάος (συνεπιμελητής της έκθεσης): H συμβολή του Δοξιάδη στη χάραξη της στρατηγικής του σχεδιασμού των Σκοπίων ήταν καθοριστική

Όπως εξηγεί στο ethnos.gr ο συνεπιμελητής της έκθεσης Κώστας Τσιαμπάος, Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, το γραφείο του Κωνσταντίνου Δοξιάδη (DA) ασχολήθηκε με σημαντικούς τομείς της ανοικοδόμησης των Σκοπίων όπως το master plan, οι συγκοινωνίες - επικοινωνίες, οι τύποι των νέων κατοικιών κ.ά. «Γενικότερα η συμβολή του Δοξιάδη στη χάραξη της στρατηγικής του σχεδιασμού ήταν καθοριστική».

Συνολικά, το Γραφείο Δοξιάδη απέστειλε 21 ειδικούς στα Σκόπια (μηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες, ειδικούς στα υδραυλικά έργα). Έναν χρόνο αργότερα, την υλοποίηση των σχεδίων Δοξιάδη ανέλαβε ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Κένζο Τάνγκε, που τιμήθηκε το 1987 με το βραβείο Pritzker, γνωστό και ως Νόμπελ της Αρχιτεκτονικής.

Παράδειγμα συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ πολλών χωρών και βέβαια ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία

Η έκθεση, έχει ως στόχο όπως αναφέρει ο κ. Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ αφενός να κάνει γνωστότερη τη συμβολή του Δοξιάδη στην ανοικοδόμηση των Σκοπίων και αφετέρου να δείξει πως ένα δραματικό γεγονός, όπως ήταν ο σεισμός του 1963, αποτέλεσε ένα παράδειγμα συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ πολλών χωρών που βρίσκονταν σε διαφορετικά «στρατόπεδα» του Ψυχρού Πολέμου και βέβαια ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία που δεν είχαν τότε τις καλύτερες σχέσεις. «Κατά κάποιο τρόπο η συνεργασία μεταξύ των τεχνικών υπερέβη τα πολιτικά και διπλωματικά όρια, με τη θετική έννοια. Τελικά, την πρωτοβουλία για την ανοικοδόμηση των Σκοπίων ανέλαβε ο ΟΗΕ και η συμβολή της Ελλάδας ήταν σημαντική».

Τα βασικά χαρακτηριστικά του επανασχεδιασμού των Σκοπίων

Σε ένα πρώτο επίπεδο το ζητούμενο για τον επανασχεδιασμό των Σκοπίων σύμφωνα με τον κ. Τσιαμπάο ήταν νέες, ανθεκτικές κατασκευές οι οποίες θα μπορούσαν σύντομα να δώσουν λύση στο στεγαστικό πρόβλημα. Σε ένα δεύτερο επίπεδο το ζητούμενο ήταν ο σχεδιασμός μιας νέας 'ταυτότητας' για την πόλη. «Ο τίτλος της έκθεσης 'The Future as a Project' περιγράφει ακριβώς τη διάθεση των τεχνικών και πολιτικών υπεύθυνων της ανοικοδόμησης να δουν την καταστροφή του σεισμού ως ευκαιρία για τον σχεδιασμό ενός νέου μέλλοντος για την πόλη» προσθέτει.

Αναφερόμενος στις πολιτιστικές σχέσεις των δύο χωρών ο ίδιος παρατηρεί ότι αν και δεν μπορεί να μιλήσει γενικά, η εξαιρετική συνεργασία που έχει από το 2018 με τους συναδέλφους, καθηγητές αρχιτεκτονικής, από τα Σκόπια τον έχει πείσει ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα κοινά και μεγαλύτερα περιθώρια συνεργασίας από όσα ίσως νομίζουμε. «Γενικότερα οι συνεργασίες μεταξύ Ιδρυμάτων της Αθήνας και των Σκοπίων που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια όπως το Αρχείο Δοξιάδη, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο της Πόλης των Σκοπίων, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης των Σκοπίων κ.ά. δείχνουν τις στενές σχέσεις σε θέματα πολιτισμού».

Ποιο είναι όμως το νέο κοινό πολιτιστικό πρότζεκτ που ετοιμάζουν οι δύο χώρες;

«Η μεγάλη επιτυχία της έκθεσης μας έβαλε να σκεφτούμε τι άλλες πρωτοβουλίες θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε. Σε αυτό βοήθησαν βέβαια οι εκεί συνάδελφοι αλλά και η Πρεσβεία μας που έπαιξε ένα πολύ δυναμικό ρόλο. Αξιόλογη ήταν και η συμβολή των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα Σκόπια, κάποιες από τις οποίες στήριξαν την έκθεση έμπρακτα. Μια πρώτη ιδέα είναι να μεταφερθεί η έκθεση στη Θεσσαλονίκη. Το συζητάμε και ελπίζουμε αυτό να γίνει μέσα στο 2024» απαντά ο κ. Τσιαμπάος.

Η έκθεση, η οποία θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι την 20ή Ιανουαρίου 2024, τοποθετήθηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στα Σκόπια πέντε χρόνια αργότερα μετά την πρώτη παρουσίασή της στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα και έχει εμπλουτιστεί με έργα τέχνης από τη συλλογή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στα Σκόπια που έχουν δωρίσει Έλληνες καλλιτέχνες.

Την έκθεση, την οποία εγκαινίασε η Ελληνίδα πρέσβης, Σοφία Φιλιππίδου, διοργανώνουν η Ελληνική Πρεσβεία στα Σκόπια σε συνεργασία με το Γραφείο Αναπτυξιακών Προγραμμάτων των Ηνωμένων Εθνών και με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στα Σκόπια. Την έκθεση συνεπιμελήθηκαν οι Jovan Ivanovski, Ana Ivanovska Deskova, Vladimir Deskov, Καλλιόπη Αμυγδάλου, Κώστας Τσιαμπάος.

Ο σεισμός που διέλυσε τα Σκόπια

Ο σεισμός στα Σκόπια, ο οποίος ήταν μεγέθους 6,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, σημειώθηκε στις 26 Ιουλίου 1963 και ο τραγικός απολογισμός ήταν 1.070 νεκροί και πάνω από 3.000 τραυματίες, ενώ άφησε περισσότερους από 200.000 κατοίκους άστεγους.

Αμέσως προκλήθηκε ένα κύμα συμπάθειας για τους δοκιμαζόμενους κατοίκους των Σκοπίων και η ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας για παροχή βοήθειας ήταν ακαριαία, σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε ο Ψυχρός Πόλεμος και η ιδεολογική αντιπαράθεση Ανατολής-Δύσης ήταν στο ζενίθ.