Δυστύχημα στον ΗΣΑΠ: Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα για τη συντήρηση της μηχανής

Κρίσιμα ερωτήματα για τη συντήρησή της γεννά η πλήρης κατάρρευση των συστημάτων πέδησης (φρεναρίσματος) της μηχανής λείανσης της γραμμής του ΗΣΑΠ, η οποία κινούνταν ανεξέλεγκτη σε ξέφρενη πορεία μέχρι να σταματησει σε συρμό ο οποίος είχε τοποθετηθεί ως ανάχωμα γι΄αυτό το σκοπό.

Σε ένα από τα πιο σοβαρά εργατικά δυστυχήματα που έχουν καταγραφεί στη χώρα, οι πέντε επιβαίνοντες στη μηχανή χρειάστηκε να πηδήξουν από αυτην ενώ βρισκόταν εν κινήσει και έχοντας αναπτύξει μεγαλη ταχύτητα εξαιτίας της κατηφορικής κλίσης με αποτέλεσμα να βρει τραγικό θάνατο ο 41χρονος εργαζόμενος της ΣΤΑΣΥ, Πέτρος Γιάμαλης που δούλευε στη ΣΤΑΣΥ τα τελευταία 13 χρόνια.

Τόσο το κύριο όσο και το εφεδρικό (χειροκίνητο) σύστημα πέδησης, όπως προκύπτει από τα πρώτα στοιχεία, δεν δούλεψαν με αποτέλεσμα η λοκομοτίβα να μην μπορέσει να σταματήσει παρά τις προσπάθειες του χειριστή της.

Η βλάβη στα φρένα της μηχανής λείανσης της γραμμής ενδεχομένως κρύβει ελλιπή συντήρηση εκ μέρους της εργολαβικής εταιρίας, η οποία έχει αναλάβει το έργο, χωρίς ωστόσο να μπορεί κανείς να μιλήσει ακόμα με πλήρη βεβαιότητα δεδομένου ότι το μηχάνημα ανήκει στη γερμανική εταιρία που έχει αναλάβει το έργο και έχει και την ευθύνη συντήρησης των μηχανών που χρησιμοποιεί.

Την ίδια στιγμή πηγές της ΣΤΑΣΥ επισημαίνουν στο ethnos.gr πως επιλέγονται πιστοποιημένες εταιρίες για τέτοιες εργασίες, οι οποίες φέρουν την ευθύνη για τη συντήρηση και τον έλεγχο των μηχανημάτων τους καθώς στον φορέα λειτουργίας των μέσων σταθερής τροχιάς δεν υπάρχει η σχετική τεχνογνωσία ούτε για να ελεγχθεί εάν η συντήρηση είναι πλημμελής.

Η εταιρία λειτουργίας του μετρό, πάντως, αποδίδει το τραγικό συμβάν σε αίτια που αφορούν στον εξοπλισμό της εργολαβικής εταιρίας, ενώ ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει κάθε είδους ευθύνες γι΄αυτό.

Οι εργαζόμενοι

Συντετριμμένοι με το χαμό του συναδέλφου τους οι εργαζόμενοι της ΣΤΑΣΥ, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να συνοδεύουν τους υπαλλήλους της ιδιωτικής εταιρίας στις νυχτερινές εργασίες λείανσης όταν το δίκτυο είναι κλειστό για το επιβατικό κοινό, δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να ανέβει κανείς άλλος τεχνίτης σε τέτοια μηχανή πριν αποσαφηνιστεί ο τρόπος συντήρησής τους.

Σημειώνουν μάλιστα ότι γεννάται πλήθος ερωτημάτων τόσο για τις δικλείδες και τα μέτρα ασφαλείας που τηρούσε η εργολαβική εταιρία που είχε αναλάβει το έργο, όσο και για το αν η ΣΤΑΣΥ παρακολουθούσε και ήλεγχε τις διαδικασίες συντήρησης των μηχανημάτων, στα οποία επέβαιναν δικοί της εργαζόμενοι.

Τα κυριότερα ερωτήματα που θέτουν είναι:

• Ελέγχθηκε και από ποιόν φορέα το ιδιωτικό μηχάνημα λείανσης των γραμμών πριν χρησιμοποιηθεί στο δίκτυό μας;
• Εξετάστηκε εάν έχει γίνει η απαιτούμενη συντήρησή του, πότε και από ποιόν;
• Η εργολαβική εταιρεία που έχει αναλάβει το έργο τηρούσε όλα τα μέτρα ασφαλείας;
• Είχε παρουσιάσει και στο παρελθόν βλάβη το συγκεκριμένο μηχάνημα;

«Απαιτούμε την πλήρη διερεύνηση των συνθηκών του ατυχήματος και καλούμε τη διοίκηση της ΣΤΑ.ΣΥ να απαντήσει στα κρίσιμα ερωτήματά μας», σημειώνουν τα Σωματεία Εργαζομένων στη ΣΤΑΣΥ προσθέτοντας ότι «η Διοίκηση της ΣΤΑ.ΣΥ οφείλει να δώσει απαντήσεις και να σταματήσει να βάζει, ανεξέλεγκτα, στο δίκτυο ιδιωτικά, εργολαβικά συμφέροντα, που στο βωμό του κέρδους αδιαφορούν για την ασφάλεια των εργαζόμενων. Η ανοχή τελείωσε».

Να σημειωθεί ότι έντονη είναι η φημολογία μεταξύ εργαζομένων της ΣΤΑΣΥ αναφορικά με την εν λόγω μηχανή, η οποία σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες είχε εκτροχιαστεί τρεις φορές στο χρονικό διάστημα μετά τον Αύγουστο.

Η εταιρία, πάντως, σε σχετικό ερώτημα που υπέβαλε το «ethnos.gr» επεσήμανε ότι δεν έχει προηγηθεί κάποιο άλλο περιστατικό βλάβης σε καμία από τις τρεις μηχανές, τις οποίες χρησιμοποιεί η ιδιωτική εταιρία για το έργο.

Μέχρι να διαλευκανθούν οι συνθήκες, πάντως, οι εργαζόμενοι είναι αποφασισμένοι να λάβουν τα δικά τους μέτρα: «Δε θα αφήσουμε άλλους εργαζομένους της ΣΤΑΣΥ να ανέβουν συνοδεία σε εργολαβικό μηχάνημα» λέει στο «ethnos.gr» ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στη Λειτουργία του Μετρό, Σπύρος Ρεβύθης. Και συμπληρώνει: «Δεν ξέρω αν δεν υπήρχαν ή δε λειτούργησαν τα εφεδρικά φρένα. Ρωτώ όμως: η ΣΤΑΣΥ έχει ελέγξει εάν υπήρχαν οι ασφαλιστικές δικλείδες, εάν τηρήθηκαν οι προδιαγραφές της πιστοποίησης; Η εταιρία έχει την ευθύνη να διασφαλίσει την ασφάλεια εργαζομένων και επιβατικού κοινού. Η ΣΤΑΣΥ δεν είναι μαγαζάκι της γειτονιάς, είναι ο σιδηρόδρομος με τον οποίο κινούνται περίπου 1,5 εκ. άτομα καθημερινά».

Βαλαμε συρμό, δεν είχαμε άλλη λύση

«Η μηχανή άρχισε να κατεβαίνει ανεξέλεγκτα προς Πειραιά. Δε λειτούργησε κανένα από τα συστήματα πέδησης που έχει. Ισως υπήρχε βλάβη, στην οποία δε δόθηκε σημασία, ίσως η συντήρηση ήταν ελλιπής. Κανείς δεν ξέρει. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι χάσαμε έναν συνάδελφό μας» λέει ο Πάνος Κοντογιάννης, εκλεγμένος στο Σωματείο Εργαζομένων ΗΣΑΠ, στενός φίλος του άτυχου εργαζομένου και από τους πρώτους που έφτασαν στο σημείο προκειμένου να βοηθήσουν στην αποκατάσταση.

Οσο για τον συρμό που τοποθετήθηκε, τονίζει ότι δεν υπήρχε άλλη επιλογή: «Την τεχνητή σύγκρουση τη δημιουργήσαμε εμείς. Δεν είχαμε άλλον τρόπο να σταματήσουμε τη μηχανή. Η κύρια γραμμή δεν έχει πρόβλεψη να εκτροχιάζει τρένο, όπως έχουν οι συμπληρωματικές. Ο μόνος τρόπος ήταν αυτός και πρόλαβαν και το έκαναν».

Στη 1 το μεσημέρι αποκαταστάθηκε και η κυκλοφορία στο σύνολο της γραμμής 1.

Κινητοποιήσεις από τους εργαζομένους

Την ίδια στιγμή οι εργαζόμενοι στις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας εξαγγέλλουν κινητοποιήσεις για μεθαύριο Πέμπτη απαιτώντας την απόδοση ευθυνών για το δυστύχημα, πρόληψη και συντήρηση των υποδομών αλλά και κατάργηση των εργολαβικών εταιριών στους χώρους εργασίας.

Εργαζόμενοι σε λεωφορεία και τρόλει ήδη ανακοίνωσαν στάσεις εργασίας στην αρχή και τη λήξη της βάρδιας, το οποίο σημαίνει ότι την Πέμπτη 18 Νοεμβρίου τα οδικά μέσα θα κινηθούν στην Αθήνα μόνο στο διάστημα 9 το πρωί με 9 το βράδυ.

Κινητοποιήσεις για την ίδια ημέρα αναμένεται να ανακοινώσουν και οι εργαζόμενοι στα Μέσα Σταθερής Τροχιάς, τα οποία δεν αποκλείεται να μην κυκλοφορήσουν καθόλου καθώς εξετάζεται και το ενδεχόμενο της 24ωρης απεργίας.

ΣΤΑΣΥ: Οι ευθύνες στον ανάδοχο 

Από την πλευρά τους εκπρόσωποι της διοίκησης της ΣΤΑΣΥ επισημαίνουν στο «ethnos.gr» ότι ο έλεγχος και η συντήρηση των μηχανημάτων εντάσσεται στις συμβατικές υποχρεώσεις του αναδόχου, ο οποίος έχει ενημερώσει ότι ο έλεγχος είναι καθημερινός. «Η εταιρία που ανέλαβε το έργο είναι πιστοποιημένη με ISO για το συγκεκριμένο αντικείμενο και δεν θα μπορούσε να ελεγχθεί από τους τεχνίτες της ΣΤΑΣΥ καθώς δεν έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία» είπαν χαρακτηριστικά.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε λίγο νωρίτερα η ΣΤΑΣΥ επαναλαμβάνει πως ηδη διενεργεί έρευνα για τα ακριβή αίτια του δυστυχήματος σε συνεργασία με τις Αρχές και προχωρεί στις εξής διευκρινίσεις:

• Στο μηχάνημα λείανσης επέβαιναν 5 συνολικά εργαζόμενοι, 2 υπάλληλοι της ΣΤΑΣΥ και 3 αλλοδαποί, υπάλληλοι της γερμανικής εταιρείας που εκτελεί το έργο. Ο εκλιπών είναι υπάλληλος της ΣΤΑΣΥ, ένας υπάλληλος της Αναδόχου εταιρείας νοσηλεύεται με σοβαρά τραύματα και οι λοιποί τρεις επιβαίνοντες είναι καλά στην υγεία τους.
• Οι υπάλληλοι της ΣΤΑΣΥ μετακίνησαν σταθμευμένο στο σταθμό «Αττική» συρμό στον τροχιόδρομο μεταξύ των σταθμών «Αττική» και «Άγιος Νικόλαος», ούτως ώστε να προκληθεί ελεγχόμενη σύγκρουση εκτός του σταθμού, με τις μικρότερες το δυνατό υλικές ζημιές.
• Διερευνάται ο λόγος για τον οποίο δεν λειτούργησαν τα εφεδρικά συστήματα πέδησης του μηχανήματος λείανσης της Αναδόχου εταιρείας.
• Το έργο λείανσης του τροχιόδρομου ανέλαβε εταιρεία, πιστοποιημένη στο εν λόγω αντικείμενο, μετά από διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού. Στις συμβατικές υποχρεώσεις τις εταιρείας, είναι μεταξύ άλλων και η συντήρηση και ο έλεγχος των μηχανημάτων.
• Το τραγικό συμβάν αποδίδεται σε αίτια που αφορούν στον εξοπλισμό της Αναδόχου και η ΣΤΑΣΥ θα αναζητήσει κάθε είδους ευθύνες για αυτό.

Η διοίκηση της ΣΤΑΣΥ στην επίσημή ανακοίνωσή της εξέφρασε τα συλλυπητήριά της στην οικογένεια του εκλιπόντος τονίζοντας πως ηδη διενεργεί έρευνα για τα ακριβή αίτια του δυστυχήματος σε συνεργασία με τις Αρχές.

Η ανάρτηση του υπουργού Μεταφορών και η αντίδραση ΣΥΡΙΖΑ

Με μία ανάρτηση στο twitter σχολίασε ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής τη σημερινή τραγωδία προσθέτοντας ότι το δυστύχημα διερευνάται από την ΣΤΑΣΥ και τις Αρχές: «Η σημερινή μέρα ξεκίνησε δυστυχώς με το πιο τραγικό νέο. Ένας νέος άνθρωπος έφυγε από τη ζωή την ώρα που έκανε τη δουλειά του. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του. Η ΣΤΑΣΥ και οι Αρχές ερευνούν με υπευθυνότητα τα ακριβή αίτια του δυστυχήματος».

Την οδύνη του για το θάνατο του εργαζομένου της ΣΤΑΣΥ εξέφρασε και ο τομεάρχης Μεταφορών της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Νίκος Παππάς, τονίζοντας πως δεν είναι η ώρα για την απόδοση ευθυνών, αλλά προσθέτοντας πως «Τα ερωτήματα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες χάθηκε ο έλεγχος της μηχανής λείανσης πρέπει να απαντηθούν. Όπως και αυτά για τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία και την ασφάλεια των εργαζομένων κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους».

Ποια είναι η εταιρία που είχε αναλάβει το έργο της λείανσης

Γερμανικών συμφερόντων είναι η εταιρία Schweerbau GMBH & CO KG, η οποία είχε αναλάβει τις εργασίες επεξεργασίας των σιδηροτροχιών των γραμμών 1, 2 και 3 καθώς και του τραμ, μεταξύ άλλων τη λείανση και το φρεζάρισμα.

Η σχετική σύμβαση μεταξύ της εταιρίας και της ΣΤΑΣΥ υπεγράφη τον περασμένο Ιούνιο και η διάρκειά της είναι 16 μήνες, ενώ το τίμημα διαμορφώθηκε στο ποσό των 4.369.569 ευρώ χωρίς να συμπεριλαμβάνεται ο ΦΠΑ (5,41 εκ. ευρώ με ΦΠΑ). Στη σύμβαση οριζόταν ότι μεταξύ των εταιριών που θα πληρούσαν τις απαραίτητες προυποθέσεις «κριτήριο ανάθεσης είναι η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά αποκλειστικά βάσει τιμής».

Η εν λόγω εταιρία ήταν η μοναδική, η οποία είχε υποβάλει εμπρόθεσμη προσφορά στον διεθνή ηλεκτρονικό διαγωνισμό που διενήργησε η ΣΤΑΣΥ, καθώς η δεύτερη προσφορά είχε υποβληθεί εκπρόθεσμα και δεν είχε υποβληθεί ηλεκτρονικά. Ως εκ τούτου και το Ελεγκτικό Συνέδριο άναψε το πράσινο φως για να προχωρήσει η υπογραφη της σύμβασης με τον μοναδικό τυπικά υποψήφιο.

Οι εργασίες θα εκτελούνταν με τρία μηχανήματα της ιδιωτικής εταιρίας, η οποία είχε και την ευθύνη της συντήρησης και του ελέγχου τους.

Να σημειωθεί ότι αυτού του είδους οι εργασίες γίνονται σε ώρες που ο σιδηρόδρομος δε λειτουργεί για το επιβατικό κοινό και συγκεκριμένα μεταξύ 01.15 και 04.15 με εξαίρεση τις γραμμές 2 και 3 για τις οποίες μπορούν να συμφωνηθούν και να προγραμματιστούν εργασίες μεταξύ 11 το βράδυ και 5 το πρωί.

Αναφορικά με την ευθύνη του αναδόχου, στην υπογραφείσα σύμβαση τονίζεται ότι έχει «την αποκλειστική ποινική και αστική ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις του όσον αφορά ενδεικτικά και όχι περιοριστικά στην αποκατάσταση σωματικών βλαβών και υλικών ζημιών» συμπεριλαμβανομένων και των υπεργολάβων του ή της ΣΤΑΣΥ και του προσωπικού της, ενώ είναι υποχρεωμένη να έχει ασφαλιστεί για όλους τους κινδύνους.

Το έργο της λείανσης των σιδηροτροχιών θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμο για την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών, καθώς επιτυγχάνεται το επίπεδο ασφαλείας κίνησης, η αύξηση του κύκλου ζωής της σιδηροτροχιάς και η μείωση των δαπανών. Ωστόσο στην Ελλάδα ήταν ουσιαστικά η πρώτη φορά ύστερα από πάρα πολλά χρόνια που γίνεται σε τέτοια κλίμακα και συγκεκριμένα:

• Στο δίκτυο του τραμ δεν είχε γίνει ποτέ έως τώρα (πραγματοποιούνται τοπικά λειάνσεις με χειροκίνητο εξοπλισμό).

• Στη Γραμμή 1 (πρώην ηλεκτρικός σιδηρόδρομος) έχουν πραγματοποιηθεί δειγματοληπτικές μετρήσεις με υπέρηχους και εργασίες λείανσης το 2013.

• στις Γραμμές 2 και 3 (βασικό δίκτυο και ολυμπιακές επεκτάσεις, όπως αναφέρεται στη σύμβαση) έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν περιστασιακά και τμηματικά μετρήσεις πριν και μετά τις εργασίες λείανσης την περίοδο 2007 – 2008 καθώς και τμηματικά μεταξύ των ετών 2009 – 2010.