Moving Colors Festival: «Μέσα από τον χορό αναδεικνύονται καταστάσεις που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τους προβληματισμούς των νέων»

To MOVING COLORS III, το μοναδικό φεστιβάλ σύγχρονου χορού στην Ελλάδα που απευθύνεται πρωτίστως σε νεανικό κοινό, ολοκλήρωσε με επιτυχία την τρίτη εορταστική του έκδοση στην Αθήνα την Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Φρόσως Τρούσα, μετά από πέντε μέρες γεμάτες κίνηση, χρώματα και ρυθμό.

Επτά παραστάσεις ανερχόμενων και διεθνώς διακεκριμένων χορογράφων από την Ελλάδα την Ιρλανδία, το Βέλγιο, την Κροατία και τη Γερμανία, επιλεγμένες από τη Dan.c.ce Unitiva, διοργανώτρια εταιρεία του φεστιβάλ, σε συνεργασία με το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό δίκτυο χορού AEROWAVES,  παρουσιάστηκαν στο θέατρο Ροές. Με πρωταρχικό στόχο να φέρει το νεανικό κοινό σε επαφή με τον συναρπαστικό κόσμο του σύγχρονου χορού μέσω χορογραφιών που καλλιεργούν τη φαντασία και το συναίσθημα, το φεστιβάλ φέτος παρουσίασε δημιουργίες των Emma Martin, Loraine Dumbermont, Πατρίσιας Απέργη, Victor Cernicky, Αναστασίας Βαλσαμάκη, Αλέξανδρου Σταυρόπουλου και Μαργαρίτας Τρίκκα. Οι χορογράφοι, με φρεσκάδα και ρυθμική ένταση, αγκάλιασαν ζητήματα όπως η ισότητα, η ελευθερία έκφρασης, η εξάλειψη εκφοβισμού, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και τη διαφορετικότητα, η κοινωνική συμπερίληψη και η πολύτιμη αξία της ομαδικότητας και της αποδοχής του Άλλου.

Τρεις από τις παραστάσεις του προγράμματος, “Birdboy” της Emma Martin, “Toujours de 3/4 face!” της Loraine Lambermont και “PLI” του Viktor Cernicky, διακρίθηκαν από το δίκτυο AEROWAVES ανάμεσα στα καλύτερα 20 έργα σύγχρονου χορού πανευρωπαϊκά για το 2023, ενώ έχουν ήδη παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία σε σημαντικά θέατρα της Ευρώπης.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια Φρόσω Τρούσα μιλά στο ethnos.gr για το φεστιβάλ, την ένταξη κοινωνικών προβληματισμών στον χώρο της τέχνης αλλά και τη σημασία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στο σύγχρονο σχολείο.

Πώς προσεγγίζουν οι χορογράφοι το νεανικό- εφηβικό κοινό ;

Έχουμε τη χαρά οι χορογράφοι που παρουσιάζουν έργα στο Moving Colors Festival από το 2019 να ασχολούνται με θέματα που αφορούν άμεσα και βιωματικά το εφηβικό και νεανικό κοινό. Η επαφή των χορογράφων με το συγκεκριμένο κοινό επιτυγχάνεται κυρίως μέσα από την εκπαίδευση και τα μαθήματα χορού, αλλά και μέσα από τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται πολλές φορές ως δημιουργοί. Με άλλα λόγια, μέσα από τον χορό αναδεικνύουν καταστάσεις που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τους προβληματισμούς των νέων.

Αν και δεν έχουμε ακόμα μεγάλο αριθμό καλλιτεχνικών έργων από τους εγχώριους χορογράφους που να απευθύνονται πρωτίστως στο παιδικό και νεανικό κοινό, είναι κομβικής σημασίας να ανοίξουμε αυτό τον δρόμο, να δώσουμε βήμα στους δημιουργούς, να υποστηρίξουμε έμπρακτα την παρουσίαση τους και να επιλέγουμε με επιμέλεια ποιά έργα ταιριάζουν σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Αυτό δεν σημαίνει επουδενί ότι οι παιδικές παραστάσεις δεν έχουν προκλήσεις, αλλά διαπιστώνω ότι όλο και περισσότερο οι χορογράφοι αφουγκράζονται ζητήματα που αφορούν τους εφήβους όπως το bullying, η συμπερίληψη, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και θέλουν να πυροδοτούν σκέψεις και συναισθήματα, να θίγουν προβληματισμούς μέσα από αφαιρετικές ιστορίες και τελικά μέσω της κίνησης να μπορέσουν να «ταξιδέψουν» τα παιδιά όλων των ηλικιών, αλλά και τους ενήλικους συνοδούς τους.

