Πάρης Δούκοβιτς: Ο Έλληνας φωτογράφος του Λευκού Οίκου και των παγκόσμιων προσωπικοτήτων στην Κωνσταντινούπολη

Ο Πάρης Δούκοβιτς, ο Έλληνας φωτογράφος, που έχει στήσει μπροστά από το φακό του όλους τους σύγχρονους Αμερικανούς προέδρους και τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες της τέχνης, του αθλητισμού, της τεχνολογίας, της μόδας μού μιλάει με υπερχειλίζουσα σεμνότητα για τη δουλειά και την τέχνη του.

Ο Πάρης Δούκοβιτς ποζάρει, εκείνος αυτή τη φορά, για την έκθεσή του στην Κωνσταντινούπολη

Κάθε φωτογραφία του είναι ένα παράθυρο σε έναν κόσμο γεμάτο φως, όπως εκείνος το βλέπει. Η φωτογραφία δεν είναι για αυτόν απλώς μια εικόνα, αλλά μια ιστορία ζωής, ένα κομμάτι της ψυχής του ανθρώπου, που στέκεται μπροστά στο φακό του.

Lady Gaga και Nicki Minaj – Φωτό: Αγγέλα Βασιλάτου

Τον Πάρη τον πρωτο-‘γνώρισα’, μ' έναν τρόπο σχεδόν τυχαίο, όταν, στις αρχές της χρονιάς, ο πατέρας του με πλησίασε στην κοινότητα Μοδίου της Κωνσταντινούπολης, κρατώντας ένα άλμπουμ. «Δείτε τις φωτογραφίες του γιου μου», μου είπε, και καθώς ξεφύλλιζα τις σελίδες, βρέθηκα αντιμέτωπη με κάτι που με καθήλωσε. Ένας Έλληνας, τόσο νέος, είχε ήδη σταθεί απέναντι από μερικές από τις πιο ισχυρές προσωπικότητες του κόσμου, απαθανατίζοντάς τες με έναν τρόπο που έμοιαζε να αγγίζει την ψυχή τους.

Ούτε ο Αθανάσιος ούτε κι εγώ τότε μπορούσαμε να φανταστούμε ότι λίγους μήνες αργότερα, η ίδια η Κωνσταντινούπολη, η πόλη που τον γέννησε, κατόπιν πρωτοβουλίας του πρέσβη κ. Κωνσταντίνου Κούτρα, θα τιμούσε τον Πάρη και το έργο του. 

Πάρης Δούκοβιτς και Μαρία Ζαχαράκη

Από την Κωνσταντινούπολη στη Νέα Υόρκη

Η πρώτη ατομική έκθεση του Πάρη Δούκοβιτς με τίτλο «Από την Κωνσταντινούπολη στη Νέα Υόρκη: Το ταξίδι ενός φωτογράφου», άνοιξε τις πύλες της αυτή την εβδομάδα (25 Σεπτεμβρίου) στη Μεγάλη Οδό του Πέρα, στο εμβληματικό Σισμανόγλειο Μέγαρο, στο ‘Σπίτι της Ελλάδας’, όπως το αποκαλεί ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, πρέσβης Κωνσταντίνος Κούτρας, που ανακάλυψε -μόλις πριν λίγους μήνες επίσης- τον Πάρη στη Νέα Υόρκη και τον έφερε μαζί με τα διάσημα πορτραίτα του στην Πόλη των Πόλεων.

Το ενδιαφέρον του κόσμου και των ελληνικών και τουρκικών ΜΜΕ μεγάλο, όπως φάνηκε από την κατακλυσμιαία προσέλευση στην αίθουσα του Σισμανογλείου, προκειμένου να του μιλήσουν και να γνωρίσουν από κοντά το έργο του βραβευμένου και πλέον προβεβλημένου φωτογράφου των μεγαλύτερων περιοδικών των ΗΠΑ, ΤΙΜΕ, The New Yorker κλπ.

Πάρης Δούκοβιτς - Ομιλία στο Σισμανόγλειο

Η έκθεση, όπως μαρτυρεί κι ο τίτλος της, αποτελεί μία οπτική αφήγηση δύο μεγαλουπόλεων που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη ζωή του Πάρη Δούκοβιτς, των ανθρώπων που γνώρισε σε αυτές και των στιγμών που απαθανάτισε εκεί.

