Πανεπιστήμια: Μάχη από τους Έλληνες φοιτητές για ένα καλό μεταπτυχιακό

Ρεπορτάζ: Νικολίτσα Τρίγκα

Οι Έλληνες φοιτητές θεωρούν πλέον ότι πετυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία χωρίς μεταπτυχιακό δεν υπάρχει και αυτό αποδεικνύεται από την τεράστια αύξηση στον αριθμό των νέων που λαμβάνουν μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών και σε ποσοστό, που ξεπερνά το 23% κατά τα τελευταία 4 χρόνια. Οι φοιτητές κρίνουν πλέον  ότι ο προπτυχιακός τίτλος δεν επαρκεί, για να βρουν δουλειά και έτσι επιδίδονται σε αγώνα δρόμου προκειμένου να εντοπίσουν το μεταπτυχιακό της αρεσκείας τους.

Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται διεθνώς και όσον αφορά στην Ελλάδα προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία, που δίνει η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) στη λήξη κάθε ακαδημαϊκής χρονιάς. Ανάλογες έρευνες που διενεργούνται  σε ετήσια βάση σε όλα τα Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σκοπό τη συλλογή στοιχείων για τους εγγεγραμμένους προπτυχιακούς φοιτητές, τους εγγεγραμμένους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές, τους εγγεγραμμένους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές που πήραν πτυχίο, δείχνουν ότι το κυνήγι για ένα μεταπτυχιακό είναι διεθνές φαινόμενο.

Τεράστιος ο αριθμός των μεταπτυχιακών στα ελληνικά πανεπιστήμια

Φέτος τα ελληνικά ΑΕΙ παρέχουν 1500 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών χωρίς σε αυτά να υπολογίζεται και ένας σημαντικός αριθμός προγραμμάτων τα οποία διεξάγονται στην αγγλική ή σε άλλη γλώσσα. Τα περισσότερα από αυτά είναι βέβαια με δίδακτρα αλλά υπάρχει και ένας σημαντικός αριθμός (γύρω στα 200) τα οποία παρέχονται δωρεάν. Την …τιμητική τους έχουν τα μεταπτυχιακά τα οποία σχετίζονται με τις τεχνολογικές επιστήμες και ακολουθούν αυτά που αφορούν σε οικονομία και διοίκηση αλλά και στις επιστήμες Υγείας. Συνεπώς ο κάθε φοιτητής ανάλογα με τις ανάγκες αλλά  και τις δυνατότητές τους μπορεί να εντοπίσει μεταπτυχιακά με δίδακτρα, χωρίς δίδακτρα, εξ αποστάσεως ή μερικής φοίτησης (σχετικές πληροφορίες στο  https://masters.minedu.gov.gr/.

Στροφή για μεταπτυχιακά στην Ελλάδα

Η οικονομική κρίση, η πανδημία , οι επιπτώσεις του Brexit και η κυρίως η αλματώδης  ανάπτυξη των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα έχει προκαλέσει αλλαγές στην τάση για τα μεταπτυχιακά καθώς φαίνεται ότι όλο και περισσότερο πτυχιούχοι προτιμούν να παραμείνουν στη χώρα και να κάνουν εδώ το μεταπτυχιακό τους.  Τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν ανεβάσει το επίπεδο των σπουδών σε μεταπτυχιακό επίπεδο  και μάλιστα καταλαμβάνουν κορυφαίες θέσεις σε διεθνές επίπεδο, όπως για παράδειγμα αυτά του Οικονομικού πανεπιστημίου της Αθήνας, όπως προκύπτει από τον έγκυρο διεθνή φορέα κατάταξης Eduniversal Best Masters Rankings για το 2021. Ο εν λόγω φορέας αξιολόγησε για το 2020 πάνω από 22.000 μεταπτυχιακά προγράμματα από 154 χώρες παγκοσμίως. Τα κριτήρια κατάταξης του Eduniversal Best Masters Rankings 2021 περιλαμβάνουν κυρίως τη φήμη των προγραμμάτων, μέσω της άποψης των εταιρειών που προσλαμβάνουν προσωπικό, τον μισθό της πρώτης απασχόλησης μετά την αποφοίτηση και την ικανοποίηση των φοιτητών.

Η επιλογή ενός μεταπτυχιακού - Ολες οι απαντήσεις.

Η επιλογή μεταπτυχιακού προγράμματος είναι συνήθως δύσκολη και ορισμένες φορές χρονοβόρα διαδικασία. Το βέβαιο είναι ότι χρειάζεται πολύ ψάξιμο τόσο όσον αφορά στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Μια καλή αρχή είναι το ψάξιμο στην σελίδα του πανεπιστημίου στο οποίο φοιτά ο ενδιαφερόμενος καθώς και σε όλα τα υπόλοιπα πανεπιστήμια της χώρας μας, ενώ πληροφορίες παρέχονται και αυτό το υπουργείο παιδείας. Σήμερα όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα προσφέρουν τεράστιο όγκο πληροφοριών για το ζήτημα αυτό οπότε το σημαντικότερο όλων είναι ο φοιτητές να ξέρει προς ποια επιστημονική κατεύθυνση θέλει να κινηθεί.  Όπως μάλιστα αναφέρει χαρακτηριστικά το πανεπιστήμιο Πειραιώς «παρά το γεγονός ότι μια επίσκεψη στο Γραφείο Διασύνδεσης είναι η πιο ενδεδειγμένη λύση για τη σωστή επιλογή του μεταπτυχιακού προγράμματος εδώ θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε τα συνήθη ερωτήματα που δημιουργούνται και να δώσουμε ορισμένες απαντήσεις»

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Πόσο διαρκεί ένα μεταπτυχιακό;

Στην Ελλάδα διαρκεί 1 ή 2 έτη. Στην Αγγλία 1 έτος με ελάχιστες εξαιρέσεις και στις ΗΠΑ 2 έτη.

Πόσο κοστίζει ένα μεταπτυχιακό;

Το συνολικό κόστος εξαρτάται τόσο από τη χώρα στην οποία πραγματοποιείται όσο και από τις συνήθειες ζωής κάθε ατόμου. Σε γενικές γραμμές στην Ελλάδα το κόστος των διδάκτρων κυμαίνεται γύρω στα 1.500€ – 2.000€ το εξάμηνο για προγράμματα που διαρκούν δύο έτη. Στο κόστος αυτό πρέπει να συνυπολογιστούν οι δαπάνες για αγορά συγγραμμάτων και τυχόν δαπάνες διαμονής και διαβίωσης.

Για την Αγγλία το κόστος των διδάκτρων κυμαίνεται από 5.000 μέχρι και 16.000 λίρες Αγγλίας. Τα προγράμματα MΒΑ είναι συνήθως τα πιο ακριβά, ενώ το κόστος διαβίωσης μεταβάλλεται δραστικά ανάλογα με το αν οι σπουδές πραγματοποιούνται στο Λονδίνο ή όχι. Το Λονδίνο έχει πολύ υψηλό κόστος διαμονής και διαβίωσης και θα πρέπει να υπολογίζει κανείς περίπου 1.500€ το μήνα. Για τις ΗΠΑ το κόστος των διδάκτρων εμφανίζει σημαντική διακύμανση ανάλογα με το είδος του πτυχίου, τη φήμη του Πανεπιστημίου και την πόλη. Γενικά το κόστος σπουδών κυμαίνεται από 11.000 – 35.000$ το έτος, ενώ τα ΜBA είναι τα πιο ακριβά προγράμματα με δίδακτρα μεταξύ 50.000 – 120.000$. Τα κόστη διαμονής κυμαίνονται από 9.000 – 24.000$ ανάλογα βέβαια και με τις συνθήκες διαβίωσης.

