Η αλφάβητος του ιταλικού κρασιού

Το ιταλικό κρασί ουδέποτε είχε ισχυρή παρουσία στην ελληνική αγορά, με αποτέλεσμα να είναι εν πολλοίς άγνωστο και ο περισσότερος κόσμος να υποτιμά το εύρος και την αξία του. Στην πραγματικότητα, η Ιταλία με τη Γαλλία και την Ισπανία συναποτελούν την τρόικα του παγκόσμιου αμπελώνα. Διαθέτουν εκατοντάδες ονομασίες προέλευσης (συγκεκριμένες ζώνες παραγωγής), δεκάδες χιλιάδες οινοπαραγωγούς και δεκάδες χιλιάδες διαφορετικά κρασιά. Χάος, με άλλα λόγια, για τον απλό καταναλωτή, ο οποίος είναι αδύνατον να βγάλει άκρη με τόσες ετικέτες και διαφορετικά στιλ.

Επειδή το καλό κρασί εξαρτάται από τη γεωγραφική του προέλευση, το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζει κάποιος για το ιταλικό κρασί είναι η γεωγραφία του. Η πιο καλή απλοποίηση που έχω βρει είναι εκείνη του Nicolas Belfrage MW, ο οποίος θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εξπέρ του ιταλικού κρασιού. Ο Belfrage χωρίζει την οινική Ιταλία σε πέντε μεγάλες ζώνες (βλ. χάρτη): τη βορειοδυτική, τη βορειοανατολική, την κεντροδυτική, την κεντροανατολική και τη νότια. Στη βορειοδυτική ζώνη έχουμε το πασίγνωστο Πιεμόντε (το Πεδεμόντιο, σε καλά ελληνικά), τη Λομβαρδία, την Κοιλάδα της Αόστα και τη Λιγουρία· στη βορειοανατολική ζώνη έχουμε το Βένετο, το Τρεντίνο-Νότιο Τιρόλο και το Φριούλι, στα κεντροδυτικά την περίφημη Τοσκάνη, την Ούμπρια και το Λάτιο, στα κεντροανατολικά την Εμίλια-Ρομάνια, το Αμπρούτσο, το Μάρκε και το Μολίζε και, τέλος, στα νότια, τα δύο μεγάλα νησιά (τη Σικελία και τη Σαρδηνία) και τις περιοχές Καμπανία, Βασιλικάτα, Καλαβρία και Απουλία. Γενικεύοντας επικίνδυνα, μπορούμε να πούμε πως, όσο κατεβαίνουμε από Βορρά προς Νότο, τόσο τα κρασιά (λευκά και κόκκινα) αποκτούν πιο έντονο μεσογειακό χαρακτήρα, δηλαδή χαμηλότερη οξύτητα, πιο στρογγυλές τανίνες και περισσότερο αλκοόλ.

Μια και δεν εισάγονται πολλά ιταλικά κρασιά στην Ελλάδα, το πιθανότερο είναι να συναντήσετε τα πιο γνωστά:

Aμαρόνε (Αmarone): Ίσως το πιο εντυπωσιακό ιταλικό κρασί, κόκκινο και στιβαρό, από μερικώς αποξηραμένα σταφύλια της ποικιλίας Corvina, παράγεται στην περιοχή του Βένετο. Τα καλά Αμαρόνε κοστίζουν ακριβά, πάνω από €50. Από τα κρασιά που πρέπει να δοκιμάσει κάποιος έστω και μία φορά στη ζωή του.

Κιάντι (Chianti): Εδώ θέλει λίγη προσοχή, γιατί η περιοχή παράγει και πολλά αδιάφορα κρασιά, αλλά τα καλά Κιάντι έχουν μία απίστευτη φινέτσα, εντελώς τοσκάνικη, με έναν ενδιαφέροντα συνδυασμό οξύτητας-τανινών που συνεπαίρνει. Παράγονται με βάση την ποικιλία Σαντζιοβέζε (Sangiovese). Αναζητήστε τα «Chianti Classico». 

