Ο ανθρώπινος πόνος «ξεχειλίζει» στους καταυλισμούς προσφύγων στα νησιά

Παιδιά μεγαλώνουν ανάμεσα σε σκουπίδια, αρουραίους και άλλα επικίνδυνα ζωύφια. Ζουν σε καταυλισμούς χωρίς τις κατάλληλες συνθήκες ύδρευσης και αποχέτευσης και αναγκάζονται να πλένονται στη θάλασσα. Ξυπνούν τη νύχτα από τους εφιάλτες, που τους προκαλούν τα βίαια και αιματηρά περιστατικά, τα οποία αποτελούν την καθημερινότητά τους. Φοβούνται να πάνε μόνα τους στην τουαλέτα και αυτοτραυματίζονται για να αντέχουν στον πόνο. Για πολλά από αυτά τα παιδιά, η μακάβρια και απονενοημένη λύση της αυτοκτονίας φαντάζει ως λύτρωση…

Άτομα ευάλωτων ομάδων με επιβαρυμένο ιατρικό ιστορικό και πλημμελή ιατρική μέριμνα αφήνονται απροστάτευτα στην πανδημία του κορονοϊού. Χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες άφησαν τα υπάρχοντά τους και ολόκληρη τη ζωή τους στις χώρες τους που μαστίζονται από τον πόλεμο και αναζητώντας τη Γη της Επαγγελίας στοιβάχθηκαν σε «κολαστήρια» της πολιτισμένης Ευρώπης. Εκεί βλέπουν καθημερινά τη σωματική και την ψυχολογική τους κατάσταση να επιβαρύνονται. Στις δομές προσφύγων και μεταναστών τα όνειρα ξεθωριάζουν και οι ελπίδες για μια καλύτερη ζωή «πνίγονται» στα νερά του Αιγαίου.

Με μελανά «χρώματα» εκπρόσωποι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιγράφουν τη σκληρή και σε πολλές περιπτώσεις απάνθρωπη καθημερινότητα χιλιάδων ανθρώπων στις δομές προσφύγων και μεταναστών της Λέσβου και της Σάμου. Κέντρα φιλοξενίας που δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετήσουν ένα συγκεκριμένο αριθμό ανθρώπων, αλλά  φιλοξενούν τους τετραπλάσιους, με τραγικές συνέπειες για την υγεία τους, την ψυχολογική τους κατάσταση, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. 

«Οι εικόνες που βλέπουμε σήμερα στους καταυλισμούς είναι οι ίδιες επαναλαμβανόμενες εικόνες ανθρώπων που αναζητούν ασφαλές καταφύγιο, που διαβιούν σε άθλιες συνθήκες, αρρωσταίνουν, ταλαιπωρούνται και βλέπουν τα δικαιώματα τους να καταπατούνται σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Μια κατάσταση που έγινε πιο αφόρητη και ασφυκτική μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Είναι τουλάχιστον υποκριτική η στάση ορισμένων κρατών – μελών να ανακοινώνουν ότι θα δεχτούν 20 ή 50 ασυνόδευτα παιδιά, όταν υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι με τεράστιες ανάγκες εγκλωβισμένοι στα ελληνικά νησιά» τόνισε η γενική διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Χριστίνα Ψαρρά. 

«Ο,τι ζουν γίνεται εφιάλτης στον ύπνο τους»

Ιστορίες παιδιών που την επισκέφτηκαν και που και μόνο αυτές, όπως υποστηρίζει, θα έπρεπε να αρκούν ώστε «καμία Μόρια να μην ξαναγεννηθεί ποτέ από τις στάχτες της», μοιράζεται η ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Κατερίνα Σραχούλκοβα. Όπως αναφέρει, ό,τι ζούσαν τα παιδιά αυτά το πρωί στον καταυλισμό, ερχόταν το βράδυ σαν εφιάλτης στον ύπνο τους.  Δύσκολα ξεχώριζες τι ήταν πιο τρομακτικό, οι εφιάλτες τους ή η καθημερινότητά τους; 
«Ένα αγόρι μου έλεγε συνεχώς ότι θέλει να αυτοκτονήσει. Είναι από μία χώρα που πλήττεται από πολέμους και συγκρούσεις. Το παιδί βλέπει εφιάλτες. Ότι κάποιος μπαίνει στη σκηνή και θέλει να σκοτώσει όλη του την οικογένεια. Όλη του την οικογένεια εκτός από αυτόν. Γι’ αυτό θέλει να αυτοκτονήσει. Οι σκέψεις αυτές τον ταλαιπωρούν πολύ. Μου λέει ότι ξέρει γιατί βλέπει αυτό το όνειρο. Ότι αυτό έχει συμβεί. Μαχαίρωσαν κάποιον στον καταυλισμό. Μου λέει, επίσης, ότι ένας κλέφτης μπήκε μέσα στη σκηνή τους και τους έκλεψε», λέει η κ. Σραχούλκοβα. 