Ποια τα εκφραστικά πλεονεκτήματα του σύγχρονου χορού σε σχέση με τον κλασικό;

Ο σύγχρονος χορός μπορεί να δημιουργήσει ή και να δανειστεί οποιαδήποτε κίνηση ετσι ώστε να εξυπηρετησει την ιστορία που θέλει να διηγηθεί. Δεν περιορίζεται δηλαδή σε κάποιο κινητικό λεξιλόγιο οπως συνήθως συμβαίνει με τον κλασικό χορό. Και αυτή είναι για εμένα η ομορφιά του, ότι μπορεί δηλαδή ο/η δημιουργός να μεταφέρει στο κοινό έναν ολόκληρο κόσμο με καθημερινές και αναγνωρίσιμες κινήσεις. Το λεξιλόγιο που εισάγει ο σύγχρονος χορός φέρει την ελευθερία να δημιουργήσει νέα δεδομένα. Αυτό βέβαια μπορεί να ενέχει πολλές φορές και τη δυσκολία ή ακόμα και την αμηχανία να κατανοήσουμε αυτό που βλέπουμε. Εκεί είναι και η μαεστρία των χορογράφων: στο πως θα συνθέσουν κινητικά και δραματουργικά το έργο, πώς θα συν-κινήσουν τους θεατές σε αυτό το αφήγημα.

Πόσο σημαντική είναι σήμερα η ένταξη κοινωνικών προβληματισμών στον χώρο της τέχνης;

Ανέκαθεν ο ρόλος της Τέχνης ήταν να θίγει κοινωνικούς προβληματισμούς, αλλιως δεν έχει λόγο ύπαρξης. Για εμένα, αν δεν σχολιάζει ή δεν καυτηριάζει κακώς κείμενα, καταντάει μία διακοσμητική παρέμβαση στις ζωές μας. Μόνο όταν αποτελεί αντανάκλαση του κοσμου, της κοινωνίας μας και των αντιθέσεων της, έχει πραγματικό λόγο ύπαρξης. Ας σκεφτούμε την κάθε μορφή τέχνης ως μια στοχευμένη ενέργεια μέσα από την οποία ο καλλιτέχνης σχολιάζει όσα αισθάνεται και μέσα από τη δημιουργία του αποτυπώνει κόσμους ολόκληρους αφήνοντας ταυτόχρονα ανοιχτούς προβληματισμούς στον κάθε θεατή. Δεν είναι λίγες οι φορές που το βιώνουμε όλο αυτό τα τελευταία χρόνια: να αγκαλιάζει η Τέχνη θέματα συνδεδεμένα με την κοινωνική αδικία, τον λόγο του αδύναμου, την καταπίεση των γυναικών και των ανδρών εξαιτίας της πατριαρχικής σκέψης, αλλά ακόμα και περιβαλλοντικά ζητήματα που τελικά μας αφορούν όλους συλλογικά.

Ποιες ανάλογες ενέργειες προώθησης της τέχνης του χορού να περιμένουμε στο μέλλον;

Μεταξύ άλλων, φέτος στο φεστιβάλ παρουσιάσαμε και έργα που έχουν κινηματογραφηθεί σε εικονική πραγματικότητα (virtual reality). Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του δικτύου Aerowaves που αναδύθηκε την περίοδο της πανδημίας ως μια τεράστια ευκαιρία να βρεθούμε στο θέατρο και να δούμε μια παράσταση χωρίς όμως να είμαστε εκεί με φυσική παρουσία.

