Αρκαλοχώρι: Ερημώνει η περιοχή οκτώ μήνες μετά το σεισμό - Υποστελεχωμένες υπηρεσίες, απλήρωτοι εργαζόμενοι και ξεχασμένες επιχειρήσεις

Ερημοι δρόμοι, μισογκρεμισμένα σπίτια, καταστήματα που ακόμα προσπαθούν να επαναλειτουργήσουν επαρκώς και χωριά που ερημώνουν μέρα με την ημέρα. Ο χρόνος στο Αρκαλοχώρι του Ηρακλείου μοιάζει να έχει σταματήσει στις 27 Σεπτεμβρίου του 2021, όταν η περιοχή χτυπήθηκε από το σφοδρό σεισμό των 6 Ρίχτερ και έκτοτε δεν έχει σταματήσει να «κουνιέται» ανά διαστήματα.

Περίπου οκτώ μήνες μετά όλες οι προσπάθειες αποκατάστασης των κατοίκων και των περιοχών προχωρούν αργά με αποτέλεσμα ο ένας μετά τον άλλο να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Το μοναδικό «κόκκινο» κτίριο που έχει κατεδαφιστεί μέχρι τώρα είναι ένα τριώροφο στο κέντρο του Αρκαλοχωρίου. Ολα τα υπόλοιπα παραμένουν στη θέση τους εγκυμονώντας σοβαρούς κινδύνους και για τη δημόσια ασφάλεια ειδικά εφόσον οι σεισμικές δονήσεις στην περιοχή συνεχίζονται με τον Εγκέλαδο να υπενθυμίζει τη παρουσία του στους κατοίκους πριν λίγες ημέρες με ένα νέο σεισμό 4,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.

Οι επιδοτήσεις ενοικίου έχουν πιστωθεί σε ελάχιστους «στα χαρτιά», ενώ η διαδικασία των αποζημιώσεων προχωρεί αργά καθώς το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δε φρόντισε εγκαίρως να ανανεώσει τις συμβάσεις των εργαζομένων στον Τομέα Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών (ΤΑΕΦΚ). Αποτέλεσμα πολλοί εκ των συμβασιούχων να είναι ήδη απλήρωτοι από τον Απρίλιο και ενώ αποτελούν το μοναδικό στήριγμα των ταλαιπωρημένων κατοίκων στην προσπάθειά τους να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους, να μην έχουν πια δικαίωμα υπογραφής ώστε να προχωρήσουν ταχύτερα τις αιτήσεις τους.

Οσο για τις αποζημιώσεις, βγαίνουν σε τιμές ...2011 καθώς δεν έχουν αναθεωρηθεί με συνέπεια τα χρήματα που εγκρίνονται να μην ανταποκρίνονται στα πραγματικά κόστη ύστερα από την έκρηξη των αυξήσεων σε πρώτες ύλες και ενέργεια και να μην υπάρχει μηχανικός να αναλάβει τις εργασίες και εργολάβος να κάνει προσφορά για να προχωρήσουν οι αποκαταστάσεις και οι επισκευές.

«Οι τιμές δεν έχουν διορθωθεί παρά τις υποσχέσεις κι αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα καθώς τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο» επισημαίνει ο δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, Μανώλης Φραγκάκης.

Κάθε μέρα που περνά τα χωριά αλλά και το ίδιο το Αρκαλοχώρι μια ιδιαίτερα «ζωντανή» περιοχή έως και πριν το σεισμό, ερημώνουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συλλόγου Σεισμοπλήκτων του δήμου Μινώα Πεδιάδας «η Ελπίδα», στο Αρκαλοχώρι από τους 4.300 κατοίκους έχουν απομείνει 2.600, στη Βόνη από 350 παρέμειναν 150, στον Γαλατά από 40 παρέμειναν μόνον 17 και στον Σαμπά από 98 παρέμειναν μόλις 8 κάτοικοι που δεν έφυγαν καθώς είναι βοσκοί και δε θα είχαν που να μετακινήσουν τα ζώα τους.

Οπως λέει στο «ethnos.gr» ο πρόεδρος του Συλλόγου, Κώστας Γκαντάτσιος, άλλοι φιλοξενούνται σε συγγενείς, αλλοι σε εξοχικά που μπορεί να είχαν και άλλοι αναγκαστικά ζουν στους οικίσκους που έχουν παραχωρηθεί, ενώ σε οικίσκους έχουν μεταφερθει και όσοι φιλοξενούνταν σε ξενοδοχεία. Τα καταλύματα άνοιξαν για σεζόν και οι ίδιοι μεταφέρθηκαν σε λυόμενα με εξαίρεση περίπου 15 άτομα που εξακολουθούν να μένουν στο μοναδικό ξενοδοχείο που παρέμεινε προς χρήση από τους σεισμόπληκτους στο Καστέλλι: «Η περιοχή κινδυνεύει με ερημοποίηση. Είμαστε περίπου 30% κάτω σε πληθυσμό από την τελευταία απογραφή, αλλά πολύ φοβόμαστε ότι και οι αριθμοί που ανακοινωθούν θα είναι εικονικοί. Η πραγματική εικόνα θα φανεί από το άνοιγμα των σχολείων τον Σεπτέμβριο» λέει ο κ. Γκαντάτσιος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ελάχιστοι οι φάκελοι που έχουν προχωρήσει μέχρι τώρα, ενώ ακόμα και κυβερνητικά στελέχη που είχαν επισκεφτεί την περιοχή δεν έκρυβαν την ανησυχία τους ότι με τους ρυθμούς αυτούς και σε ένα χρόνο από τώρα θα είναι ζήτημα αν θα έχουν προχωρήσει 1.000 φάκελλοι από το σύνολο των 8.000.

Για την κατάθεση του φακέλου προς έγκριση οι σεισμόπληκτοι καλούνται να πληρώσουν σε αμοιβές μηχανικών ποσά που κυμαίνονται από 1.000 έως και 5.000 ευρώ. Ωστόσο τα προβλήματα και οι καθυστερήσεις δε σταματούν εκεί. Συντάσσεται ο φάκελλος με τις απαραίτητες αιτήσεις και τις φωτογραφίες, αποστέλλεται στο υπουργείο Υποδομών για έλεγχο όπου συνήθως μειώνεται η κοστολόγηση (καθώς υπολογίζεται με τιμές του 2011) και πρέπει να επιστρέψει: «Με τις τιμές αυτές κανείς μηχανικός δεν αναλαμβάνει, κανένας εργολάβος δε δίνει προσφορά. Μέχρι τωρα δεν έχει επισκευαστεί ούτε ένα από τα 7.500 κτίρια».

Παρά το γεγονός ότι οι πρωτοβαθμιοι έλεγχοι θεωρητικά έχουν εδώ και μήνες ολοκληρωθεί, όπως διαβεβαίωνε και το αρμόδιο υπουργείο, στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει καθώς οι απανωτοί μετασεισμοί αλλάζουν διαρκώς τα δεδομένα στα ήδη ταλαιπωρημένα κτίρια: «Δεν έχουμε ακριβή εικόνα της κατάστασης. Έχουμε ζητήσει δύο φορές στοιχεία από τον αρμόδιο υφυπουργό στον Πρωθυπουργό με αρμοδιότητα σε θέματα κρατικής αρωγής και αποκατάστασης από φυσικές καταστροφές, Χρήστο Τριαντόπουλο χωρίς να έχουμε πάρει απάντηση. Η εικόνα μεταβάλλεται διαρκώς. Μετά τον Φλεβάρη σχεδόν το μισό Ηράκλειο έχει μπει στη λίστα προς έλεγχο» σημειώνει ο πρόεδρος του Συλλόγου.

«Παγωμένες» και οι κατεδαφίσεις

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συλλόγου από τα 1.144 πρωτοκολλα κατεδάφισης που εκκρεμούν έως τώρα έχει εκτελεστεί μόνο το ένα. Το μοναδικό κτίριο από τα κόκκινα κατεδαφιστέα που έχει γκρεμιστεί είναι ένα τριώροφο στο κέντρο του Αρκαλοχωρίου.

Οπως λέει ο κ. Φραγκάκης, πάντως, αιτία για την καθυστέρηση αυτή είναι και η δυσπιστία των ιδιοκτητών των κατεδαφιστέων οικημάτων: «Υπογράψαμε μια εργολαβία 300.000 ευρώ για την κατεδάφιση σπιτιών, συγκεκριμένα για 197 πρωτόκολλα κατεδάφισης. Για να γίνει αυτό πρέπει να το αποδεχτεί ο δημότης και να συναινέσει. Μέχρι τώρα έχουμε μόνο 10 αποδοχές από το σύνολο. Μεταξύ τους κυκλοφορούν διάφορες ανακρίβειες που εντείνουν την ανασφάλεια: ότι αν δεχτούν, δε πάρουν αποζημίωση, ότι επειδή θα υπάρξει σχέδιο πόλης θα υποστούν τις συνέπειες του καινούριου στην ανοικοδόμηση».

Υποστελεχωμένες οι υπηρεσίες Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών – Απλήρωτοι οι εργαζόμενοι

Την ίδια στιγμή οι μοναδικοί άνθρωποι που θα μπορούσαν να επισπεύσουν αυτά τα ζητήματα δίνοντας μια ελάχιστη ανακούφιση στους πληγέντες είναι ελάχιστοι ενώ τον τελευταίο καιρό εργάζονται απλήρωτοι και - το χειρότερο – χωρίς δικαίωμα υπογραφής ώστε να προωθηθούν οι φάκελοι των σεισμοπαθών καθώς έχουν λήξει οι συμβάσεις τους και δεν έχουν ανανεωθεί.

Το γεγονός αυτό επηρεάζει σημαντικά την πορεία και τους ρυθμούς αποκατάστασης των πληγέντων σε όλη την Ελλάδα.

«Το τμήμα ΤΑΕΦΚ των μηχανικών είναι υποστελεχωμένο. Έξι άτομα προσπαθούν να βγάλουν όλη τη δουλειά. Μας είχαν πει ότι θα το ενίσχυαν με προσωπικό. Προκηρύχτηκε διαγωνισμός χωρίς όμως να εκδηλωθεί ενδιαφέρον. Ποιος θα έρθει σε άλλη περιοχή με μισθό 700 ευρώ και με όλη τη δυσκολία να βρει στέγη. Οσα σπίτια δε μισθώνονται σε πλατφόρμες, έχουν νοικιαστεί από τα συνεργεία που δουλεύουν στην κατασκευή του νέου αεροδρομίου. Πόσο μακριά να πάει να μείνει κανείς; Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι σεισμόπληκτοι που θέλουν να κάνουν χρήση της επιδότησης ενοικίου», σημειώνει ο κ. Γκαντάτσιος.

Οπως μας λένε οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες αυτές, ύστερα από 3,5 χρόνια και πλήθος συμβάντων φυσικών καταστροφών που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν,

• από τα τέλη Μαρτίου 2022 έχουν λήξει 56 συμβάσεις εργαζομένων,
• στις 30 Απριλίου 2022 έληξαν άλλες 105, ενώ
• τον ερχόμενο Ιούνιο αναμένεται να λήξουν ακόμη 70 συμβάσεις.

Ο συνολικός αριθμός των συμβασιούχων υπερβαίνει τους διακοσίους εργαζόμενους (μηχανικοί αλλά και διοικητικοί υπάλληλοι) και είναι οι άνθρωποι που έφταναν πρώτοι στις περιοχές που έπληξαν πλημμύρες, φωτιές, θεομηνίες και σεισμοί. Ο μισθός τους κυμαίνεται από 750 έως 1.000 ευρώ για μηχανικούς με μεταπτυχιακό, ενώ λόγω της φύσης της δουλειάς τους αναγκάζονται - εάν έχουν τη δυνατότητα - να πληρώνουν από την τσέπη τους τις κρίσιμες ώρες 2.000 και 3.000 ευρώ για τη διαμονή και το φαγητό τους, χρήματα που καμιά φορά τους επιστρέφονται μήνες αργότερα.

Μέχρι σήμερα έχουν συμβάλλει με αυτοψίες και στη διαχείριση της αποκατάστασης των υποδομών και την στήριξη των πληγέντων από τους σεισμούς της 10ης Ιανουαρίου του 2022 στη Φλώρινα και της 27ης Σεπτεμβρίου 2021 στο Ηράκλειο Κρήτης, της 3ης Μαρτίου του 2021 στην Ελασσόνα και της 30ης Οκτωβρίου στη Σάμο, στις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2021 στην Εύβοια και στην Ανατολική Αττική, της 9ης Σεπτεμβρίου του 2020 στην Ανατολική Αττική αλλά και στις πλημμύρες και τους ανεμοστρόβιλους του κυκλώνα «Ιανός» το 2020 καθώς επίσης και στις καταστροφικές πυρκαγιές της 23ης και 24ης Ιουλίου του 2018 στο Μάτι και στην Κινέττα.

Οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι υπηρετούν στη Δ.Α.Ε.Φ.Κ-Κ.Ε., στη Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Β.Ε. αλλά και στους Τ.Α.Ε.Φ.Κ. (Ανατολικής και Δυτικής Αττικής, Π.Ε. Χαλκιδικής και Χανίων) του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου εδώ και τρία χρόνια και επτά μήνες. Οι συμβάσεις αυτές ανανεώνονταν με ταυτόχρονη ενίσχυση της Γενικής Διεύθυνσης με νεους εργαζομένους το 2019, το 2020 και το 2021.

Ξεχασμένοι και οι έμποροι και επιχειρηματίες

Το δικό τους Γολγοθά ανεβαίνουν τους τελευταίους μήνες και οι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων της περιοχής με την Πολιτεία να αντιμετωπίζει τους πληγέντες με δύο μέτρα και δύο σταθμά», όπως λένε με παράπονο οι κάτοικοι.

«Η επιστρεπτέα προκαταβολή χαρίστηκε στην Εύβοια, αλλά όχι εδώ. Η αναστολή εργασίας ορίστηκε στους 3 μήνες εδώ και στην Εύβοια στους 6. Μας είπαν ότι στην Εύβοια αυτό συνέβη διότι είχαν πληγεί ρητινοκαλλιεργητές σε μη τουριστικές περιοχές. Γιατί το Αρκαλοχώρι έχει τουρισμό; Γιατί αντιμετωπίζουν τους πληγέντες με δύο μέτρα και δύο σταθμά;» αναρωτιέται ο κ. Γκαντάτσιος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων αναγκάστηκαν να δώσουν ό,τι τους είχε απομείνει για να επισκευάσουν και να δουλέψουν λίγο τα καταστήματά τους τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. «Αυτά είναι χρήματα που έβαλαν από την τσέπη τους χωρίς φάκελλο και βεβαίως δεν πρόκειται ποτέ να πάρουν πίσω».

Σύμφωνα με τον δήμαρχο, επτά μήνες μετά κατάφεραν να ενταχθούν οι επιχειρήσεις και να λάβουν μεγαλύτερη ενίσχυση: «Προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε ότι ακόμα κι ένα κατάστημα που μπορεί να μην έχει ούτε μία ρωγμή δεν μπορείς να το αποκλείσεις από τις ενισχύσεις καθώς υπόκειται στη γενική καταστροφή που έχουν πάθει οι περισσότεροι δημότες και δεν έχουν πια αγοραστική δύναμη. Δεν μπορεί να δουλέψει» υπογραμμίζει ο κ. Φραγκάκης. Και συμπληρώνει: «Η εικόνα μιλάει από μόνη της. Το Αρκαλοχώρι δεν έχει τίποτα πια από τη ζωντάνια που είχε. Αδειοι δρόμοι, κόσμος χωρίς διάθεση και χαμόγελο».

Ο οδικός χάρτης ανασυγκρότησης της περιοχής

Εντός του μήνα υπογράφεται με τον αναδοχο μελετητή, σύμφωνα με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος, Νίκο Ταγαρά και την απάντηση που εδωσε σε ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Χάρη Μαμουλάκη, η σύμβαση για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο στα διοικητικά όρια του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, που περιλαμβάνει το Αρκαλοχώρι, αλλά και τις άλλες δημοτικές ενότητες Καστελίου και Θραψανού.

Ωστόσο παρά το γεγονός ότι οι διαδικασίες κινήθηκαν αρκετά γρήγορα το χρονοδιάγραμμα εκτείνεται περίπου έως τα μέσα του 2023, καθώς η μελέτη του ΕΠΣ προυπολογισμού 1.400.000 ευρώ συν ΦΠΑ θα παραδοθεί δέκα μήνες μετά την υπογραφή.

Σύμφωνα με τον κ. Ταγαρά, το σχέδιο αυτό θα έχει οριοθετήσεις, όρια σχεδίου πόλης, επεκτάσεις σχεδίου πόλης, όρια οικισμών, επεκτάσεις προς πολεοδόμηση ορεινών οικισμών, χρήσεις γης στην εκτός σχεδίου περιοχή, όρους δόμησης, οριοθετήσεις ρεμάτων, κυκλοφοριακές μελέτες, περιβαλλοντικές μελέτες, ενώ θα συμπεριλαμβάνει και προβλέψεις που σχετίζονται με την προστασία από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές.

Ειδικότερα για το ζήτημα των σεισμών, ο υφυπουργός προσέθεσε ότι «στις μελέτες αυτές θα υπάρξουν και γεωλογικές μελέτες ώστε στο Προεδρικό Διάταγμα που θα ακολουθήσει να συμπεριληφθεί η εμπειρία και η γνώση των τελευταίων σεισμικών φαινομένων και να ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό και στις μελέτες των κτιρίων, ανάλογα με τη χρήση και τη σημαντικότητα, τους συντελεστές ασφαλείας και τους σεισμικούς συντελεστές που θα πρέπει να καλύπτουν την περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά».