Τι αναμένεται από τη Σύναξη των Προκαθημένων στο Αμμάν

Με τις περισσότερες τοπικές ορθόδοξες Εκκλησίες απούσες, αλλά επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη βαθιάς διαίρεσης στις γραμμές της παγκόσμιας Ορθοδοξίας, διοργανώνεται σήμερα στο Αμμάν της Ιορδανίας η συνάντηση προκαθημένων και εκπροσώπων σειράς Εκκλησιών, που αμφισβητούν δραστήρια τις πρόσφατες επιλογές του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το αυτοκέφαλο της νεοϊδρυθείσας και αμφιλεγόμενης «Εκκλησίας της Ουκρανίας».

Ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του οικοδεσπότη, Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφίλου, οι επικεφαλής των Εκκλησιών Ρωσίας, Σερβίας, Τσεχίας, ενώ αντιπροσώπους τους απέστειλαν οι Εκκλησίες Ρουμανίας και Πολωνίας. Παρών στην «αδελφική σύναξη» είναι και ο επικεφαλής της κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος, που υπάγεται ιστορικά στο Πατριαρχείο Μόσχας και εκπροσωπεί εξ αντικειμένου την πλειονότητα των ορθοδόξων πιστών της Ουκρανίας, οι οποίοι κάθε άλλο παρά επιθυμούν να διακόψουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία, που θεωρούν εθνικά και πνευματικά συγγενή, αν όχι αδελφική, τους χώρα. Πολύ περισσότερο δεν επιθυμούν το συγκεκριμένο «αυτοκέφαλο», που φαίνεται πως προωθείται μανιωδώς από το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σε συνεργασία με τους πιο ακραίους Ουκρανούς εθνικιστές, ως ένα ακόμη αδρώς χρηματοδοτούμενο πολιτικό σχέδιο απομόνωσης της Ρωσίας και διάλυσης των ιστορικών της δεσμών με χώρες όπως όχι μόνο η Ουκρανία, αλλά και άλλες της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και του Ευξείνου Πόντου, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.

H επί πολλές δεκαετίες λειτουργούσα στην Ουκρανία κανονική Εκκλησία υπό τον μητροπολίτη Ονούφριο συνεχίζει, παρά τις κρατικές και παρακρατικές πιέσεις, να έχει υπό την δικαιοδοσία της περισσότερες από 250 μονές και περί τις 12.000 ενορίες με εκατομμύρια πιστούς. Αυτά είναι τα πραγματικά δεδομένα, που δεν υποτιμώνται από την πλειονότητα των ορθοδόξων Εκκλησιών, οι οποίες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν με επιφυλάξεις την «εκδικητική τακτική», που μοιάζει να έχει επιλέξει το Φανάρι έναντι της Ρωσικής Εκκλησίας, παρασύροντας μέχρι στιγμής σε αυτήν μόνο την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας και εν μέρει την Εκκλησία της Ελλάδας.

«Το σχίσμα είναι αδύνατο να θεραπευτεί μέσω απλής νομιμοποίησης των ενεργειών των σχισματικών, χωρίς μετάνοια και διορθωτική χειροτονία εκείνων, που αυτοαποκαλούνται ιεράρχες, χωρίς να είναι στην πραγματικότητα φορείς ιεροσύνης», δήλωσε στο πρακτορείο Ιντερφάξ ο μητροπολίτης Ιλαρίωνας, αρμόδιος για τις εξωτερικές εκκλησιαστικές σχέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας, εκτιμώντας ότι στο Αμμάν συζητώνται τα ώριμα προβλήματα του ορθόδοξου κόσμου, που υπάρχουν, παρά την αγνόησή τους για λόγους «παραπλάνησης». Ανέδειξε μάλιστα ένα από τα προβλήματα νομιμότητας αυτών, που εχρίσθησαν «Εκκλησία της Ουκρανίας» και απασχόλησαν επανειλημμένως πολλούς άλλους ηχηρά διαφωνώντες με το συγκεκριμένο αυτοκέφαλο, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος.

Σύμφωνα με τον μητροπολίτη Ιλαρίωνα στη Σύναξη θα τεθούν εκτός από το Ουκρανικό και άλλα παρεμφερή προβλήματα, όπως η κατάσταση στο Μαυροβούνιο, η κυβέρνηση του οποίου συνοδεύει την φιλοαμερικανική στροφή της με απόπειρα αρπαγής ιστορικών κειμηλίων και μνημείων της Σερβικής Εκκλησίας, προκαλώντας διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και οδομαχίες. Στο τραπέζι των συζητήσεων θα βρεθεί και το αναγεννηθέν ζήτημα της εκκλησιαστικής κατάστασης στη Βόρειο Μακεδονία, καθώς είναι προφανές ότι το απρόσεκτο άνοιγμα του κουτιού της «ουκρανικής Πανδώρας» θα έχει πολιτικές, διπλωματικές και οικονομικές συνέπειες σε όλους, όσοι θέλουν να ανήκουν στον «ορθόδοξο κόσμο».

Κατά τον μητροπολίτη Ιλαρίωνα πηγή πολλών από τις σημερινές δυσχέρειες είναι το άγνωστο έως σήμερα πρόβλημα για την Ορθοδοξία, όταν ένας από τους προκαθημένους, δηλαδή ο Οικουμενικός Πατριάρχης, «αυτοανακηρύχθηκε πρώτος άνευ ίσων και έχων το δικαίωμα να ενεργεί μονομερώς, χωρίς τη συγκατάθεση των άλλων Εκκλησιών».

Το ερώτημα προς την ελληνική διπλωματική και πολιτική ηγεσία, που δεν κρύβει τη στενή της σχέση με το Φανάρι, προβάλλει εκ νέου αμείλικτο: για πόσο ακόμη η Ελλάδα νομίζει ότι μπορεί να συνεχίσει να παριστάνει τον «επιτήδειο ουδέτερο» στο εκκλησιαστικό θέμα της Ουκρανίας, χωρίς να αναλαμβάνει τις συμφιλιωτικές προσπάθειες, που θα μπορούσε, συρόμενη σε έναν ολισθηρό δρόμο, που υποτίθεται ότι δεν επέλεξε η ίδια;