Υπάρχουν υποτροφίες που μπορώ να διεκδικήσω και με ποιες προϋποθέσεις;

Υποτροφίες για το εσωτερικό και το εξωτερικό παρέχει τόσο το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών μέσω εξετάσεων καθώς και αρκετά κοινωφελή Ιδρύματα. Παράλληλα υπάρχουν Κληροδοτήματα που παρέχουν οικονομική υποστήριξη και κατά κύριο λόγο βασίζονται για την επιλεξιμότητα στον τόπο καταγωγής. Συνήθως για να υποβληθεί αίτηση για υποτροφία πρέπει ο υποψήφιος μεταξύ άλλων να έχει ήδη αποφοιτήσει. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει ήδη να έχει τελειώσει και με το τελευταίο μάθημα του πτυχίου για να υποβάλλει αίτηση. Οι προσκλήσεις για υποτροφίες ανακοινώνονται την περίοδο Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου και αφορούν τους φοιτητές που αναζητούν υποτροφία το επόμενο ακαδημαϊκό έτος/

Βλέπω διάφορα είδη πτυχίων. Τι σημαίνει τελικά ΜΑ, ΜSc, ΜΒΑ, ΜAcc, MFin, LLM, MPhil;

Όλοι οι ανωτέρω τίτλοι αφορούν Master απλά προσδιορίζουν και την ειδικότητα ενώ έχουν την ίδια “αξία”. Μια διαφορά υπάρχει στο MPhil το οποίο περιλαμβάνει συνήθως λιγότερα μαθήματα ή καθόλου παρακολουθήσεις μαθημάτων και μεγάλο ποσοστό ερευνητικής δουλειάς. Το MPhil συνήθως αποτελεί προστάδιο για διδακτορική διατριβή. Στην περίπτωση που κάποιος επιλέξει ένα πρόγραμμα MPhil θα πρέπει οπωσδήποτε να διευκρινίσει με το ΔΟΑΤΑΠ αν θα λάβει αναγνώριση του μεταπτυχιακού τίτλου που θα του απονεμηθεί.

Συγκεκριμένα οι ανωτέρω συμπτύξεις σημαίνουν:

• ΜΑ: Master of Arts
• MSc: Master of Science
• MBA: Master in Business Administration
• MAcc: Master in accounting
• MFin: Master in Finance
• LLM: Master in Law
• MPhil: Master of Philosophy

Τα πτυχία με τίτλο Diploma και Certificates που αναφέρουν ορισμένα Αγγλικά Πανεπιστήμια τι είναι;

Για τη Μ. Βρετανία τόσο το Diploma όσο και το Certificate θεωρούνται μεταπτυχιακοί τίτλοι κατώτεροι όμως από το λεγόμενο Master.

Μπορώ να κάνω αιτήσεις για μεταπτυχιακά ακόμη και χωρίς να έχω τελειώσει τις προπτυχιακές μου σπουδές;

Όχι μόνο μπορείς αλλά και πρέπει να κάνεις αίτηση πριν ολοκληρώσεις τις πτυχιακές σου σπουδές εφόσον θέλεις να κάνεις το μεταπτυχιακό αμέσως μετά το πτυχίο/

Ποιες είναι οι απαιτήσεις για να γίνω δεκτός σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα;

Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό οι απαιτήσεις είναι περίπου ίδιες αν και μπορεί να υπάρχουν διαφοροποιήσεις από πρόγραμμα σε πρόγραμμα. Γενικά απαιτούνται τα εξής:

1. Ένα καλός βαθμός πτυχίου
2. Αντίγραφο αναλυτικής βαθμολογίας
3. Δύο συστατικές επιστολές από καθηγητές
4. Toefl ή σχετικά πρόσφατο Proficiency
5. GMAT όταν η αίτηση αφορά MBA, Management Course ή συναφές αντικείμενο
6. Συμπληρωμένες φόρμες αιτήσεων που παραλαμβάνονται από τη Γραμματεία κάθε προγράμματος