«Όλες οι αυτές οι φωτογραφήσεις είναι δύσκολες για μένα. Γιατί είναι δύσκολες; Γιατί αν δεν αισθάνομαι μια δυσκολία, σημαίνει ότι εγώ δεν δούλεψα σκληρά ή δεν τις σκέφτηκα, όπως έπρεπε, για να κάνω κάτι ιδιαίτερο, ώστε να αισθανθείς ότι είναι ζωντανή μια φωτογραφία», καταθέτει.

Το φως του Γιάννη Αντετοκούμπο

Γιάννης Αντετοκούμπο - Φωτό: Αγγέλα Βασιλάτου

Κάθε πορτραίτο είναι μια συνομιλία με τον άνθρωπο, για τον Δούκοβιτς. Η φωτογραφία δεν είναι απλά η αποτύπωση ενός προσώπου, είναι μία ανίχνευση της ψυχής πίσω από τη δημόσια εικόνα. Κι ο Γιάννης Αντετοκούμπο, ένα από τα πορτραίτα του, που κοσμούν τους τοίχους του Σισμανόγλειου Μεγάρου, ήταν από τις προσωπικότητες που άγγιξε πιο πολύ το φωτογράφο Δούκοβιτς.

«Ήθελα να τον φωτογραφήσω πάρα πολύ και όταν ήρθε η δουλειά, ήμουν πολύ χαρούμενος. Πήγαμε στο Milwaukee, εκεί που παίζει μαζί με την ομάδα του να τον φωτογραφήσω. Το θέμα είναι πώς συλλαμβάνεις αυτή την επιτυχία για να μπορέσεις να την αποτυπώσεις. Τι κάνεις με αυτό το φως που έχει...», μου εξομολογείται.

Για τον φωτογράφο, το φως είναι ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος μεταφέρει κάτι βαθύτερο από την επιφάνεια του προσώπου του.

«Όταν πήγα για τη φωτογράφηση, [ο Γιάννης] μου είπε “έχω δουλέψει σκληρά στη ζωή μου και, ξέρετε την ιστορία και την διαδρομή που έχω κάνει, γι’ αυτό παίρνω συχνά μαζί μου μπορεί και 100 παιδιά, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να βγουν έξω, να φάνε ένα φαγητό, να πάνε έναν κινηματογράφο. Και τους παίρνω μαζί μου για να τους δώσω κάτι, να ζήσουν κάτι”. Για μένα, επομένως, αυτά τα πορτραίτα δεν είναι μόνο η στιγμή με την φωτογραφία. Είναι και αυτές οι ιστορίες, που παίρνω ως μαθήματα από τη ζωή», λέει, τονίζοντας ότι το ανθρώπινο στοχείο που βγάζει ο φακός είναι το κλειδί για κάθε αληθινή φωτογραφία. Και αυτήν την ανθρωπιά βρήκε στον Αντετοκούμπο.

«Δεν τον βλέπεις μόνο ως έναν υπέροχο ήρωα μπασκετμπολίστα, αλλά βλέπεις και την ανθρωπιά του. Κι αυτή την ανθρωπιά για να την μάθεις, πρέπει να του μιλήσεις. Πώς παίρνει το φως το δικό του και έπειτα το δίνει... Για μένα σημαίνει πολλά», αναφέρει, μιλώντας γεμάτος σεβασμό και θαυμασμό για τα πορτραίτα του ο Πάρης Δούκοβιτς.

10 λεπτά προθεσμία

Φωτό: Αγγέλα Βασιλάτου

Όταν η συζήτηση πηγαίνει στους Αμερικανούς προέδρους, που έχει φωτογραφίσει, το ίδιο πάθος εμφανίζεται και πάλι. Εδώ όμως ο χρόνος του κλικ είναι αδυσώπητος. Ο Πάρης Δούκοβιτς, ο Έλληνας φωτογράφος αποκαλύπτει πως η κάθε φωτογράφιση προέδρου είναι ζήτημα μερικών μόνο λεπτών. Όλες οι φωτογραφήσεις των προέδρων είναι αυστηρά κάτω από 10 λεπτά!

«Για τον Ομπάμα είχα 2,5 λεπτά, για τον Τραμπ 8 και για τον Μπάιντεν 10-11 λεπτά», σημειώνει ο Πάρης, αποκαλύπτοντας τις διαφορετικές προκλήσεις που του θέτει η κάθε συνάντηση με τους ενοίκους του Λευκού Οίκου. «Ο Ομπάμα ήταν πολύ ζεστός, παρόλο που είχαμε πολύ λίγο χρόνο. Του είπα ότι είμαι Έλληνας Κωνσταντινουπολίτης και του άρεσε πολύ», εξηγεί.

