Ο Έλληνας αποποιείται την κληρονομιά του - Στα ύψη το «δεν κληρονομώ»

Μολονότι ο νέος χρόνος δεν έχει κάνει καλά καλά την εµφάνισή του, στο Ειρηνοδικείο της Αθήνας θα δει κανείς τα πρωινά µεγάλες ουρές από δικηγόρους, οι οποίοι µάλιστα διαπληκτίζονται γιατί κάποιος µπορεί να πήρε τη σειρά του άλλου στην ουρά για την κατάθεση της αίτησης αποποίησης κληρονοµιάς. Το φαινόµενο τα τελευταία χρόνια ήταν άνευ προηγουµένου, καθώς τα γραφεία των ένδικων µέσων ήταν γεµάτα από κόσµο που ήθελε να ξεφορτωθεί άρον άρον ό,τι έρχεται στην κατοχή του από κληρονοµιά.

Αυτό δείχνουν και οι αριθµοί, αφού µέχρι τις 6 Φεβρουαρίου είχαν κατατεθεί 1.439 αιτήσεις για αποποιήσεις κληρονοµιών, µε τους κληρονόµους να σπεύδουν να «αποτινάξουν» από πάνω τους το βάρος, κυρίως των ακινήτων, αφού συνήθως συνοδεύονται και από χρέη. Οφειλές στην Εφορία, κυρίως δάνεια ή οφειλές στα ασφαλιστικά ταµεία, «βαραίνουν» το ακίνητο που µένει, αφού όταν κάποιος αποδεχθεί µια κληρονοµιά, αποδέχεται και τα χρέη του εκλιπόντος.

«Παλαιότερα», λέει στο «Εθνος» δικαστική πηγή, «µια οικογένεια περίµενε από τον θείο, όταν “φύγει”, να του γράψει το σπίτι ή το εξοχικό. Σήµερα ο... θείος έχει χρέη στην Eφορία ή στην κάρτα, ήταν από αυτούς που πήρε δάνειο και δεν το αποπλήρωνε όπως έπρεπε, µε αποτέλεσµα εκείνοι που έµειναν πίσω να µην επιθυµούν την περιουσία».

«Βαρίδια»

Δεν είναι όµως µόνο ότι τα ακίνητα έχουν βάρη, αφού ακόµη και εά ν το ακίνητο έχει µόνο µία προσηµείωση υποθήκης, και πάλι φαίνεται ότι δεν είναι επιθυµητό. Και αυτό γιατί το ακίνητο σήµερα φαντάζει «βαρίδι» στην ήδη δύσκολη οικονοµική κατάσταση, είτε λόγω του ΕΝΦΙΑ είτε λόγω της µεγάλης φορολογίας που επιβάλλεται στα εισοδήµατα. Επιπλέον, εκτιµάται ότι το ακίνητο είτε δεν θα πουληθεί, είτε θα πουληθεί σε χαµηλή τιµή, είτε ότι ακόµη και εάν νοικιαστεί δεν θα καταβάλλεται το ενοίκιο, οπότε για ποιο λόγο να µπει κανείς σε νέες περιπέτειες; ∆εν του φτάνουν οι δικές του; Και σως να µην έχει άδικο.

Νοµικοί εξηγούν στο «Εθνος» ότι οι κληρονόµοι προτιµούν ακίνητα «καθαρά», που έχουν προοπτική να πουληθούν και δεν θα τους επιβαρύνουν µε επιπλέον φόρους. Το µεγαλύτερο Ειρηνοδικείο της χώρας, πάντως, στην Αθήνα, είχε έκρηξη αποποιήσεων τα τελευταία χρόνια της κρίσης, καθώς το 2017 κατατέθηκαν 14.075 αιτήσεις, ενώ το 2018 ο αριθµός ανέβηκε στις 14.568. Νοµικοί εκτιµούν ότι όσο διαρκεί η δηµοσιονοµική κρίση και όσο δεν ελαφρύνεται το ακίνητο από µεγάλους φόρους, οι αποποιήσεις κληρονοµιών θα είναι ένα διαρκές φαινόµενο. Αντίστοιχη εικόνα και στο Ειρηνοδικείο Πειραιά, το οποίο περιλαµβάνει τους ∆ήµους Πειραιά, Κερατσινίου, ∆ραπετσώνας και Περάµατος. Από το 2015 µέχρι το 2018 υπήρξε διπλασιασµός των κατατεθειµένων αιτήσεων, γεγονός που δείχνει την αδυναµία της φοροδοτικής ικανότητας των κληρονόµων. Ειδικότερα, το 2015 κατατέθηκαν 1.570 αιτήσεις, το 2016 1.750, το 2017 3.200 και το 2018 έφτασαν τις 3.500!