Τι σημαίνει «ένας καλός βαθμός πτυχίου»;

Δεν υπάρχει δυστυχώς μια συγκεκριμένη απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Αυτό διότι το πόσο «καλός» είναι ένας βαθμός πτυχίου εξαρτάται από το Τμήμα και το Πανεπιστήμιο που φοιτάς, την ειδικότητα του πτυχίου σου, το Πανεπιστήμιο στο οποίο κάνεις αίτηση για μεταπτυχιακό, το πρόγραμμα στο οποίο κάνεις αίτηση και βεβαίως το βαθμό πτυχίου των άλλων υποψηφίων για το ίδιο πρόγραμμα. Με άλλα λόγια το πόσο καλός είναι ο βαθμός του πτυχίου σου καθορίζεται συγκριτικά για αυτό και δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί ποσοτικά τι είναι «καλός βαθμός πτυχίου».

Τι είναι το TOEFL;

Είναι τεστ αξιολόγησης του επιπέδου της αγγλικής γλώσσας. Δεν αποτελεί πτυχίο και ισχύει για περιορισμένη χρονική διάρκεια. Μπορείς να το δώσεις σχεδόν καθημερινά, αλλά χρειάζεται προετοιμασία ακόμη και αν έχεις πολύ καλό επίπεδο αγγλικής γλώσσας, διότι η μορφή του διαφέρει από το Lower ή το Proficiency.

Θα χρειαστεί να δώσω TOEFL ακόμη και αν έχω το Proficiency;

Σε αυτό θα απαντήσει η Γραμματεία του μεταπτυχιακού που ενδιαφέρεσαι να παρακολουθήσεις. Σε γενικές γραμμές όμως, όταν το Proficiency είναι παλαιότερο των δυο ετών απαιτείται και το TOEFL.

Τι είναι το GMAT;

Είναι τεστ που γίνεται στα αγγλικά, το οποίο, όμως, δεν εξετάζει το επίπεδο αγγλικών, αλλά το γενικό τρόπο σκέψης και λίγες βασικές γνώσεις λογικής, έκφρασης και μαθηματικών. Επειδή δεν εξετάζει το επίπεδο αγγλικών δεν σχετίζεται με το αν έχεις ή όχι κάποιο πτυχίο αγγλικών.

Αν δεν έχω προϋπηρεσία μπορώ να κάνω MBA;

Συνήθως η μεγάλη πλειοψηφία καλών MBA προγραμμάτων στην Αγγλία και Αμερική απαιτούν προϋπηρεσία από τους υποψήφιους φοιτητές τους. Υπάρχουν όμως αρκετά προγράμματα που η προϋπηρεσία δεν είναι απαραίτητη, ενώ και στην Ελλάδα συνεκτιμάται θετικά χωρίς να αποτελεί πάντα απαραίτητη προϋπόθεση. Σίγουρα όμως θα πρέπει να ενημερωθείς από το πληροφοριακό υλικό κάθε προγράμματος για το αν η προϋπηρεσία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση συμμετοχής στο πρόγραμμα.

Είναι καλύτερα να κάνω το μεταπτυχιακό μου πριν ή μετά το Στρατιωτικό μου;

Εξαρτάται από το χαρακτήρα και την προσωπικότητα του καθενός. Άλλοι φοιτητές θεωρούν ότι μετά το στρατιωτικό δεν θα έχουν την όρεξη για να αρχίσουν ξανά το διάβασμα, ενώ πολλοί προσβλέποντας σε εργασία στο εξωτερικό μετά το μεταπτυχιακό θέλουν να έχουν απαλλαχτεί από τις στρατιωτικές υποχρεώσεις. Και οι δύο οπτικές έχουν υπέρ και κατά και οπωσδήποτε ο καθένας πρέπει να τις λάβει υπόψη του.

