«Ξετυλίγεται» το κουβάρι της τηλεδιοίκησης στη Λάρισα: Τι είναι τελικά το σύστημα που λειτουργεί και τι δυνατότητες έχει - Πολιτικοί διαξιφισμοί για το θέμα

Κάθετοι ως προς τη μη λειτουργία της τηλεδιοίκησης στη Λάρισα είναι οι σιδηροδρομικοί, οι οποίοι επισημαίνουν στο «Εθνος» ότι αυτό που λειτουργεί στον σταθμό είναι το τοπικό σύστημα χειρισμού, το οποίο επ΄ουδενί δεν μπορεί να συγχέεται με το πλήρες σύστημα τηλεδιοίκησης καθώς δεν λειτουργεί Κέντρο Τηλεδιοίκησης.

Τη σχετική συζήτηση πυροδότησε εκ νέου η αναφορά του εκτελούντος χρέη υπουργού Μεταφορών, Γιώργου Γεραπετρίτη ενώπιον της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής ότι «το κέντρο τηλεδιοίκησης της Λάρισας, λειτουργούσε απολύτως».

Για ψέματα κατηγόρησε τον υπουργό ο τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Παππάς παρουσιάζοντας μάλιστα δύο εσωτερικά έγγραφα του ΟΣΕ, στα οποία γίνεται λόγος για κόκκινα φανάρια και μανιβέλες. Άμεση ήταν η απάντηση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών που επιμένει να μιλά για «τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης». Αναφέρθηκε σε έγγραφο του ΟΣΕ από τον περασμένο Δεκέμβριο που αφορά «ειδικά το κρίσιμο τμήμα εξόδου από Λάρισα προς Θεσσαλονίκη και λέει: «οι σταθμάρχες Λάρισας υποχρεωτικά θα σχηματίζουν τη διαδρομή με χρήση κομβίων αφετηρίας-στόχου». Δηλαδή θα πρέπει να γίνεται αυτόματη χάραξη της διαδρομής στον τοπικό πίνακα τηλεδιοίκησης, χωρίς τη χρήση φωτοσημάτων (όπως αναφέρεται στο έγγραφο) και όχι με χειροκίνητη χάραξη. Η χειροκίνητη παρέμβαση με κλειδί (μανιβέλα) γίνεται μόνο όταν δεν λειτουργεί το τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης».

Η μη ύπαρξη τηλεδιοίκησης στη Λάρισα πιστοποιείται και από την ανακοίνωση του ΟΣΕ της 6ης Μαρτίου, δηλαδή στο διάστημα που ακόμα βρισκόταν στην Καρόλου – αν και παραιτηθείς – ο τ. επικεφαλής του Οργανισμού, Σπύρος Πατέρας. Σε ένα ιδιαιτέρως προσεκτικά διατυπωμένο κείμενο επισημαίνεται ότι μετά τη φωτιά του Ιουλίου του 2019 στην περιοχή της Ζάχαρης Λάρισας, «κατεστράφησαν τα καλώδια και ο εξοπλισμός και η τηλεδιοίκηση Λάρισας βγήκε ολοκληρωτικά εκτός λειτουργίας και καταργήθηκε».

Αναφορικά με το σύστημα, το οποίο λειτουργεί στη Λάρισα, ο ΟΣΕ – όχι τυχαία προφανώς - δεν αναφέρει καθόλου τη λέξη τηλεδιοίκηση, αλλά ξεκάθαρα τη διαχωρίζει από τη σηματοδότηση και κάνει λόγο για τοπικό πίνακα χειρισμού: «Στα πλαίσια της αναβάθμισης που πρόσφατα ενεργοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2022, λειτουργούσε και λειτουργεί η σηματοδότηση στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Λάρισα η οποία μέσω του τοπικού πίνακα χειρισμού στο Σταθμό της Λάρισας έχει τη δυνατότητα χάραξης διαδρομής στο Σταθμό της Λάρισας με κατεύθυνση τους Νέους Πόρους (χωρίς ενδείξεις φωτοσημάτων) και με τη δυνατότητα παρακολούθησης των συρμών σε μία απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων μετά και 3 χιλιόμετρα πριν από το Σταθμό της Λάρισας».

Απολύτως διαχωρίζουν την τηλεδιοίκηση από τα υπάρχοντα τοπικά συστήματα χειρισμού των σταθμών και οι άνθρωποι που εργάζονται εδώ και χρόνια στον σιδηρόδρομο.

Αναφέρουν ότι το σύστημα του τοπικού χειρισμού πράγματι δίνει τη δυνατότητα αυτόματης χάραξης πορείας στον σταθμάρχη, αλλά ούτε λεκτικά δεν πρέπει να αναφέρεται ως τηλεδιοίκηση. Διευκρινίζουν, πάντως, ότι εφόσον η πορεία είχε χαραχτεί αυτόματα από τον σταθμάρχη και όχι χειροκίνητα, οι αλλαγές (τα κλειδιά) θα γύριζαν στη σωστή θέση ή εάν δε γύριζαν επίσης θα φαινόταν ώστε να καταλάβει το πρόβλημα ο σταθμάρχης.

Τι είπε ο Γιώργος Γεραπετρίτης στη Βουλή

Προς την πλευρά του σταθμάρχη σχεδόν ως αποκλειστικού υπαίτιου της σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών σε συνδυασμό με μία αλληλουχία λαθών  έδειξε ο κ. Γεραπετρίτης κατά την ακρόασή του στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, τονίζοντας αρκετές φορές πως το δίκτυο σε εκείνο το σημείο δεν ήταν «τυφλό», δεδομένου ότι «ήταν σε πλήρη λειτουργία η τηλεδιοίκηση στο συγκεκριμένο σημείο και όχι μόνο αυτό, αλλά ήταν υποχρέωση των Σταθμαρχών να χαράσσουν αυτόματη πορεία πάνω στον πίνακα. Εντούτοις αυτό δεν συνέβη. Υπήρξε μία χειροκίνητη χάραξη της διαδρομής αντίθετα με την υποχρέωση», επεσήμανε. Προσέθεσε ότι «αυτό το οποίο, δυστυχώς, συνέβη, ήταν ότι ο συγκεκριμένος σταθμάρχης επέλεξε, αντί να κάνει την αυτόματη χάραξη που, προφανώς, θα είχε προλάβει το κακό, να κάνει χειροκίνητη δρομολόγηση», αναφερόμενος στη συνέχεια σε αλληλουχία λαθών.

Ο υπουργός Επικρατείας είπε ξεκάθαρα πως «το κέντρο τηλεδιοίκησης της Λάρισας, λειτουργούσε απολύτως» και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι καθόλη τη διάρκεια εκείνης της ημέρας, όλες οι δρομολογήσεις αμαξοστοιχιών, είχαν γίνει με αυτόματη χάραξη, μέσω του κέντρου τηλεδιοίκησης: «Όλες οι δρομολογήσεις. Λειτουργούσε στο ακέραιο».

Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις βουλευτών, ο κ. Γεραπετρίτης ανέφερε ότι «έπρεπε να είχε γίνει αυτόματη χάραξη μέσω της τηλεδιοίκησης», καθώς υπήρχε σχετική υποχρέωση με εγκύκλιο του ΟΣΕ από τις 23 Δεκεμβρίου 2022: «Δεν έγινε αυτόματη χάραξη και, προφανώς, ήταν μια προσωπική επιλογή», κατέληξε.

Σιδηροδρομικοί: Δεν υπάρχει τηλεδιοίκηση

Σχολιάζοντας τις δηλώσεις του κ. Γεραπετρίτη σταθμάρχες και κλειδούχοι του ΟΣΕ ξεκαθαρίζουν οτι τηλεδιοίκηση στη Λάρισα δε λειτουργεί: «Ας το ξεκαθαρίσουμε μία και καλή. Στη Λάρισα δε λειτουργεί κέντρο τηλεδιοίκησης. Εχει καταστραφεί από βανδαλισμούς και τη φωτιά του ΄19. Αυτό που λειτουργεί και στη Λάρισα, όπως και στον Παλαιοφάρσαλο και στην Κατερίνη είναι τοπικά κέντρα χειρισμού», σημειώνουν.

Εξηγούν μάλιστα ότι αυτά τα κέντρα δίνουν μια οπτική εικόνα περίπου 8 χιλιομέτρων, δηλαδή 3 χλμ πριν τον σταθμό και περίπου 5 μετά, αλλά αυτό δεν μπορεί κανείς να το «βαφτίσει» τηλεδιοίκηση.

«Αν λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση θα έπιανε από τον Παλαιοφάρσαλο μέχρι το Πλατύ, δηλαδή περίπου 380 χλμ. Που σημαίνει ότι θα υπήρχε εγκαίρως εικόνα της κατάστασης. Θα έβλεπαν ότι το τρένο είναι στην άλλη γραμμή».

Οι σιδηροδρομικοί εξηγούν ότι με το τοπικό σύστημα χειρισμού μπορεί ο σταθμάρχης να κάνει αυτόματη χάραξη πορείας προσθέτοντας ότι εάν αυτό είχε γίνει το βράδυ της σύγκρουσης, η επίμαχη αλλαγή θα βρισκόταν στα όρια οπτικού ελέγχου του σταθμού και θα την έβλεπε ο σταθμάρχης: «Ομως αυτό δεν είναι τηλεδιοίκηση. Δεν είναι τηλεδιοίκηση να βλέπεις έως και 10 χιλιόμετρα σε κάθε σταθμό, δηλαδή συνολικά 30 - 40 σε μια διαδρομή 380 χλμ».