Πρέπει να σημειώσω ότι οι νεότεροι είναι μεν αρκετά εξοικειωμένοι με την εικονική πραγματικότητα λόγω των video games, αλλά όχι σε σημείο θέασης παραστάσεων μέσω αυτής. Στη προκειμένη περίπτωση δεν προτείνουμε αυτή την εκδοχή θέασης ως αντικατάσταση μιας ζωντανής παράστασης. Αντίθετα, γίνεται μια καταγραφή του έργου με τρόπο που αισθάνεσαι ότι είσαι τρισδιάστατα μέσα στο θέατρο και όχι ως ένα απλό βίντεο. Είναι γυρισμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε ο κάθε θεατής να έχει πάντα την αίσθηση ότι είναι στην πρώτη σειρά του θεατρου και παρακολουθει το έργο δια ζώσης. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι με την εκδοχή προβολής έργων σε εικονική πραγματικότητα έχουμε ως διοργανωτές ενός πολιτιστικού δρώμενου τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε κοινότητες εκτός της πρωτεύουσας πηγαίνοντας εμεις να συναντήσουμε ομάδες κοινού που δεν θα έρθουν εύκολα σε εμάς για πρακτικούς λόγους (απόσταση, κόστος κοκ). Έχουμε δηλαδή στα χέρια μας ένα νέο τεχνολογικό εργαλείο που επιτρέπει να γνωρίσει ακόμα περισσότερος κόσμος τον χορό και να δει μια παράσταση από την Τσεχία, τη Γαλλία , την Κροατία σε μια βιβλιοθήκη στην Σαμοθράκη, σε ενα χωριο στην Πελοπόννησο, σε ένα σχολείο στη Νάουσα ή στην Κέρκυρα. Οι δυνατότητες που προσφέρει αυτό το μέσο είναι απεριόριστες.

Πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει καλλιτεχνική εκπαίδευση στα σχολεία και συγκεκριμένα να ενταχθεί και ο χορός στο πρόγραμμα;

Εσείς τι νομίζετε; Προσωπικά, θεωρώ ότι τα καλλιτεχνικά μαθήματα θα έπρεπε να έχουν την ίδια βαρύτητα με τα μαθήματα «κορμού», επειδή με το υπάρχον σύστημα διδασκαλίας είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι ο εγκέφαλος μας είναι πιο σημαντικός από τα συναισθήματά μας. Κι όμως, αυτά τα δύο «πηγαίνουν χέρι χέρι»… Η επαφή μας με την Τέχνη δημιουργεί εμπειρίες και προβληματισμούς και αναπτύσσει τη φαντασία μας. Και με αυτήν ως βάση ο κόσμος μπορεί να εξελίσσεται διαφορετικά και καλύτερα, πάντα βέβαια σε συνδυασμό με την πολύτιμη βαρύτητα της επιστημονικής γνώσης.

Ο χορός μάς φέρνει σε άμεση επαφή με το σώμα μας αλλά δεν περιορίζεται στην εκγύμναση του. Αντίθετα, συνδυάζει τη μουσικότητα, την πειθαρχία, αλλά και την ελευθερία της έκφρασης, πυροδοτεί συναισθήματα και συμβάλει στο να αναπτύσσεται εξαιρετικά η αισθηση του χώρου και του χρόνου.

Παιδεία δεν είναι μόνο οι γνώσεις μας. Χρειάζεται να καλλιεργήσουμε αξίες όπως η γενναιοδωρία, η κατανόηση, η ευγένεια, η επίμονη προσπάθεια στα πράγματα που θέλουμε να πετύχουμε, ο σεβασμός, η μεγαλοψυχία. Με βεβαιότητα αυτά καλλιεργούνται μέσα από την επαφή και την τριβή μας με την Τέχνη, πάντα βέβαια λαμβάνοντας υπόψη την παράμετρο του τρόπου διδασκαλίας. Αν δεν υπάρχει ταυτόχρονα γενναιοδωρία και η μαγεία στη διαδικασία της μάθησης, όλα τα παραπάνω δεν θα συμβούν. Όλοι έχουμε κάποια τραυματική εμπειρία στην πορεία της εκπαίδευσης μας, αλλά σίγουρα όλοι θυμόμαστε με ευγνωμοσύνη δασκάλους που μας ενέπνευσαν και έφεραν φως στη ζωή μας.