Μπαρόλο (Barolo): Ο βασιλιάς του ιταλικού κρασιού, από το Πιεμόντε και την ποικιλία Νεμπιόλο (Νebbiolo), είναι ένα κρασί πυκνό, πολύπλοκο και μοναδικό. Αν σας αρέσει το κόκκινο κρασί, αποκλείεται να μη σας αρέσει ένα καλό Μπαρόλο. Μπορεί να παλαιώσει για πάρα πολλά χρόνια.

Μπαρμπαρέσκο (Barbaresco): Σαν το Μπαρόλο, ίδια περίπου περιοχή και ίδια ποικιλία, σε πιο ελαφριά εκδοχή (Βarolo = Fat Boy, Barbaresco = Sportster, για όσους ξέρουν από Χάρλεϊ).

Μπρουνέλο ντι Μονταλτσίνο (Brunello di Montalcino): Άλλο ένα διαμάντι από το Κιάντι, γεμάτο, έντονο, πολύ ξηρό και τανικό κόκκινο κρασί, για παίκτες, από την ποικιλία Σαντζιοβέζε. Θέλει και αυτό τα χρονάκια του στην κάβα προτού «εκδηλωθεί» πλήρως, κι έχει εξαιρετική σχέση ποιότητας - τιμής.

Μοσχάτο ντ’ Άστι (Moscato d’Asti): Είναι το πιο δημοφιλές ιταλικό κρασί στην Ελλάδα, αφρώδες («spumante»). Από μοσχάτο, γαργαλιστικά χαμηλόβαθμο και γλυκό, αρέσει πάρα πολύ και μπράβο του. Προέρχεται από το Πιεμόντε, όπου καλλιεργείται σε απέραντες εκτάσεις. Έξοχο ως απεριτίφ ή στο τέλος του δείπνου.  Επίσης πάμφθηνο.

Πινό Γκρίτζιο (Pinot Grigio): Ελαφρύ, ξηρό λευκό κρασί από την ομώνυμη ποικιλία, κάνει θραύση στις μεγάλες αγορές του εξωτερικού γιατί είναι η προσωποποίηση του εύκολου λευκού κρασιού. Πιείτε καλύτερα μία Μαντινεία...

Έξι προτάσεις που θα σας κάνουν να αγαπήσετε το ιταλικό κρασί

Στέκεσαι μπροστά στον απέραντο ιταλικό αμπελώνα που εκτείνεται από το Τρεντίνο, στα σύνορα με την Ελβετία, μέχρι τα βάθη της Σαρδηνίας και αναρωτιέσαι ποιο από τα δεκάδες χιλιάδες κρασιά να διαλέξεις. Ποιο δεν θα σε απογοητεύσει και ποιο θα σε κάνει να τον λατρέψεις; Ρωτήσαμε έξι οινοχόους που συνεργάζονται με τις πιο σημαντικές εταιρείες που εισάγουν κρασιά και τους ζητήσαμε να μας υποδείξουν ένα κρασί που θα πρότειναν σε κάποιον με άγνοια του ιταλικού αμπελώνα, με στόχο να τον κάνουν να τον ερωτευθεί μονομιάς. Ιδού οι προτάσεις τους:

Γιάννης Μακρής, Jeroboam

Barbera d’Asti 

Σε κάποιον που δεν γνωρίζει καθόλου τον ιταλικό αμπελώνα θα πρότεινα να δοκιμάσει το Barbera d’Asti Montebruna της οινοποιίας Braida. Η Ιταλία είναι μία χώρα με πολλές γηγενείς ποικιλίες και η Barbera θεωρείται μία από τις καλύτερες. Την συναντάμε κυρίως στο Πιεμόντε κι είναι εξαιρετικά σπάνιο να την συναντήσουμε σε άλλη περιοχή ή χώρα. Η παραγωγός οινοποιία Braida είναι φανατικά αφιερωμένη στην ανάδειξη της Barbera, με εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως στο Μontebruna, που είναι ταυτόχρονα το όνομα του κρασιού και του αμπελώνα από τον οποίο προέρχεται. Το κρασί εκφράζει τυπικά την ποικιλία, με βαθύ ρουμπινί χρώμα, πυκνά και νεανικά αρώματα φρούτων του δάσους, με νότες τρούφας και βιολέτας. Στο στόμα είναι γεμάτο, με πλούσιο σώμα και υφή, ζωντανή οξύτητα και βελούδινες τανίνες.

