Φωτιά - Επόμενη μέρα: Πώς πρέπει να γίνουν οι αναδασώσεις - Μέχρι πότε πρέπει να δράσουμε

Ολέθριες περιβαλλοντικές, οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες άφησαν στο πέρασμά τους οι καταστροφικές πυρκαγιές που για σχεδόν δύο εβδομάδες κατέκαψαν περισσότερα από 1 εκατ. στρέμματα σε όλη την Ελλάδα και κυρίως σε Εύβοια, Αττική, Αρκαδία, Ηλεία και Μεσσηνία.  

Όπως επανειλημμένα υπογραμμίζουν φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καθόλου χρόνος για χάσιμο. Άμεσα πρέπει να ξεκινήσουν οι διαδικασίες αφενός για να αποφευχθούν πλημμυρικά φαινόμενα στις περιοχές που καταστράφηκαν από τις φωτιές και αφετέρου για να εξασφαλιστεί ότι η αναδάσωση των καμένων εκτάσεων θα γίνει με τον ενδεδειγμένο τρόπο. 

Το ethnos.gr επικοινώνησε με τον πρόεδρο του Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων, κ Νικήτα Φραγκισκάκη και τον πρόεδρο του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, κ. Σπύρο Μάμαλη, οι οποίοι μίλησαν για τα επόμενα βήματα που θα πρέπει να γίνουν ώστε να μην σημειωθούν νέες φυσικές καταστροφές στις καμένες εκτάσεις και ανέλυσαν τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να προχωρήσει η αναδάσωση ώστε να διασφαλιστεί η μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια σε ενδεχόμενο νέων πυρκαγιών αλλά και η προστασία του δασικού οικοσυστήματος.

Παράλληλα οι ειδικοί υπογράμμισαν την αναγκαιότητα να μπει -επιτέλους- η πρόληψη των πυρκαγιών στο επίκεντρο και να υπάρξουν άμεσες και ουσιαστικές αλλαγές στο μοντέλο αντιπυρικής προστασίας. Μόνο έτσι θα αποφευχθούν αντίστοιχες καταστροφές στο μέλλον, ξεκαθάρισαν.

Τι πρέπει να γίνει άμεσα στις περιοχές που έχουν καεί

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων μίλησε αναλυτικά για τα όσα πρέπει να γίνουν άμεσα στις καμένες δασικές εκτάσεις και ανέλυσε ένα προς ένα τα βήματα που προτείνουν οι δασολόγοι. Σύμφωνα με τον κ. Φραγκισκακη οι πράξεις θα πρέπει να κινηθούν άμεσα και ταυτόχρονα σε τέσσερα επίπεδα:

1. Να αποτυπωθεί η έκταση που καταστράφηκε και αμέσως να κηρυχθεί αναδασωτέα (σύμφωνα με το άρθρο 117 παράγραφος 3 του Συντάγματος).
2. Να δοθούν συστάδες δέντρων που έχουν καεί σε συνεταιρισμούς προκειμένου να υλοτομηθούν
3. Για τις καμένες εκτάσεις να βγει απόφαση ότι απαγορεύεται η βόσκηση για να μην χαθούν τα νέα φυτάρια
4. Να γίνει η μελέτη αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας προκειμένου να μην υπάρξουν νέες φυσικές καταστροφές στις περιοχές. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Δασολόγων τα έργα θα πρέπει να αρχίσουν μέχρι -το αργότερο- στα μέσα Σεπτεμβρίου και να έχουν ολοκληρωθεί το αργότερο έως τις αρχές Νοεμβρίου. 

Τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα

Αναλυτικότερα για τα αντιπλημμυρικά έργα ο κ. Φραγκισκάκης σημείωσε:  «Πρέπει να μπουν μέχρι τον Οκτώβριο τα κλαδοπλέγματα και τα κορμοδέματα και όπου δεν υπάρχει υλικό από την υλοτομία να γίνουν σανιδοσειρές σε κλίση εδάφους από 30% - 60%. Έτσι θα μειώσουμε τα φερτά υλικά τα οποία θα μετακινηθούν στα ρέματα και θα έχουμε πλημμυρικά φαινόμενα και θα χαθεί γόνιμο έδαφος».

Τι πρέπει να συμβεί με τις αναδασώσεις

Όπως υπογράμμισε ο κ. Φραγκισκάκης εάν ακολουθηθούν σωστά τα παραπάνω βήματα μέχρι τον Οκτώβριο θα έχουμε τα πρώτα σημάδια επαναφοράς της φύσης όσον αφορά στα πουρνάρια. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, για τα πεύκα θα πρέπει να περιμένουμε ένα με δύο χρόνια για να δούμε εάν θα έχουμε φυσική αναγέννηση. Εάν κάπου δεν έχουμε φυσική αναγέννηση τότε -και μόνο τότε- θα πρέπει να προχωρήσουμε σε τεχνητές αναδασώσεις (δενδροφύτευση).

Ο ίδιος σημείωσε ότι τεχνητές αναδασώσεις θα πρέπει να κάνουμε και σε περιοχές που κάηκαν τώρα αλλά είχαν καεί ξανά τα τελευταία 10 - 15 χρόνια. «Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν έχουν προλάβει να ωριμάσουν οι σπόροι του πεύκου», τόνισε.

Να φυτευτούν πλατύφυλλα και άλλα πυροανθεκτικά φυτά σε στρατηγικά σημεία

«Οι αναδασώσεις θεωρώ ότι θα πρέπει να είναι μεικτές, δηλαδή να υπάρχει και μια εισαγωγή ειδών τα οποία θα είναι πυροανθεκτικά (π.χ. πλατύφυλλα) τα οποία θα πρέπει να τοποθετηθούν σε στρατηγικά σημεία. Για παράδειγμα δίπλα στους δρόμους, οικισμούς και κατοικίες για να δημιουργήσουν μία φυσική ζώνη προστασίας» τόνισε ο πρόεδρος των δασολόγων και ανέφερε ότι αυτό μπορεί να γίνει και από φέτος το φθινόπωρο. Πρέπει ωστόσο να υπάρξει προσοχή και η τοποθέτηση αυτών των ειδών θα πρέπει να γίνει σημειακά και όχι αλόγιστα για να μην χαλάσει το οικοσύστημα των δασών.

Με την άποψη αυτή συντάσσεται και ο πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Σπύρος Μάμαλης, ο οποίος μίλησε για ανάγκη δημιουργίας ενός πράσινου πιστοποιητικού για τα κτίρια που βρίσκονται κοντά ή μέσα στο δάσος. «Έχουμε πει ότι τα κτίρια που βρίσκονται στις περιοχές που είναι μέσα στο πράσινο θα πρέπει να έχουν τηρούν ορισμένες προϋποθέσεις, έτσι ώστε να προστατεύονται από τη φωτιά. Προτείνουμε τη δημιουργία πράσινου πιστοποιητικού για τα κτίρια (υλικά κατασκευής) αλλά και για την χλωρίδα που τα περιβάλλει» σημείωσε. 

«Να υπάρξει δηλαδή ένας διάλογος για το τι ακριβώς πράσινο θα πρέπει να τοποθετηθεί στις περιοχές που κινδυνεύουν -είτε αυτό είναι περιαστικό είτε είναι μέσα στον αστικό ιστό είτε μέσα στις αυλές- προκειμένου να προστατεύονται τα σπίτια από ενδεχόμενες πυρκαγιές αλλά και για να έχει περισσότερο χρόνο η Πυροσβεστική να προστατεύσει τις περιουσίες των κατοίκων εάν ξεσπάσει φωτιά», σημείωσε ο κ. Μάμαλης και ξεκαθάρισε πως ο διάλογος αυτός θα αφορά μόνο στις περιοχές κοντά σε κατοικίες και όχι στα δάση, τα οποία πρέπει να αναπτυχθούν μόνα τους.

Τα ελληνικά παραδείγματα που πρέπει να ακολουθήσουμε για την αναδάσωση - Από το Σέιχ Σου στη Θάσο

Σε ερώτηση για το ποιο παράδειγμα θα πρέπει να ακολουθήσουμε για να υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η αναδάσωση, ο κ. Φραγκισκάκης σημείωσε ότι το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να μελετήσουμε την περίπτωση του δάσους του Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς το 1998 και σήμερα είναι ένα δάσος το οποίο βρίσκεται σε καλή κατάσταση. 

«Αυτό το μοντέλο πρέπει να ακολουθήσουμε. Να κάνουμε πρώτα τα αντιπλημμυρικά, να περιμένουμε έναν χρόνο και μετά να κάνουμε αναδάσωση. Το ίδιο μοντέλο εφαρμόστηκε και στην Πάρνηθα που κάηκε το 2007 αλλά και στην Πελοπόννησο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 και στην Χαλκιδική το 2006. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Θάσου, όπου το 2016 κάηκαν 70.000 στρέμματα δάσους και αυτά που χρειάζονται αναδάσωση σήμερα δεν φτάνουν τα 5.000 στρέμματα», τόνισε ο πρόεδρος των Ελλήνων Δασολόγων και υπογράμμισε πως στην Ελλάδα υπάρχει και τεχνογνωσία και επιστημονική τεκμηρίωση στις αναδασώσεις εξαιτίας της βλάστησης.

Να αλλάξει το μοντέλο αντιπυρική προστασίας και να δοθεί βάση στην πρόληψη

Ο πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας κ. Μάμαλης  σημείωσε ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στην πρόληψη των πυρκαγιών και να μην ρίχνουμε όλο το βάρος στην κατάσβεση διότι, όπως έχει αποδειχθεί, η μέθοδος της πρόληψης είναι και περισσότερο αποτελεσματική αλλά και περισσότερο οικονομική. «Πρέπει να το δούμε σαν επένδυση», τόνισε και εν συνεχεία μίλησε με αριθμούς.

«Έχει αποδειχθεί ότι η πρόληψη των πυρκαγιών κοστίζει 30 φορές λιγότερο από σε σχέση με την καταστολή τους. Εάν συνυπολογίσουμε και τις αποζημιώσεις γίνεται κατανοητό το μέγεθος και η σημαντικότητα της επένδυσης στην πρόληψη» τόνισε.

Από την πλευρά του ο κ. Φραγκισκάκης υπογράμμισε την ανάγκη να αλλάξει το μοντέλο αντιπυρικής προστασίας και να αναμειχθεί ξανά σε αυτό η δασική υπηρεσία. «Θεωρούμε ότι είναι λάθος το ότι η δασική υπηρεσία έχει γίνει παρατηρητής για την αντιπυρική προστασία της χώρας και σε επίπεδο πρόληψης αλλά και στο θέμα της κατάσβεσης των πυρκαγιών. Θεωρούμε ότι πρέπει να επανέλθει το παλιό σύστημα που ίσχυε πριν από το 1998, οπότε και δεν θρηνούσαμε τόσα θύματα και τόσες καταστροφές. Τότε υπήρχε μία κατά χώρο διεύθυνση των αρμοδιοτήτων. Μέσα στα δάση έμπαινε η δασική υπηρεσία με το προσωπικό της, τους δασοπυροσβέστες, και η πυροσβεστική βρισκόταν στους οικισμούς για να προστατεύει τα σπίτια. 

Θετικές οι πρώτες αντιδράσεις από κυβέρνηση και αντιπολίτευση 

Ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ μίλησε στο ethnos.gr και για τις πρώτες πολιτικές αντιδράσεις μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές και χαρακτήρισε «θετικό το γεγονός» πως οι προτάσεις του Επιμελητηρίου, οι οποίες βασίζονται σε ειδικούς γεωπόνους και δασολόγους φαίνεται να εισακούγονται τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από την αντιπολίτευση (Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά τις προτάσεις του ΓΕΩΤΕΕ εδώ).

«Ο Κυριάκος  Μητσοτάκης στη συνέντευξή του αποδέχθηκε το αίτημα για καθετοποίηση των υπηρεσιών και υπαγωγή όλων των δασικών υπηρεσιών στο υπουργείο Περιβάλλοντος, καθώς και την σύσταση ενός σώματος “δασοκομάντος” άμεσης επέμβασης και την μεγαλύτερη εμπλοκή της δασικής υπηρεσίας στον σχεδιασμό, την πρόληψη και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών καθώς και στην αποκατάστασή τους και δέχτηκε πως οι όποιες αναδασώσεις πρέπει να γίνουν με βάση την επιστημονική γνώση και εμπειρία που υπάρχει στις δασικές υπηρεσίες, στα Πανεπιστήμια και στους φορείς», σημείωσε ο κ Μάμαλης. 

Εν συνεχεία σημείωσε ότι και οι προτάσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα αλλά και των άλλων πολιτικών αρχηγών συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό με τις προτάσεις του Επιμελητηρίου, γεγονός το οποίο χαρακτήρισε «θετικό». «Τα προηγούμενα χρόνια ο λαϊκισμός και η αλλαγή του δόγματος δασοπυρόσβεσης δεν άφησαν τις προτάσεις αυτές να αναπτυχθούν» τόνισε και πρόσθεσε ότι πλέον «περιμένουμε και οι άλλες μας προτάσεις που έχουν να κάνουν με την αύξηση της οικονομικότητας του δάσους και με την επιστροφή του πληθυσμού στις αγροτοδασικές εκτάσεις να γίνουν και αυτές αποδεκτές».

Στη νέα μονάδα των «δασοκομάντο» να υπάρχουν δασοφύλακες - Μην κάνουμε τα ίδια λάθη

Ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ αναφέρθηκε και στην ΕΜΟΔΕ, τη νέα μονάδα των «ράμπο» της Πυροσβεστικής με εξειδίκευση στις δασικές πυρκαγιές, που  σύμφωνα με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, θα αποτελείται από πυροσβέστες που μπαίνουν μέσα στο δάσος και θα σβήνουν τη φωτιά πριν εκείνη φτάσει στο οδικό δίκτυο. Η στελέχωσή της θα γίνει από ήδη υπηρετούντες στο σώμα πυροσβέστες, καθώς και 500 νέες προσλήψεις.

Ο κ. Μάμαλης υπογράμμισε ότι η ίδρυση του σώματος αποτελεί μία από τις προτάσεις του ΓΕΩΤΕΕ αλλά ξεκαθάρισε ότι «είναι απαραίτητο στη σύστασή του σώματος να υπάρχουν και δασολόγοι και δασοπυροσβέστες και υπάλληλοι της δασικής υπηρεσίας, που θα γνωρίζουν τα μονοπάτια μέσα στο δάσος και τον τρόπο αντιμετώπισης της εκάστοτε πυρκαγιάς. Δεν μπορεί αυτό το σώμα να αποτελείται μόνο από Πυροσβεστική, Αστυνομία και Πολιτική Προστασία. Μην κάνουμε ξανά το ίδιο λάθος», τόνισε.