Τι μεταπτυχιακό να διαλέξω;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη. Εξαρτάται από τις μελλοντικές σου βλέψεις και τα επαγγελματικά σου σχέδια καθώς και από την προσωπικότητα σου και τα κριτήρια που θέτεις για την επιλογή. Συνήθως οι φοιτητές αναζητούν κάποιο μεταπτυχιακό με κριτήριο τη ζήτηση στην αγορά εργασίας ή τα ακαδημαϊκά τους ενδιαφέροντα. Δυστυχώς η αγορά εργασίας είναι γρήγορα μεταβαλλόμενη και είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο κάποιος να προβλέψει τη ζήτηση που θα υπάρχει σε πέντε χρόνια ή και λιγότερο. Το μόνο δεδομένο που υπάρχει είναι η ζήτηση την παρούσα στιγμή η οποία και αυτής η ένταση εκτιμάται διαφορετικά από κάθε φορέα που μελετάει το θέμα.

Συνήθως προκειμένου να επιλέξουμε μεταπτυχιακό τίτλο πρέπει να θέσουμε τουλάχιστον τα παρακάτω ερωτήματα στον εαυτό μας.

• Γιατί θέλω να κάνω μεταπτυχιακό; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα πιθανώς να βοηθήσει τις επιλογές μας καθώς μέσα από τη διερεύνηση είναι πιθανό να προκύψει ότι αυτή τη δεδομένη στιγμή δεν το χρειάζομαι και ίσως να πρέπει να περιμένω ένα χρονικό διάστημα. Φυσικά μια επίσκεψη στο Γραφείο Διασύνδεσης και συζήτηση με τον εξειδικευμένο σύμβουλο μπορεί να φανεί ιδιαίτερη χρήσιμη σε αυτό το ερώτημα.
• Τι είναι πιο σημαντικό για μένα η επαγγελματική απορρόφηση ή η κάλυψη των επιστημονικών και ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων; Βέβαια είναι δυνατό τα δύο αυτά να ταυτίζονται αλλά αν δεν είσαι τόσο τυχερός θα πρέπει να κάνεις μια εσωτερική αξιολόγηση που θα προσδιορίσει και το κύριο κριτήριο επιλογής. Φυσικά μια επίσκεψη στο Γραφείο Διασύνδεσης και συζήτηση με τον εξειδικευμένο σύμβουλο μπορεί να φανεί ιδιαίτερη χρήσιμη σε αυτή την αναζήτηση.
• Ποια είναι τα μελλοντικά επαγγελματικά μου σχέδια και πως θα βοηθήσει το μεταπτυχιακό που έχω επιλέξει; Καλό είναι να συζητήσεις με γνωστούς που έχουν εμπειρία στην αγορά εργασίας για να μάθεις ποιες είναι οι τυπικές προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη καριέρα στο επάγγελμα που στοχεύεις να εξασκήσεις. Με άλλα λόγια θα πρέπει να διερευνήσεις ποια είναι η ειδικότητα του μεταπτυχιακού που θα σε διευκολύνει στην επαγγελματική σου σταδιοδρομία. Φυσικά μια επίσκεψη στο Γραφείο Διασύνδεσης μπορεί να φανεί ιδιαίτερη χρήσιμη σε αυτό το ερώτημα.
• Πως θα μάθω ποιοι επαγγελματικοί τομείς έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας; Υπάρχουν μελέτες που δημοσιεύονται από φορείς, άρθρα σε εφημερίδες, έρευνες που έχουν βγει σε βιβλία κ.α. Οι εφημερίδες συχνά είναι μια πολύ καλή πηγή διότι παρουσιάζουν συχνά σχετικά άρθρα αλλά ταυτόχρονα μέσα από τη παρακολούθηση των μικρών αγγελιών μπορεί κάποιος να διαισθανθεί τη ζήτηση κάποια δεδομένη στιγμή. Το Γραφείο Διασύνδεσης διαθέτει έρευνες, άρθρα, βιβλία και αποδελτίωση των μικρών αγγελιών για να σε βοηθήσει αποτελεσματικά.

