Κοσμήματα σε καύσεις παιδιών στην Κοζάνη της Νεολιθικής Εποχής

Ένα εκτεταμένο νεκροταφείο, έκτασης 6 στρεμμάτων με ταφές κανονικές, αλλά και καύσης, στην Τούμπα Κρεμαστής στην Κοζάνη, φώτισε την Νεότερη Νεολιθική Περίοδο (τέλος 6^ης- αρχές 5^ης χιλιετίας) στη δυτική Μακεδονία. Το πλέον εντυπωσιακό στοιχείο οι καύσεις παιδιών, μαζί με τα ιδιαίτερα κοσμήματά τους ανακοινώνονται στην 33^η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη (ΑΕΜΘ), που θα γίνει 5-6 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη.

Από την μέχρι τώρα ανασκαφή βρέθηκαν 23 ταφές καύσεις και 2 ενταφιασμοί, ο ένας αφορά σε παιδί ηλικίας 4 χρόνων και ο άλλος σε έφηβο 12 χρόνων. Οι ταφές με κοσμήματα είναι ασυνήθιστο εύρημα για την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, μάλιστα τα κοσμήματα είναι από οπάλιο (μαλακό μάρμαρο) και σπονδύλο και φαίνεται να εισήχθησαν (είτε η πρώτη ύλη, είτε ακέραια) από το βορειοανατολικό Αιγαίο.

Την ενδιαφέρουσα ανακοίνωση για την «Οστεολογική μελέτη νεολιθικών ταφών καύσεων από τις θέσεις Κλείτος και Τούμπα Κρεμαστής Κοιλάδας νομού Κοζάνης», θα κάνουν οι οστεοαρχαιολόγοι Αναστασία Κατσαβέλη και Σέβη Τριανταφύλλου (επίκουρη καθηγήτρια Α.Π.Θ.) και οι αρχαιολόγοι Χριστίνα Ζιώτα και Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη (προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης).

«Χαρακτηριστικό στοιχείο των καύσεων της Κρεμαστής είναι η ταφική χρήση των κοσμημάτων, στοιχείο που διαφοροποιεί τη θέση αυτή από τις υπόλοιπες σύγχρονες του ελλαδικού χώρου, υποδηλώνοντας ομοιότητα με τα Βαλκάνια. Από το σύνολο των 415 κοσμημάτων της ανασκαφής, τα 285 (69%) συνδέονται με τις ταφές καύσης και από αυτά τα 280 είναι κατασκευασμένα από σπονδύλο, ενώ τα άλλα 5 από λίθο. Τα κοσμήματα αποτελούσαν μέρος της προσωπικής ενδυμασίας, κόσμησης και ιδιοκτησίας του νεκρού, τον οποίο συνόδευαν στην τελευταία του κατοικία, ενώ τα ίχνη καύση σε ορισμένα από αυτά μαρτυρούν ότι καίγονταν μαζί με τον νεκρός την πυρά», λέει στο ethnos.gr, η κ. Χονδρογιάννη-Μετόκη.

Το γεγονός πως μόνο στο συγκεκριμένο σημείο βρέθηκαν μέχρι στιγμής κοσμήματα σε ταφές καύσης, δείχνει ότι η Κοιλάδα Κρεμαστής είχε εμπορικές σχέσεις με άλλες περιοχές του Αιγαίου, ενώ είναι σημαντικό πως ακόμη και παιδιά, αλλά και νεογέννητα έφεραν κοσμήματα.

Σύμφωνα με την κ. Τριανταφύλλου, οι 23 ταφές καύσεις αφορούσαν άτομα και των δύο φύλων, κάθε ηλικίας από νεογέννητα μέχρι ενήλικες, ενώ υπάρχουν και διπλές ταφές. Σε όλες τις περιπτώσεις οι νεκροί καίγονταν σε άλλη θέση και στη συνέχεια ένα μικρό μέρος των υπολειμμάτων της πυράς μεταφέρονταν για να θαφτεί στον συγκεκριμένο χώρο, υποδηλώνοντας χρήση δύο χωριστών ταφικών χώρων, ωστόσο δεν εντοπίστηκαν αποτεφρωτήρια. Στις ταφές καύσης βρέθηκαν 47 αγγεία από τα οποία τα 9 ακέραια ή σχεδόν ακέραια και 38 τμήματα (μεγάλα μέρη ή όστρακα) και το σχήμα που κυριαρχεί είναι αυτός της φιάλης. Υπάρχουν επίσης λίγα μεγάλα ανοιχτά αγγεία (λεκανίδες ή πιθοειδή), όπως και μικρά αγγεία κλειστά με λαιμό, καθώς και σκύφοι.Ο νεολιθικός οικισμός της Κρεμαστής Κοιλάδας, εντοπίστηκε το 1998-1999, κατά τη διάρκεια των εργασιών για την κατασκευή της Εγνατίας Οδού και ο οστεολογικό υλικό μελετήθηκε πρόσφατα, μαζί με τις ταφικές πρακτικές της νεότερης νεολιθικής περιόδου, δίνονταν σημαντικά συμπεράσματα.

Μετά την ανακοίνωση αυτή, η κ. Χονδρογιάννη-Μετόκη, οι αρχαιολόγοι Ελένη Γεροφωκά, Σάσα Ελευθεριάδου και η αρχιτέκτονας Γεωργία Καβουρίδου θα παρουσιάσουν τις αρχαιότητες που ήρθαν στο φως το περασμένο καλοκαίρι κατά την κατασκευή αιολικού πάρκου στο Ανατολικό και Δυτικό Άσκιο Κοζάνης. Ξεχωρίζουν ένας πιθεώνας με συνολικά 8 πιθάρια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1300-1100 π.Χ.), καθώς και μία γυναικεία ταφή κτερισμένη με χάλκινες πόρπες, αλλά και δύο φούρνοι μεταβυζαντινής εποχής (μετά το 1453). Κάποια από τα πιθάρια φέρουν εγχάρακτη διακόσμηση και δύο από αυτά είχαν μεγάλα, πέτρινα καπάκια.

Το 33^ο ΑΕΜΘ περιλαμβάνει 62 ανακοινώσεις σχετικές με την έρευνα της τελευταίας διετίας στον βορειοελλαδικό χώρο, από τον Έβρο μέχρι την Καστοριά. Οι εργασίες θα γίνουν στην Αίθουσα Τελετών του παλαιού κτιρίου του Α.Π.Θ. την Πέμπτη (5/3) και την Παρασκευή (6/3), ενώ με ενδιαφέρον αναμένεται η ανακοίνωση το απόγευμα της Παρασκευής, λίγο πριν το κλείσιμο των εργασιών, για τις ανασκαφές στο μετρό Θεσσαλονίκης, που θα συνοδεύεται και από σχετική συζήτηση για το θέμα.