ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ: Εν τη ενώσει η ισχύς για τους παραγωγούς του νομού Λασιθίου

Με αρχικό κεφάλαιο 2.500 ελαιόδεντρα, πολλά εκ των οποίων είναι υπεραιωνόβια, ενώθηκαν με σκοπό να κάνουν γνωστά το φυσικό περιβάλλον και τα προϊόντα τους και δημιούργησαν την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ): «ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ» με έδρα το Κάτω Χωριό Ιεράπετρας.

Ο αγώνας, το μεράκι τους και οι κόποι τους φέρνουν αποτέλεσμα: Πρόσφατα σε δημοπρασία στην Ολλανδία συλλεκτική συσκευασία τους, με ελαιόλαδο από υπεραιωνόβιες ελιές, με σειριακό αριθμό 2018: 148/350, κατοχυρώθηκε στον πλειοδότη με το νούμερο 41 ο οποίος προσέφερε το ποσόν των 510 ευρώ για την απόκτησή της!

Πώς όμως ξεκίνησε ο «ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ», τι έχει πετύχει μέχρι σήμερα και τι σχεδιάζει για το μέλλον; Απαντήσεις έδωσαν στον «Αγρότη», τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ «ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ» (πρόεδρος της οποίας είναι ο Γιάννης Ρεμεδιάκης): Παύλος Δασκαλάκης, Μάνος Καλύβας και Γιώργος Τομαδάκης.

Όπως λένε, η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ, ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2015. Το όνομα προέρχεται από την Πασχαλίτσα (κοκκινέλλα η επτάστικτος) που είναι το έντομο προστάτης των γεωργών, αφού εξολοθρεύει τα βλαβερά έντομα.

Η ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ, προήλθε σαν σκέψη, σε συνέχεια ενός μεγάλου συνεδρίου που είχε πραγματοποιηθεί στην Ιεράπετρα, από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ιεράπετρας, για την περιοχή NATURA 2000 της Θρυπτής. Βασικός τους στόχος, η πρωτογενής παραγωγή. Η παραγωγή καινοτόμων αγροτοδιατροφικών προϊόντων, εξαιρετικής ποιότητας και στη βάση της βιολογικής γεωργίας.

Αναφερόμενοι στις δραστηριότητες που έχουν αναπτύξει μέχρι τώρα, υπογραμμίζουν, μεταξύ άλλων, ότι η ναυαρχίδα είναι το πρόγραμμα καταγραφής υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων της περιοχής τους. Μέχρι σήμερα έχουν καταγράψει 220 ελαιόδεντρα εκτιμώμενης μέσης ηλικίας 1800 ετών. Η καταγραφή περιλαμβάνει επικοινωνία με τον ιδιοκτήτη, επίσκεψη στον ελαιώνα, φωτογράφηση, μέτρηση των διαστάσεων του δένδρου, λήψη συντεταγμένων. Τα στοιχεία κατόπιν καταχωρούνται σε μια βάση δεδομένων και σε χάρτη, ώστε να έχουν εικόνα της κατανομής των.

Εξηγούν ότι «τα δέντρα αυτά, αν τα περιποιηθείς είναι πάρα πολύ αποδοτικά».

Τα προϊόντα τους

Προϊόντα που παράγουν και διακινεί ο συνεταιρισμός είναι, η τυποποίηση έξτρα παρθένου βιολογικού ελαιόλαδου, των μελών του συνεταιρισμού το οποίο εξάγεται. Επίσης παράγουν ελαιόλαδο με άρωμα βασιλικού που παράγεται από κοινή άλεση των φύλλων του βασιλικού και των ελιών. Επίσης διαθέτουν σιρόπι χαρουπιού και βαλσαμικό με μηλόξιδο και χαρουπόμελο. Παράγουν επίσης μαρμελάδες από κηπευτικά αλλά και κηραλοιφές, σαπούνια, φαρμακευτικά φυτά κλπ».

Κάθε χρόνο, φροντίζουν να συλλέγουν τις ελιές από τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα την περίοδο που γιορτάζεται η παγκόσμια ημέρας ελιάς (15-30 Νοεμβρίου).

«Έτσι –σημειώνουν- το 2017 συλλέχθηκαν οι καρποί από τα καταγεγραμμένα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα της ευρύτερης περιοχής Ιεράπετρας και παρήχθησαν 350 λίτρα εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου που χρησιμοποιήθηκε για τις συλλεκτικές συσκευασίες. Αντίστοιχα και φέτος μαζέψαμε τον ελαιόκαρπο από υπεραιωνόβιες ελιές της περιοχής μας, αλλά λόγω του ότι η φετινή παραγωγή σε όλη την Κρήτη είναι μειωμένη, παρήχθησαν μόνο 108 λίτρα έξτρα παρθένου ελαιολάδου εντελώς ψυχρής άλεσης.

Κατά την διάρκεια του 2018, αναπτύξαμε μια δημιουργική συνεργασία με την Εκπαιδευτική Αναπτυξιακή «ΠΛΟΗΓΟΣ», που επιχορηγείται από την Περιφέρεια Κρήτης για να βοηθά δωρεάν συνεταιριστικές οργανώσεις. Με αυτά τα εργαλεία ευελπιστούμε ότι θα ανοίξουν οι ορίζοντές μας σαν ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ και θα αποδώσουν οι κόποι μας».

Η επιτυχία στην Ολλανδία

Για την επιτυχία τους στην Ολλανδία εξηγούν ότι όλα ξεκίνησαν στις 15 Μαΐου όταν το μέλος της ΚΟΙΝΣΕΠ, Μάνος Καλύβας, βρέθηκε σε μια δεξίωση στο ιστορικό αγροτικό μουσείο του Ααλσμίερ, που οργανώθηκε από σύλλογο Ολλανδών παραγωγών μετά το πέρας μιας επαγγελματικής αποστολής ερευνητών γεωπόνων του πανεπιστημίου του Wageningen στην Κένυα. Σε ερώτηση του κ. Καλύβα, προς τον διευθυντή του μουσείου σχετικά με τη χρηματοδότηση του μουσείου, η απάντηση ήταν: από εισφορές μελών, κρατική επιχορήγηση και ετήσια δημοπρασία καινοτόμων προϊόντων που προσφέρονται στο μουσείο από φίλους.

Η αντίδραση στο άκουσμα της τελευταίας φράσης ήταν άμεση. Ο Μάνος Καλύβας επικοινώνησε με τα μέλη της ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΥ και με ομόφωνη απόφαση προσέφεραν μια συλλεκτική συσκευασία για το μουσείο. Ο διευθυντής με μεγάλο ενθουσιασμό δέχθηκε το δώρο και έτσι κατά την ετήσια γιορτή του μουσείου στις 21 Νοεμβρίου, η συλλεκτική τους συσκευασία με ελαιόλαδο από υπεραιωνόβιες ελιές, μπήκε στην δημοπρασία. Ηταν μια κίνηση της ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΥ σαν ελάχιστος φόρος τιμής στη μνήμη του Ολλανδού γεωπόνου Παύλου Κούπερ (Paul Herman Felix Kuypers, 1939-1971) που έφερε την άνθηση των θερμοκηπιακών καλλιεργειών στην Ιεράπετρα .

Στις 21 Νοεμβρίου, σε μια άκρως εορταστική ατμόσφαιρα μέσα στο χώρο του μουσείου και μεταξύ των δρώμενων που έλαβαν χώρα στα πλαίσια της εκδήλωσης, ήταν και η αναβίωση της διαδικασίας δημοπρασίας στο χώρο του 1ου Δημοπρατικού Ρολογιού αγροτικών προϊόντων όπως αυτή γινόταν το… 1912! Μετά από λεπτομερή περιγραφή όλων των προσφερόμενων προς δημοπρασία προϊόντων από τον οικοδεσπότη του μουσείου άρχισε η διαδικασία της πλειοδοτικής δημοπράτησης. Η συλλεκτική συσκευασία της ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΥ, με ελαιόλαδο από υπεραιωνόβιες ελιές, με σειριακό αριθμό 2018: 148/350, μετά από αρκετό αγώνα μεταξύ των παρευρισκόμενων πλειοδοτών, κατοχυρώθηκε στον πλειοδότη με το νούμερο 41 ο οποίος προσέφερε τη μέγιστη τιμή της βραδιάς, με το ποσόν των 510,00 ευρώ για την απόκτησή της!.