Κωνσταντίνος Λαζαράκης MW, Αίολος

Barolo

Αν έπρεπε να επιλέξω μια φιάλη κρασί για να μετατρέψω με τη μία έναν ή μία παντελώς άγνωστό/η μου οινόφιλο σε φανατικό οπαδό του ιταλικού αμπελώνα, θα είχα μία μόνο επιλογή: θα τραβούσα τον φελλό ενός Barolo. Το Barolo είναι ένας από τους δύο βασιλιάδες της οινικής Ιταλίας, μαζί με το Brunello di Montalcino, και μια γουλιά είναι αρκετή για να καταλάβει κάποιος το γιατί. Η γευστική εγγύτητα με τα δικά μας ξινόμαυρα κάνει αυτό το δύσκολο για πολλούς τέρας πιο κατανοητό σε εμάς τους Έλληνες, ειδικά αυτή εδώ η εμφιάλωση, που σφύζει από κομψότητα και πολυπλοκότητα χάρη στον μάγο της συγκεκριμένης ονομασίας προέλευσης, τον Ceretto. Να ένα κρασί που θα ήταν για εμένα ο καλύτερος ιεραπόστολος της οινικής Ιταλίας. 

Γιάννης Παππάς, Mr. Vertigo

Etna Rosso

Ο αμπελώνας της Αίτνας στη Σικελία είναι ίσως η πιο ανορθόδοξη επιλογή για να γνωρίσει κάποιος τον ιταλικό αμπελώνα, όμως τα κρασιά που παράγει έχουν τόση φινέτσα, που πολλοί ειδικοί τον αποκαλούν «Βουργουνδία της Μεσογείου». Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά κρασιά του είναι το Etna Rosso, της οινοποιίας Tenuta delle Terre Nere, από τις κορυφαίες της περιοχής. Παράγεται από τις ποικιλίες Nerello Mascalese και Nerello Cappuccio, οι οποίες μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα γνωστές, ωστόσο παράγουν εξαιρετικά κρασιά. Σε αυτό συμβάλλουν και τα μοναδικά ηφαιστειογενή εδάφη, το μεγάλο υψόμετρο και τα προφυλλοξηρικά πρέμνα, που όλα μαζί συνθέτουν ένα μοναδικό σε παγκόσμιο επίπεδο τερουάρ. Αρωματικά το Etna Rosso είναι σαν να κρατάς στο ένα χέρι ένα καλάθι με κόκκινα κεράσια και στο άλλο ένα μπουκέτο μοσχοβολιστές βιολέτες. Το χρώμα του είναι αναπάντεχα ελαφρύ και το σώμα του αέρινο και κομψό. Στο στόμα κυριαρχούν οι βελούδινες τανίνες, η υψηλή οξύτητα και η έντονη ορυκτότητα. Με άλλα λόγια, ένα κρασί πραγματικά μοναδικό!