Τραμπ: του αρέσει να τον φωτογραφίζουν

«Όταν έκανα την φωτογράφηση με τον Τραμπ, αυτή ήταν στον Λευκό Οίκο, στο Οβάλ γραφείο, το καταλληλότερο μέρος για να φωτογραφήσεις κάποιον πρόεδρο... Του Τραμπ του αρέσει η φωτογραφική μηχανή και να τον φωτογραφίζουν», συνεχίζει ο Πάρης, εξηγώντας ότι ο κάθε πρόεδρος έχει έναν διαφορετικό διάλογο με την κάμερα.

Ο Έλληνας που τραβάει τα... φλας

Κάθε συνάντηση με έναν ηγέτη ή καλλιτέχνη του κόσμου είναι σαν μια κρυφή πόρτα που ανοίγει για λίγα λεπτά οικειότητας. Για τον Δούκοβιτς, αυτή η πόρτα δεν ανοίγει μόνο με τον φακό του, αλλά και με την καταγωγή του. Κάθε φορά που αναφέρει την ελληνική του ρίζα, τη γέννησή του στην Κωνσταντινούπολη, τα πρόσωπα των φωτογραφιζόμενών του φωτίζονται.

«Ο Μπάιντεν ήταν πολύ ζεστός και είχαμε μιλήσει πιο πριν, όπως και με τη Νάνσυ Πελόζι, για τον Πατριάρχη. Και οι δύο μού είχαν μιλήσει πολύ θερμά για τον Greek Patriarch», θυμάται ο Πάρης, που, όταν συστήνεται, πάντα αναφέρει την ελληνική καταγωγή του και την Κωνσταντινούπολη.

Η Πόλη σεργιανίζει μέσα του...

Φωτό: Αγγέλα Βασιλάτου

Ο φωτογράφος έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την Κωνσταντινούπολη, τη γενέτειρά του, την οποία, όμως, προτιμά, όπως λέει, να τη βλέπει ακόμη με τα μάτια της παιδικής του ηλικίας.

«Όταν ήμουν μικρό παιδί έκανα sketch photography, φωτογράφιζα δρόμους στην Κωνσταντινούπολη και αυτό το έκανα μετά και στη Νέα Υόρκη και ακόμα το κάνω. Εκείνες οι στιγμές έχουν πάρει μία νοσταλγική μορφή, η οποία θέλω να παραμείνει έτσι. Είναι κάτι που το έζησα και αυτό το feeling σεργιανίζει ακόμη μέσα μου», λέει χαρακτηριστικά για την Κωνσταντινούπολη, η οποία -με βάση τον δικό του φακό- έχει αλλάξει πολύ.

«Αν κοιτάξεις μια φωτογραφία μου από το 1990, μπορείς να την πεις ότι είναι από το 1960. Αλλά αν βγάλεις τώρα φωτογραφίες, δεν θα είναι το ίδιο, το αισθάνεσαι ότι η Πόλη είναι στο 2000».

65 εικόνες ψυχής: Το ταξίδι του Πάρη Δούκοβιτς στο Σισμανόγλειο

Φωτό: Αγγέλα Βασιλάτου

Ο Πάρης Δούκοβιτς θεωρείται από τους πιο καταξιωμένους φωτογράφους στον κόσμο στην προσωπογραφία ή -άλλως- πορτραίτα και, όπως εύστοχα επισήμανε ο Έλληνας Γενικός Πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη, Κωνσταντίνος Κούτρας, «το ταξίδι του έχει ως καταληκτικό σταθμό τον άνθρωπο ή μάλλον τις προσωπικότητες που εμπιστεύτηκαν την καλλιτεχνική του ιδιότητα και κάθισαν μπροστά στο φακό του. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο καλλιτέχνης συνδιαλέγεται με την ιστορία παρουσιάζοντάς μας προσωπικότητες από την πολιτική, τoν αθλητισμό, τη μουσική, την έβδομη τέχνη που άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους  στον τομέα που δραστηριοποιήθηκαν».

Ο Πάρης Δούκοβιτς και ο Γενικός Πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη Κωνσταντίνος Κούτρας

Από την αξιόλογη φωτογραφική πορεία του, στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη παρουσιάζονται 65 επιλεγμένα φωτογραφικά έργα του καλλιτέχνη. Μέσω αυτών, ο Δούκοβιτς επιθυμεί να μεταφέρει το κοινό της έκθεσης στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, στους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης, μέσα από την εξαιρετική επιρροή που ασκούν οι προσωπικότητές του στον κόσμο.

