Κυριακή των Βαΐων: Τι γιορτάζουμε σήμερα

Τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου τὰς ἀπαρχάς,

ἡ παροῦσα ἡμέρα λαμπροφορεῖ.

Δεῦτε οὖν φιλέορτοι, ὑπαντήσωμεν ᾄσμασιν·

ὁ γὰρ Κτίστης ἔρχεται, σταυρὸν καταδέξασθαι,

ἐτασμοὺς (ἀνακρίσεις) καὶ μάστιγας (μαστιγώσεις), Πιλάτῳ κρινόμενος·

ὅθεν καὶ ἐκ δούλου ῥαπισθεὶς ἐπὶ κόρρης (στὸ πρόσωπο)·

τὰ πάντα προσίεται (ὅλα τὰ ὑπομένει), ἵνα σώσῃ τὸν ἄνθρωπον.

Διὰ τοῦτο βοήσωμεν· Φιλάνθρωπε Χριστὲ ὁ Θεός,

τῶν πταισμάτων δώρησαι τὴν ἄφεσιν,

τοῖς προσκυνοῦσιν ἐν πίστει, τὰ ἄχραντα Πάθη σου.

Στη λειτουργική πράξη της Εκκλησίας, η έναρξη της επόμενης ημέρας γίνεται από το απόγευμα της προηγουμένης. Έτσι, λοιπόν, οι Ακολουθίες που τελούνται το βράδυ της Μεγάλης Εβδομάδας, αφορούν στα γεγονότα της επομένης ημέρας.

Κάθε μέρα στο ethnos.gr – με τη βοήθεια του Αρχιμανδρίτη π. Φιλούμενου Ρούμπη, γραμματέα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και εφημέριου του Ιερού Ναού Αγ. Δημητρίου των Όπλων– θα δίνουμε το «στίγμα» της μέρας για όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα. Τα κείμενά μας, ακολουθώντας αυτή την πρακτική, θα περιγράφουν τα γεγονότα της επομένης ημέρας, αλλά θα αφορούν στην ακολουθία της ημέρας που δημοσιεύονται.

Η «αυλαία» της Μεγάλης Εβδομάδας ανοίγει σήμερα, την Κυριακή των Βαΐων το απόγευμα, με τις «Ακολουθίες του Νυμφίου». Πιο συγκεκριμένα, η Εκκλησία, από τη μεγάλη της φιλανθρωπία, για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες, επέτρεψε ο Όρθρος κάθε ημέρας (η πρωινή Ακολουθία κάθε ημέρας, η οποία συνοψίζει το νόημά της) να ψάλλεται το απόγευμα της προηγουμένης.

Οι Ακολουθίες του Όρθρου των τριών πρώτων ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου», και αυτό, διότι προβάλλεται ο Χριστός ως Νυμφίος της Εκκλησίας.

Χαρακτηριστικό Τροπάριο των ημερών αυτών είναι το: «Ἰδού, ὁ Νυμφίος ἔρχεται», το οποίο, κατά τη στιγμή που ψάλλεται στον Όρθρο της Μεγάλης Δευτέρας, μέσα στο μισοσκόταδο του Ναού, οι ιερείς βγάζουν λιτανευτικά την εικόνα του Χριστού Νυμφίου, η οποία θα παραμείνει ως το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης.

Ο ίδιος ο Χριστός συχνά παρομοιάζει τον ερχομό Του με γάμο και τον εαυτό Του με Νυμφίο (γαμπρό). Στο τέλος του βιβλίου της Αποκάλυψης ο Παράδεισος συμβολίζεται με μια «πόλη στολισμένη σα νύφη», μέσα στην οποία δεν μπαίνει τίποτε κακό.

Ο απόστολος Παύλος, επίσης, παρομοιάζει τη σχέση Χριστού και Εκκλησίας με τη σχέση γαμπρού και νύφης (επιστολή προς Εφεσίους, κεφ. 5), ενώ το «Άσμα Ασμάτων» (το βιβλίο του βασιλιά Σολομώντα, που βρίσκεται στην Παλαιά Διαθήκη) ερμηνεύτηκε από τους πατέρες ως αλληγορία του έρωτα του Θεού και του ανθρώπου.