Τα μέλη του Συνεταιρισμού σημειώνουν ότι «το γεγονός από μόνο του είναι μια πολύ μεγάλη επιτυχία για όλη την Ιεράπετρα και κατ’ επέκταση για όλη την Κρήτη. Στο προϊόν της ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΥ προσδόθηκε μια πολύ μεγάλη υπεραξία που θα βοηθήσει στην προώθησή του στην αγορά, με στόχο την αύξηση των εισροών για να χρηματοδοτηθεί έτσι το πρόγραμμα βιώσιμης διαχείρισης των υπεραιωνόβιων ελαιώνων και να ενισχυθούν και οι ιδιοκτήτες αυτών των υψηλής ιστορικής και πολιτιστικής αξίας θησαυρών της Κρήτης ώστε να τα φροντίζουν ως κόρη οφθαλμού!».

Δυσκολίες και Προτάσεις

Απαντώντας σε ερώτηση του «Αγρότη» για το τι δυσκολίες αντιμετωπίζει η ελαιοπαραγωγή και τι προτείνουν, αναφέρουν, μεταξύ άλλων, ότι «ενώ θεωρούμε το ελαιόλαδο ως το εθνικό μας προϊόν δεν υπάρχει κεντρικά σχεδιασμένη εθνική πολιτική για την προώθηση του. Ειδικότερα για την Κρήτη ενώ από πλευράς παράδοσης, ιστορίας και κλίματος έχει όλες τις προϋποθέσεις να είναι στην κορυφή των διεθνώς αναγνωρισμένων ελαιοπαραγωγών τόπων, αυτές δεν αξιοποιούνται επαρκώς. Και το σωστό είναι αντί να λέμε ότι έχουμε το καλύτερο ελαιόλαδο στον κόσμο, να κοιτάξουμε πως μπορούμε να βελτιωθούμε ώστε πράγματι να το παράγουμε. Και αν κρίνουμε, ότι κάτι κάνουν οι ανταγωνιστές μας σωστά, να το χρησιμοποιήσουμε και εμείς και να το αξιοποιήσουμε. Σε όλη την αλυσίδα ως τον τελικό καταναλωτή που περιλαμβάνει τον παραγωγό, και το ελαιοτριβείο, έως την τυποποίηση και την προώθηση πρέπει να γίνουν βελτιώσεις».

Σύμφωνα με τα μέλη της «ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ» «στην παραγωγή λόγω του μικρού κλήρου και του γεγονότος ότι δεν διαθέτουμε νέες φυτεύσεις (όπως π.χ. στην Ισπανία) δεν είναι εύκολο να γίνει εντατικοποίηση και εκμηχάνιση της παραγωγής. Υπάρχει λοιπόν ένα δεδομένο: δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τις άλλες χώρες, που λειτουργούν με οικονομίες κλίμακας, ως προς το κόστος παραγωγής. Μπορούμε όμως να το μειώσουμε απαλείφοντας περιττές πρακτικές που κοστίζουν και συγχρόνως επιβαρύνουν το περιβάλλον (λάθος η υπερβολική άροση, λάθος τρόπος κλαδέματος που δημιουργεί νέες ανάγκες κλαδεμάτων, ψεκασμοί χωρίς να υπάρχει ανάγκη και σε λάθος εποχή κλπ)».