Το δώρο που έπλασε μια ματιά

Ήταν μόλις οκτώ ετών όταν ο Πάρης Δούκοβιτς έλαβε στα χέρια του ένα δώρο που θα έπλαθε τη μοίρα του. Μια φωτογραφική μηχανή, δώρο του πατέρα του, Αθανάσιου, ακούραστου συνοδοιπόρου και αρωγού σε κάθε βήμα του γιου του.

Ούτε ο πατέρας του δεν μπορούσε να φανταστεί εκείνη τη στιγμή που του έδωσε τη φωτογραφική μηχανή ότι θα έμελλε να είναι το εφαλτήριο ενός αέναου ταξιδιού, γεμάτου φως και ανακαλύψεις. Ένα ταξίδι που ξεκίνησε σιωπηλά, αλλά σύντομα θα γινόταν... λάμψη, όχι μόνο για τον ίδιο τον Πάρη, αλλά και για τον κόσμο που θα μάθαινε να βλέπει μέσα από τον δικό του φακό.

Πάρης και Αθανάσιος Δούκοβιτς

Πρίγκιπας Φίλιππος: Το πρώτο πορτραίτο σε ηλικία 8,5 ετών

Μια από τις πρώτες του φωτογραφίες ήταν ο πρίγκιπας Φίλιππος Δούκας του Εδιμβούργου, το 1992, όταν επισκέφτηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σημείο-σταθμός για τον μικρό Πάρη, μόλις 8,5 ετών, τότε.

Ο πρίγκiπας Φίλιππος στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μέσα από το φακό του 8χρονου Πάρη Δούκοβιτς

Από τότε, η φωτογραφική μηχανή γρήγορα μετατράπηκε σε όχημα των προσωπικών εξερευνήσεων, αποτυπώνοντας κυρίως το πνεύμα της Κωνσταντινούπολης, της πόλης που γεννήθηκε, μιας πόλης πλούσιας σε ιστορία και πολιτισμό.

Στην ομιλία του στο Σισμανόγλειο, ο Πάρης Δούκοβιτς αναφέρθηκε στο πάθος του για τη φωτογραφία «ως τρόπο έκφρασης και εξερεύνησης του κόσμου» που τον οδήγησε από την Κωνσταντινούπολη στην Αμερική για να συναντηθεί και να απαθανατίσει μερικές από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής μας.

«Κάθε φωτογραφία σε αυτή την έκθεση αντανακλά την πορεία μου, το πάθος μου και την επιθυμία μου να το ακολουθώ καταγράφοντας τον κόσμο γύρω μου», είπε.

Λίγα λόγια για τον Πάρη Δούκοβιτς

Εξώφυλλο του βιβλίου του Μπαράκ Ομπάμα «A Promised Land» - Φωτογραφία του Πάρη Δούκοβιτς

Ο Πάρης Δούκοβιτς γεννήθηκε το 1984 στην Κωνσταντινούπολη, μετοίκησε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να φοιτήσει στο Rochester Institute of Technology, όπου το 2006 πήρε πτυχίο BFA στη φωτογραφία και την ιστορία της τέχνης. Η εκδοτική δουλειά του Δούκοβιτς έχει δημοσιευτεί σε μεγάλα περιοδικά, κυρίως στο «The New Yorker», όπου, σε ηλικία 28 ετών, το 2012, έγινε μόνιμος φωτογράφος, γεγονός που τον καθιστά τον νεότερο που κατέχει αυτόν τον ρόλο στην σχεδόν 100χρονη ιστορία του περιοδικού-μια παράδοση που ξεκίνησε ο θρυλικός Richard Avedon. Φωτογράφισε επίσης πολυάριθμα εξώφυλλα για το περιοδικό Time και επίσης για τα GQ, Harper's Bazaar, New York Magazine, Rolling Stone και Vanity Fair.

Φωτογράφισε επίσης το εξώφυλλο των απομνημονευμάτων του Μπαράκ Ομπάμα, με τίτλο «A Promised Land», καθώς και το εξώφυλλο του πρόσφατου βιβλίου του θρύλου του NASCAR Jimmie Johnson. Για τον πρόσφατο τόμο του Rizzoli που εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023, με τίτλο «New York City, Ballet, Choreography & Couture», ο Δούκοβιτς φωτογράφισε 129 κοστούμια για 11 χορευτές, που αντικατοπτρίζουν μια δεκαετία συνεργασίας των σχεδιαστών μόδας με το μπαλέτο.

Το έργο του αποτελεί μέρος των συλλογών του Smithsonian και του Μουσείου του Μπρούκλιν.