Ο Θεός, κατά τους αγίους μας, είναι «ερωτευμένος με τον άνθρωπο», γιατί μόνο ένας ερωτευμένος θα μπορούσε να κάνει τέτοια θυσία: να γίνει ταπεινός άνθρωπος (ενώ είναι παντοδύναμος Θεός) και να επιτρέψει να Τον βασανίσουν μέχρι θανάτου για να σώσει το δημιούργημά Του. Επίσης, η αγάπη του Θεού είναι «έρως», γιατί Τον κινεί σε ένωση με τον άνθρωπο, όπως οι δύο ερωτευμένοι ενώνονται «οι δύο εις σάρκα μίαν».

Αυτή την ένωση καλείται να έχει ως σκοπό της ζωής του κάθε χριστιανός. Έτσι, αξιολογεί κάθε πράξη του, στην προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική ζωή του, με γνώμονα αν συμβάλλει σ’ αυτή την ένωση ή την εμποδίζει: στην ένωση με τον Τριαδικό Θεό διά του Χριστού. (Θεοδ. Ρηγινιώτη).

Γι’ αυτό ο Χριστός δεν θα μπορούσε να έχει παντρευτεί ή να ερωτευτεί μια γυναίκα: όχι γιατί «ήταν ανέραστος», αλλά γιατί είναι ο Νυμφίος της Εκκλησίας, ερωτευμένος και ενωμένος με τη Νύμφη Του, την ανθρωπότητα.

Εξάλλου, από σήμερα έως και τον Όρθρο της Μεγάλης Πέμπτης (δηλαδή την Μ. Τετάρτη απόγευμα) ψάλλεται το προσφιλές τροπάριο: «Τόν νυμφῶνά σου βλέπω».

Τη Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:

α) Η ζωή του Ιωσήφ του ονομαζόμενου Παγκάλου, δηλαδή του ωραίου στο σώμα και τη ψυχή, γιού του Πατριάρχη της Παλαιάς Διαθήκης Ιακώβ: Ο Ιωσήφ φθονήθηκε από τα αδέλφια του, τα οποία αρχικά τον έριξαν σε βαθύ λάκκο, ενώ στη συνέχεια τον πούλησαν για τριάκοντα αργύρια και κατέληξε στον Πετεφρή, τον αρχιευνούχο του Φαραώ της Αιγύπτου. Ο Ιωσήφ, μη θέλοντας να παρασυρθεί σε ανήθικη πράξη με τη γυναίκα του Πετεφρή, συκοφαντήθηκε και τον φυλακίσθηκε. Στη συνέχεια, επειδή κατάφερε να ερμηνεύσει τα όνειρα του Φαραώ, εκείνος εκτίμησε τη σύνεση και τη σοφία του, καθιστώντας τον επιφανή και κύριο όλης της Αιγύπτου. Ο Ιωσήφ με την ζωή του, λοιπόν, προεικονίζει τον ίδιο τον Χριστό, ο οποίος φθονήθηκε από τους ομοεθνείς Του Ιουδαίους, πωλήθηκε από το μαθητή του για τριάκοντα αργύρια, κλείστηκε, όπως ο Προπάτορας στο βαθύ λάκκο, στον τάφο Του, κι αφού με τη δύναμή Του Αναστήθηκε, έγινε κυρίαρχος του κόσμου, εξαγοράζοντάς μας φιλανθρώπως από την δουλεία του διαβόλου.

β) Το περιστατικό της άκαρπης συκιάς. Οι Ευαγγελιστές Μάρκος και Ματθαίος, περιγράφουν το περιστατικό, κατά το οποίο ο Χριστός, φεύγοντας από τη Βηθανία πείνασε και, βλέποντας από μακριά μία συκιά, η οποία είχε μεν φύλλα, αλλά όχι καρπούς, την καταράστηκε. Το περιστατικό αυτό, οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύουν ότι συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και γενικά την ζωή του Ισραηλιτικού λαού, που ήταν άκαρποι από καλά έργα.