Γιώργος Φλούδας, Trinity Wines

Prosecco di Valdobbiadene

Δεν είναι τυχαία το πιο ευπώλητο ιταλικό κρασί: το αφρώδες Prosecco είναι αναμφίβολα ένα εξαιρετικό απεριτίφ, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για ένα τονωτικό cocktail αλλά και να συνοδεύσει ένα γαστρονομικά απαιτητικό γεύμα. Prosecco υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα τιμής και σε μεγάλο εύρος ποιότητας. Και ενώ εμπορικά καλπάζει, οι παραγωγοί του στο Βένετο δεν εφησυχάζουν. Τα τελευταία χρόνια έχουν επιτύχει την ποιοτική κατηγοριοποίηση του Prosecco DOCG σε Frizzante, Spumante, Spumante Superiore, Spumante Superiore από συγκεκριμένα αμπελοτόπια Rive και βέβαια το Cartizze, ξεκαθαρίζοντας την προέλευση των σταφυλιών και προστατεύοντας την Ονομασία Προέλευσης Prosecco di Valdobbiadene DOCG. Ένα καλά παγωμένο Prosecco di Valdobbiadene DOCG της Santa Margherita με ένα πιάτο κρύα αλλαντικά, με προσούτο San Danielle, με lardo, με salamino picante Felino μαζί με βραχάκια από τυρί Parmigiano Reggiano και πράσινες ελιές, θα έπειθαν και τον πιο δύσπιστο ότι η απόλαυση είναι προσιτή σε όλους.

Γιώργος Λούκας, Deals

Barbera d’Alba

Πολλοί καταναλωτές θεωρούν πως τα κόκκινα κρασιά της Ιταλίας είναι σκληρά και δύσκολα και, πράγματι, υπάρχουν μερικές ετικέτες από τις ποικιλίες Sangiovese και Nebbiolo που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό και θα προτείνω εδώ ένα κρασί από μία ποικιλία η οποία, αν και δεν είναι ανάμεσα στα «αστέρια» του ιταλικού αμπελώνα, μας δίνει κρασιά εξαιρετικά νόστιμα και προσιτά. Πρόκειται για την Barbera, που ευδοκιμεί στο Πιεμόντε, και μας δίνει κρασιά πικάντικα και φρουτώδη, με βελούδινες τανίνες και υψηλή οξύτητα. Με άλλα λόγια, ιδανικά για το τραπέζι. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα είναι το Barbera d’Alba του Sandrone, που θεωρείται παραγωγός-καλτ στην περιοχή αυτή. Το κρασί έχει ένα εντυπωσιακό σκούρο μοβ χρώμα και στη μύτη είναι πικάντικο με ώριμα μαύρα φρούτα και νότες καφέ και σοκολάτας. Στο στόμα είναι γεμάτο, με εξαιρετική δομή, χυμώδη υφή, τονισμένη οξύτητα και βελούδινες τανίνες. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;

Βασίλης Κόγκος, Cellier

Chianti Classico

Αν μου ζητούσε κάποιος, που δεν γνωρίζει τον ιταλικό αμπελώνα, να του προτείνω ένα κρασί ορόσημο αυτού, η πρώτη μου σκέψη θα ήταν ένα Chianti Classico. Πρόκειται για κρασιά που παράγονται στην καρδιά της Τοσκάνης, από την πιο διάσημη ερυθρή ιταλική ποικιλία, το Sangiovese. Το Peppoli Chianti Classico της οικογένειας Marchesi Antinori αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο φινετσάτος χαρακτήρας κόκκινων φρούτων και λουλουδιών σε συνδυασμό με τη δροσιστική οξύτητα κάνουν αυτό το κρασί ιδανικό ταίρι των περισσότερων μεσογειακών πιάτων. Το όνομα Marchesi Antinori είναι άμεσα συνυφασμένο με το ιταλικό κρασί και ειδικά με την Τοσκάνη απ’ όπου και ξεκίνησαν την οινική δραστηριότητά τους, το μακρινό 1385. Πλέον και έπειτα από πολλές καινοτομίες (π.χ. με ένα από τα πρώτα Super Tuscans, το Tignanello) μετρούν εμπειρία 26 γενεών. Ένα Chianti των Marchesi Antinori δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί τον απόλυτο πρέσβη του ιταλικού κρασιού.

Από τον Ντίνο Στεργίδη

Πηγή: eatme Μαΐου. Το eatme κυκλοφορεί την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα με το Έθνος της Κυριακής