Με μία κόκκινη σφραγίδα, που ορίζει ότι δεν μπορεί να φύγει από το νησί, το γραφείο μετανάστευσης έκλεισε προσωρινά τον φάκελό της. Της έδωσε ραντεβού, για τη διαδικασία χορήγησης ασύλου, τον Ιούλιο του 2021, σχεδόν σε έναν χρόνο από τώρα. «Μέχρι τότε το μικρό κορίτσι θα συνεχίζει να ξυπνά τη νύχτα από εφιάλτες, ξαναζώντας την εμπειρία του βιασμού στη χώρα της, αλλά και στο ταξίδι της για την Ελλάδα.  Με επισκέπτεται τακτικά για να μοιραστεί τους φόβους της και να αναζητήσει βοήθεια. Ζωγραφίζει στο χαρτί αυτά που βλέπει στον ύπνο της και προσπαθεί να τα αλλάξει. Να εφεύρει κάτι που θα την προστατεύσει, από όσα συμβαίνουν στο όνειρό της», τονίζει η ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Οι μέρες τους είναι άδειες, ατελείωτες, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς δραστηριότητες. Είναι δύο αδελφές και οι δύο στην αρχή της εφηβείας τους. Βρίσκονται σε καταυλισμό μαζί με τους γονείς τους εδώ και αρκετούς μήνες. Προέρχονται από μία χώρα που εδώ και δεκαετίες είναι σε πόλεμο.  «Η μικρότερη αυτοτραυματίζεται. Επιβιώνει κάνοντας κακό στον εαυτό της. Η μεγαλύτερη ... κάνει σχέδια για το πώς θα αυτοκτονήσει. Καμία από τις δύο δεν πιστεύει ότι θα φύγουν ποτέ από τον καταυλισμό.  Τα παιδιά που αυτοτραυματίζονται, λένε συχνά οτι νιώθουν βαθιά μέσα τους έναν δυνατό πόνο που δεν μπορούν να ελέγξουν. Χαρακώνοντας το σώμα τους, προκαλούν τα ίδια τον πόνο και άρα νομίζουν πως με αυτόν τον τρόπο μπορούν να τον ελέγξουν. Μέσα από τον σωματικό πόνο προσπαθούν να απαλύνουν τον ψυχικό πόνο», λέει η κ. Σραχούλκοβα.

Ηλικιωμένοι δεν μπορούν να προστατευθούν από τον κορονοϊό

Για ηλικιωμένους με υποκείμενα νοσήματα που είναι αδύνατο να αυτοπροστατευθούν από την covid-19, κάνει λόγο η υπεύθυνη Συνηγορίας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο, Λίζα Παπαδημητρίου, σημειώνοντας ότι ο νέος καταυλισμός στο Καρά Τεπέ δεν παρέχει κατάλληλες συνθήκες ύδρευσης και αποχέτευσης.  «Αυτήν την στιγμή 87 ασθενείς μας στη Λέσβο χρήζουν εξειδικευμένης θεραπείας, η οποία δεν παρέχεται στο νησί. 206 ηλικιωμένοι άνθρωποι και με υποκείμενα νοσήματα χρήζουν άμεσης μεταφοράς σε δομές, όπου θα μπορούν να αυτοπροστατευτούν από την covid-19. Στον νέο καταυλισμό στη Λέσβο δεν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι άνθρωποι πλένονται στη θάλασσα. Ο καταυλισμός πρέπει να εκκενωθεί για να προστατευτεί η υγεία και η αξιοπρέπεια του συνόλου του πληθυσμού».

Από την πλευρά του για την τραγική κατάσταση που επικρατεί και στο Βαθύ της Σάμου μίλησε ο επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε Σάμο και Αθήνα, Γιώργος Καραγιάννης. «Το Βαθύ σήμερα, όπως ήταν και η Μόρια, δεν είναι πάρα ένας χώρος εκμηδένισης του ανθρώπου. Ένας χώρος  συστηματικής βλάβης, περιορισμού και απελπισίας  που δεν προέκυψε απλά, αλλά συντηρήθηκε από περιοριστικές και πια – φοβάμαι- τιμωρητικές για τη μετανάστευση πρακτικές. Ίσως έχουμε συνηθίσει και δε μας αφορά πια, αλλά πρέπει να σκεφτούμε ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν στη Σάμο, θα γράψουν βιβλία για τα οποία θα ντρεπόμαστε στο μέλλον, αλλά θα είναι αργά.  Οι βασικές ανάγκες 4.500 ανθρώπων που ζουν στο ΚΥΤ στο Βαθύ δεν μπορούν να μας ξεπερνούν για μήνες και χρόνια. Δεν είναι δυνατόν η συστηματική βλάβη, η μη φροντίδα, ο αποκλεισμός να είναι μονόδρομος. Ούτε να προσποιούμαστε ότι για μήνες και χρόνια το καθαρό νερό, η τουαλέτα, η πρόσβαση σε ιατρική μέριμνα είναι κάτι ακατόρθωτο. Η επιδημία του κορωνοϊού ήταν αναμενόμενο να φτάσει στο ΚΥΤ. Τι εμπόδισε εδώ και 6 μήνες τις Αρχές να μεταφέρουν τους ευάλωτους που κινδυνεύουν άμεσα από τον κορωνοϊό σε ασφαλή καταλύματα παρά τις συνεχείς εκκλήσεις μας;».