Εάν αλλάξω τομέα μεταπτυχιακού σε σχέση με το πρώτο μου πτυχίο θα μπορέσω να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις;

Σε γενικές γραμμές όσο πιο απομακρυσμένος ο τομέας του μεταπτυχιακού από το πρώτο πτυχίο τόσο περισσότερη προσπάθεια θα χρειαστεί αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα είναι αδύνατο για κάποιον να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις. Αυτό διότι η επιτροπή του μεταπτυχιακού που σε δέχτηκε για το πρόγραμμα θα έχει λάβει υπόψη την ειδικότητα του πρώτου σου πτυχίου και θα έχει αποφανθεί ότι μπορείς να ανταποκριθείς. Με άλλα λόγια άσε την Επιτροπή του Μεταπτυχιακού Προγράμματος να κρίνει αν μπορείς να ανταποκριθείς στις απαιτήσεις. Άλλωστε αυτοί ξέρουν καλύτερα τις απαιτήσεις και τη δομή του μεταπτυχιακού τους προγράμματος.

Ποια είναι η διαδικασία Ακαδημαϊκής Αναγνώρισης των τίτλων σπουδών που αποκτήθηκαν στο εξωτερικό;

Για θέματα που αφορούν στην Ακαδημαϊκή Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών αρμόδιος φορέας είναι ο “Διεπιστημονικός Οργανισμός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης” (Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.). Σκοπός του Οργανισμού είναι η αναγνώριση τίτλων σπουδών που απονέμονται από ομοταγή εκπαιδευτικά ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, πανεπιστημιακής και τεχνολογικής κατεύθυνσης της αλλοδαπής και η παροχή πληροφοριών σχετικά με σπουδές στην ανώτατη εκπαίδευση στην ημεδαπή και αλλοδαπή. Πληροφορίες για τον Οργανισμό μπορείτε να δείτε στο http://www.doatap.gr/

Δωρεάν μεταπτυχιακά

Σχεδόν όλα τα ελληνικά ΑΕΙ παρέχουν δωρεάν μεταπτυχιακά (περίπου 230). Προγράμματα χωρίς δίδακτρα παρέχονται για όλους τους κλάδους και τα γνωστικά αντικείμενα. Τα περισσότερα δωρεάν μεταπτυχιακά είναι σε θετικές και τεχνολογικές επιστήμες, ενώ αρκετά είναι σε ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Με μια απλή αναζήτηση σε κάθε ίδρυμα θα δείτε ποια μεταπτυχιακά είναι δωρεάν ενώ στο ΕΜΠ είναι σχεδόν όλα δωρεάν.  Και το πανεπιστήμιο της Αθήνας παρέχει κοντά στα 30 δωρεάν μεταπτυχιακά . Το Πάντειο παρέχει δωρεάν μεταπτυχιακά προγράμματα μεγάλης ζήτησης, επικεντρωμένα σε πτυχιούχους που ενδιαφέρονται για σπουδές σε κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες. Σημαντικά κρίνονται επίσης, τα μεταπτυχιακά προγράμματα της Κοινωνιολογίας καθώς και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Στο ΑΠΘ περισσότερα από τα μισά μεταπτυχιακά προγράμματα του  είναι δωρεάν. Περιλαμβάνονται κύκλοι σπουδών χωρίς δίδακτρα σε θετικές επιστήμες, ανθρωπιστικές επιστήμες, σε τεχνολογικές επιστήμες από τα τμήματα της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, σε οικονομικές επιστήμες, σε επιστήμες της αγωγής κ.α. Τα ίδια ισχύουν για το πανεπιστήμιο Πάτρας , Ιωάννινων , Κρήτης κ.α.