Εάν δεν ανευρεθεί ο πλησιέστερος συγγενής που θα γίνει ο αποδέκτης της κληρονοµιάς, κληρονόµος θα γίνει το ελληνικό ∆ηµόσιο, το οποίο φαίνεται ότι θα είναι ο... τυχερός, χωρίς ωστόσο να µπορεί ακόµη να τα αξιοποιήσει. Και αυτό γιατί τα προγράµµατα των πλειστηριασµών του ∆ηµοσίου είναι ακόµη περιορισµένα.

Στη Θεσσαλονίκη υπερτριπλασιάστηκαν µέσα σε µία δεκαετία οι αποποιήσεις κληρονοµιών, καθώς οι  πολίτες δεν µπορούν να αντεπεξέλθουν στα τεράστια φορολογικά βάρη ή  χρέη που τους άφησαν οι εκλιπόντες συγγενείς τους. Από τις 2.506 αποποιήσεις του 2009 φτάσαµε σε 8.108 το 2018, ενώ µόνο τον περασµένο Ιανουάριο κατατέθηκαν 695 δηλώσεις αποποίησης κληρονοµιάς.

«Μετά τον θάνατο του συζύγου µου αποφάσισα να µην αποδεχτώ τα χρέη του προς το ∆ηµόσιο, επειδή έχω στο όνοµά µου ακίνητη περιουσία που φοβάµαι να µη χάσω και δεν βρουν τίποτα τα παιδιά µου» ανέφερε στο «Εθνος» µια 60χρονη χήρα, η οποία, όταν έχασε τον άνδρα της, αποφάσισε να κάνει αποποίηση  κληρονοµιάς. Προς τα πάνω Την ίδια διαδικασία ακολούθησαν και άλλοι συγγενείς θανόντων. Μέσα στη δεκαετία της οικονοµικής κρίσης, από το 2009 έως το 2018, οι δηλώσεις αποποίησης των κληρονοµικών δικαιωµάτων κατέγραψαν ανοδική πορεία. Σύµφωνα µε στοιχεία του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, το 2009 οι αποποιήσεις κληρονοµιάς έφτασαν τις 2.506, το 2010 ήταν 2.800, το 2011 αυξήθηκαν στις 2.977, το 2012 σε 3.083 και το 2013 ανήλθαν στις 3.888.

Από στοιχεία του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι οι αποποιήσεις  το 2014 ανήλθαν σε 4.467, καταγράφοντας αύξηση 24% σε σχέση µε την προηγούµενη χρονιά, το 2015 έφτασαν τις 5.070 (αύξηση 13,5%), το 2016 καταγράφηκαν 5.572 αποποιήσεις (αύξηση 9,9%), το 2017 ανήλθαν σε 7.802 (µε αύξηση  40%), το 2018 έφτασαν τις 8.108 (αύξηση 3,9%).

«Πίσω από κάθε θάνατο και κάθε κληρονοµιά κρύβεται µια ιστορία. Αλλος αποποιείται την πατρική του περιουσία. Μια φορά ήρθε ένας µε δάκρυα στα µάτια. “Αφήνω το σπίτι που µεγάλωσα στο χωριό” έλεγε. Αλλος αρνήθηκε τα χωράφια που κληρονόµησε εξ αδιαιρέτου µε άλλους συγγενείς, λόγω χρεών, δανείων ή άλλων βαρών που έφεραν τα ακίνητα. Κάποιοι έπρεπε να πληρώσουν ΕΝΦΙΑ ή να αντιµετωπίσουν άλλα προβλήµατα, καθώς κάποια ακίνητα ήταν αδήλωτα ή δεν ήταν σωστά δηλωµένα στο Κτηµατολόγιο. Πολλές φορές µάλιστα ο κληρονόµος χρειάζεται να ταξιδέψει από το ένα µέρος της χώρας στο άλλο. Αν ο µακαρίτης ήταν κάτοικος Θεσσαλονίκης και οι συγγενείς του µένουν στην Κρήτη, θα πρέπει να έρθουν εδώ ή να πληρώσουν χρήµατα για πληρεξούσια και άλλα έξοδα». Η πρόεδρος των Συµβολαιογράφων Θεσσαλονίκης, Αικατερίνη Καρακάση, ανέφερε στο «Εθνος της Κυριακής» ότι «οι συµβολαιογράφοι δεν ασχολούνται µε τις αποποιήσεις, αλλά µε τις αποδοχές, οι οποίες κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα και δεν έχουν έξοδα».

Των Σοφίας Φασουλάκη, Βασίλη Παπαναστασούλη