Διευκρινίζουν επίσης ότι λείπει το βασικό στοιχείο του συστήματος, αυτό που έβαζε στο «παιχνίδι» ακόμα δύο σταθμάρχες στο Κέντρο Τηλεδιοίκησης, η οποίοι είχαν την ακριβή εικόνα όλων των τοπικών συστημάτων.

«Οταν λειτουργήσει κανονικά η τηλεδιοικηση και η σηματοδότηση θα πρέπει να έχει 2 άτομα στον τοπικό χειρισμό και 2 στα κεντρικά της τηλεδιοίκησης. Από τον Νοέμβριο λειτούργησε μόνο το τοπικό σύστημα» λέει στο «Εθνος» έμπειρος σταθμάρχης.

Τα έγγραφα

Προς επίρρωση των επιχειρημάτων του ο υπουργός κατέθεσε στη Βουλή και δύο έγγραφα. Το πρώτο είναι ένας πίνακας με στοιχεία για την απόδοση σε κυκλοφορία τμημάτων σηματοδότησης και ETCS (τηλεδιοίκησης), από τον οποίο προκύπτει ότι αναφορικά με την «αμαρτωλή» σύμβαση 717, το συνολικό ποσοστό ολοκλήρωσης είναι 69,23% και έως το 2016 είχε παραδοθεί το 32,69%, δηλαδή 17 σταθμοί και στο διάστημα 2021 – 2022 το 36,54% (19 σταθμοί), ενώ αντίστοιχα για το ETCS το συνολικό ποσοστό ολοκλήρωσης είναι 38,9% και έως το 2016 δεν ειχε παραδοθεί τίποτα.

Οπως σημειώνουν σιδηροδρομικές πηγές, πάντως, το εν λόγω έγγραφο είναι ουσιαστικά σημειώσεις και υπολογισμοί και παρά το γεγονός ότι αναφέρει αποφάσεις της ΕΡΓΟΣΕ, δεν είναι επίσημο έγγραφο κάποιας υπηρεσίας καθώς δε φέρει υπογραφή, σφραγίδα ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο που να το καθιστά επίσημο.

Το δεύτερο έγγραφο που κατέθεσε στα πρακτικά ο κ. Γεραπετρίτης είναι το πρωτόκολλο διοικητικής παραλαβής προς χρήση της σηματοδότησης του τμήματος ΕΘΑ Ορφανών – Σιδηροδρομικού Σταθμού Λάρισας, το οποίο υπεγράφη την 1η Νοεμβρίου 2022.

Να σημειωθεί ότι, όπως ξεκάθαρα αναφέρεται αφορά το έργο της σηματοδότησης (δηλαδή τα φανάρια). Επιπλέον, το κατατεθέν έγγραφο είναι μόνο η πρώτη σελίδα του σχετικού πρωτοκόλλου, στην οποία αναφέρεται το θέμα χωρίς όμως να υπάρχουν οι επομενες. Είναι χαρακτηριστικό ότι λείπει έως και το «δια ταύτα» καθώς στην αρχική σελίδα αναφέρονται μόνο τα έγγραφα που ελήφθησαν υπόψη για την απόφαση. Είναι άγνωστο ποια στοιχεία μπορεί να περιλαμβάνει η συνέχεια του εγγράφου εφόσον δεν κατατέθηκε, αλλά πηγές κοντά στην υπόθεση τονίζουν ότι στα πρωτόκολλα διοικητικής (και όχι οριστικής) παραλαβής που είναι μία ενδιάμεση κατάσταση, συνήθως αναφέρεται η συνολική πορεία ενός έργου και πόσο αυτό έχει προχωρήσει κατά τμήματα.

Τον μη υπηρεσιακό χαρακτήρα του εγγράφου, σχολίασε με νεότερη τοποθέτησή του ο κ. Παππάς, στην οποία σημειώνει: «Κ. Γεραπετρίτη, εκτός από τον πίνακα που σχεδιάσατε ο ίδιος, υπάρχει κάποιο υπηρεσιακό έγγραφο που να αποδεικνύει ότι παραλάβατε το 32% της τηλεδιοίκησης; Εμείς καταθέσαμε τα υπηρεσιακά έγγραφα που αποδεικνύουν ότι παραλάβατε το 72%.

Οι υπολογισμοί σας είναι άξιοι θαυμασμού. Έχουν όση αξία έχει και ο ισχυρισμός ότι η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα λειτουργεί. Ή εσείς λέτε ψεματα, ή οι εργαζόμενοι στον ΟΣΕ, ο ΟΣΕ ο ίδιος, τα υπηρεσιακά έγγραφα και δεκάδες ρεπορτάζ με βίντεο και ήχο.

Αδυνατούμε να αντιληφθούμε την επιμονή. Ούτε στις κρίσιμες στιγμές αρμόζει ούτε και έχει υποψία πολιτικής αποτελεσματικότητας για την καταρρέουσα επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας».