Ντοκουμέντα και μαρτυρίες ενός αιώνα στο ΑΠΘ

Μόνιμη online πρόσβαση στην ηλεκτρονική βάση ενός από τα μεγαλύτερα οπτικοακουστικά αρχεία ιστορίας στον κόσμο, του Οπτικοακουστικού Ιστορικού Αρχείου Προφορικών Μαρτυριών του USC Shoah Foundation Institute for Visual History Archive and Education, απέκτησε από την 1η Ιανουαρίου 2019 η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης (ΒΚΠ) του ΑΠΘ.

Το Οπτικοακουστικό Ιστορικό Αρχείο του USC Shoah Foundation Institute for Visual History Archive and Education προσφέρει τη δυνατότητα αναζήτησης των μαρτυριών/συνεντεύξεων με ένα ευρετήριο λέξεων που ξεπερνά τις 60.000 και είναι διασυνδεδεμένο (hyperlinked) σε κάθε λεπτό της συνέντευξης. Αυτό επιτρέπει στους φοιτητές, τους Καθηγητές και τους Ερευνητές να ανακτούν ολόκληρες μαρτυρίες ή αποσπάσματα λεπτού/ λεπτών. Πιο συγκεκριμένα, περίπου 55.000 μαρτυρίες βίντεο ευρετηριάζονται στο Αρχείο, σε 42 γλώσσες, ενώ η συνολική διάρκεια των συνεντεύξεων είναι 115.000 ώρες. Περιλαμβάνει, ακόμη, περίπου 2.000.000 ονόματα και 719.000 εικόνες, ενώ σήμερα στο Αρχείο έχουν προστεθεί και άλλες μαρτυρίες, όπως οι μαρτυρίες για την Αρμενική Γενοκτονία της περιόδου 1915 -1923.

Σημαντική είναι η θέση της Ελλάδας στο Οπτικοακουστικό Ιστορικό Αρχείο, καθώς περισσότερες από 770 μαρτυρίες αναφέρονται στη χώρα μας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. 

Από τον Ιανουάριο του 1996 έως και τον Σεπτέμβριο του 1999 διενεργήθηκαν από το USC Shoah Foundation 304 συνεντεύξεις στην Ελλάδα, ενώ 655 ομιλητές γεννήθηκαν σε 36 ελληνικές πόλεις και προέρχονται από τη Σεφαρδίτικη Εβραϊκή κοινότητα, που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα μετά τον διωγμό της από την Ισπανία το 1492, καθώς και από την κοινότητα των Ρωμανιωτών Εβραίων. Οι επιζώντες προέρχονται κυρίως από τη Θεσσαλονίκη και από άλλες ελληνικές πόλεις, όπως: Αθήνα, Ιωάννινα, Λάρισα, Κέρκυρα, Βόλος, Τρίκαλα και Καβάλα. 

Η δυνατότητα πρόσβασης του Αριστοτελείου σε αυτό δόθηκε αρχικά τον Οκτώβριο του 2011, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του με το Freie Universitat Berlin και με τη χρηματοδότηση από τη Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD). Αποτελεί ένα ζωντανό και ουσιαστικό τμήμα της ηλεκτρονικής συλλογής της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης (ΒΚΠ) του ΑΠΘ και επίσης αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Έχει ενταχθεί από το 2015 στο εκπαιδευτικό και το ερευνητικό πρόγραμμα των Τμημάτων Ιστορίας και Αρχαιολογίας και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και υπηρετεί εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες πολλών Σχολών και Τμημάτων του ΑΠΘ (Φιλοσοφική Σχολή, Παιδαγωγική Σχολή, Νομική Σχολή, Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, Τμήμα Κινηματογράφου κ.ά.).

Η πρόσβαση για το ΑΠΘ (μόνο από τρία τερματικά, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στο Επιστημονικό Αναγνωστήριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ) επρόκειτο να διακοπεί στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2018 εξαιτίας γραφειοκρατικών δυσχερειών. 

Αντ’ αυτού, με τη συνεισφορά του ΑΠΘ και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, καθώς και με την καθοριστική υποστήριξη του Γενικού Προξενείου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη από πόρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον, επιτεύχθηκε η μόνιμη πρόσβαση για τα μέλη της Κοινότητας ΑΠΘ από οποιονδήποτε υπολογιστή. Επιπλέον, δίνεται για πρώτη φορά πρόσβαση και εκτός ΑΠΘ, στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης, στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης και στην Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τη συνεργασία μεταξύ των φορέων και τη διάχυση της πρόσβασης στο Αρχείο Προφορικών Μαρτυριών για το Ολοκαύτωμα.

Η παρουσίαση της βάσης του Οπτικοακουστικού Ιστορικού Αρχείου (Visual Historic Archive - VHA) θα γίνει την Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2019, στις 11.00, σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Στην εκδήλωση χαιρετισμό θα απευθύνουν ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Περικλής Α. Μήτκας, ο Γενικός Πρόξενος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη, Βάλτερ Στέχελ, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, ο Αντιπρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Λάζαρος Σεφιχά, καθώς και οι εκπρόσωποι του USC Shoah Foundation Institute for Visual History Archive and Education, Dr. Kori Street, Senior Director of Programs and Operations, και Karen Jungblut, Director of Global Initiatives. Θα ακολουθήσει η παρουσίαση του Οπτικοακουστικού Ιστορικού Αρχείου από την Προϊσταμένη Διεύθυνσης της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, Αικατερίνη Νάστα, ενώ η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με τη σύντομη ομιλία της επιζήσασας των στρατοπέδων Auschwitz II-Birkenau και Ravensbruck, Άννας Σαατσόγλου-Σαντικάριο, προφορική μαρτυρία της οποίας υπάρχει στο Αρχείο.