Σύμφωνα με τους ίδιους, «μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα προσέχοντας τον τρόπο ελαιοσυλλογής, μεταφοράς, έκθλιψης και αποθήκευσης. Να φροντίζουμε να φθάνει στο ελαιοτριβείο ο καρπός σε καλή κατάσταση, άγουρος, με τα κατάλληλα μεταφορικά μέσα (το βέλτιστο οι κλούβες) ώστε να μην συμπιέζεται, να μην παραμένει στον ήλιο και να αλέθεται όσο το δυνατόν συντομότερα».

Όσο για το κενό στον τομέα της τυποποίησης θεωρούν ότι μέρος του «θα μπορούσαν να καλύψουν οι συνεταιρισμοί».

Υπογραμμίζουν πως «στο εξωτερικό μετρά πολύ στην συνείδηση του καταναλωτή αν το προϊόν παράγεται από συνεταιρισμό και μια σωστά σχεδιασμένη στρατηγική προώθησης μπορεί να αποδώσει και να εξασφαλίσει μακρόχρονες συνεργασίες. Η επιτυχία αρκετών μεμονωμένων παραγωγών καθώς και κρητικών εταιριών στον τομέα αυτόν δείχνει ότι πρόκειται για ένα δύσκολο στην αρχή αλλά αναγκαίο βήμα. Έχοντας βελτιώσει την ποιότητα, προσφέροντας τυποποιημένο (και όχι χύμα) προϊόν μπορούμε να ενισχύσουμε την καινοτομία ως προς τις συσκευασίες και την χρήση παραγώγων του ελαιολάδου. Κυρίως δε, πρέπει να αξιοποιήσουμε την σύνδεση με την κρητική διατροφή. Με την χρήση κατάλληλων πολιτικών να συνδεθεί όλο αυτό με τον αγροτουρισμό, με τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, με την προσέλκυση τουριστών γύρω από τον πολιτισμό της ελιάς και τον πολιτισμικό πλούτο της Κρήτης».

Ακόμα τα μέλη της «ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ», τονίζουν:

«Η Κρήτη έχει ήδη ένα brand name διεθνώς όσον αφορά την τοπική κουζίνα, να το ενισχύσουμε, να το προωθήσουμε και να το συνδέσουμε με την ποιότητα των προϊόντων, το φυσικό περιβάλλον, τον πολιτισμό και την παράδοση. Μόνον έτσι η ελαιοπαραγωγή θα αποδειχθεί μια αποδοτική επένδυση και για τον παραγωγό αλλά και για την τοπική οικονομία συνολικά. Προς αυτήν την κατεύθυνση όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς από τους παραγωγούς, τις εταιρείες και τους συνεταιρισμούς ως τον ΣΕΔΗΚ, τα ερευνητικά ιδρύματα και την κεντρική διοίκηση (αιρετοί και μη) κάνουν προσπάθειες που κατά την γνώμη μας είναι σωστές αλλά απαιτείται περισσότερη συνεργασία, διάρκεια και συντονισμός. Θα χρειαζόταν τελικά να υπάρξει ένας φορέας διαχείρισης που θα συντόνιζε την εφαρμογή εθνικής πολιτικής στον τομέα του ελαιολάδου.

Η Κοιν.Σ.Επ Επτάστικτος βάζει ένα λιθαράκι στην γενικότερη προσπάθεια και με την προσπάθεια που κάνει για την προώθηση ποιοτικών και καινοτόμων αγροτικών προϊόντων και βέβαια με τον σχεδιασμό για τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα.

Η συλλεκτική συσκευασία με ελαιόλαδο από αυτά τα υπεραιωνόβια ελαιόδενδρα, με λογότυπο το μινωικό ιδεόγραμμα και με την ονομασία a drop of history (μια σταγόνα ιστορίας) δείχνει τους άξονες που πιστεύουμε ότι πρέπει να προβάλλει η Κρήτη: ποιοτικό και καινοτόμο προϊόν, διασύνδεση με το φυσικό περιβάλλον, την ιστορία και τον πολιτισμό».