Τέμπη: Η πορεία της σύμβασης «717» για την τηλεδιοίκηση που θα απέτρεπε την τραγωδία - 10 χρόνια πριν προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός

Νέα στοιχεία έρχονται στο φως της δημοσιότητας για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, την ώρα που βρίσκονται σε εξέλιξη η έρευνες της δικαιοσύνης για απόδοση ευθυνών για την την τραγωδία που βύθισε στο πένθος ολόκληρη την Ελλάδα.

Την ώρα που όλες οι φωνές εστιάζουν στο γεγονός ότι αν υπήρχε τηλεδιοίκηση το δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί στο μικροσκόπιο μπαίνει η σύμβαση 717, για το συγκεκριμένο έργο, καθώς φαίνεται πως είναι αυτή που αν είχε εκτελεστεί σωστά θα μπορούσε να αποτρέψει την τραγωδία

Ειδικότερα, το OPEN παρουσίασε όλη την πορεία της «αμαρτωλής» σύμβασης 717, από την προκήρυξη του διαγωνισμού το 2013 μέχρι και σήμερα:

• Το 2013 προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός ανάταξης σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης.
• Το 2014 έγινε η υπογραφή της σύμβασης με την κοινοπραξία ALSTOM & ΤΟΜΗ.
• Την περίοδο 2015-2016 υπήρξε σύγκρουση ανάμεσα στην Alstom και την ΤΟΜΗ, θυγατρική εταιρεία του Άκτωρα.
• Την περίοδο 2017-2018 ενεπλάκη η Κομισιόν και η ΕΔΕΛ για τις καθυστερήσεις.
• Το 2021 διασπάστηκε η κοινοπραξία και παραχωρήθηκε το έργο της ΤΟΜΗ στην Alstom.
• Την περίοδο 2022-2023 γίνεται έρευνα από την ελληνική και την ευρωπαϊκή εισαγγελία έπειτα από καταγγελίες.

Ο αρχικός προϋπολογισμός της σύμβασης 717, το 2014, ήταν 41 εκατ. ευρώ για να παραδοθεί το έργο μέσα σε δύο χρόνια. Το 2021 εγκρίθηκε συμπληρωματικός προϋπολογισμός ύψους 13 εκατ. ευρώ.

Έγγραφα αποδεικνύουν πως η Λάρισα δεν διαθέτει τηλεδιοίκηση

Όπως έγραψε το ethnos.gr, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δια στόματος του υπουργού Επικρατείας αρμόδιου για τις μεταφορές, Γιώργου Γεραπετρίτη επιμένει για την ύπαρξη συστήματος τοπικής τηλεδιοίκησης στη Λάρισα. Την ίδια ώρα έγγραφα, σιδηροδρομικοί, αλλά και η ίδια η δήλωση δικτύου από τον ΟΣΕ για το 2023, η οποία υποβάλλεται κάθε Ιανουάριο -και κατά συνέπεια για φέτος υποβλήθηκε μετά την λεγόμενη παράδοση του τοπικού συστήματος τηλεδιοίκησης κατά τον κ. Γεραπετρίτη τον Νοέμβριο του 2022-, είναι ξεκάθαρη.

Συγκεκριμένα αναφέρει για τη Λάρισα ότι διαθέτει σηματοδότηση, αλλά όχι Κεντρική Διαχείριση Κυκλοφορίας, δηλαδή τηλεδιοίκηση. Υπενθυμίζεται ότι οι σιδηροδρομικοί διαχωρίζουν πλήρως την τηλεδιοίκηση από το τοπικό σύστημα χειρισμού, που πράγματι λειτουργεί στη Λάρισα και δίνει τη δυνατότητα αυτόματης χάραξης πορείας. 

Μόνο την πρώτη σελίδα του πρωτοκόλλου κατέθεσε ο Γεραπετρίτης 

Νωρίτερα το Σάββατο ο υπουργός Επικρατείας αμέσως μετά την πρώτη συνεδρίαση του Συντονιστικού Κέντρου Ασφαλείας Σιδηροδρόμων ανέφερε πως «όπως έχω επανειλημμένως τονίσει και ενώπιον της Βουλής της αρμόδιας διαρκούς κοινοβουλευτικής επιτροπής και σε συνέντευξη την οποία παραχώρησα, το σύστημα της τοπικής τηλεδιοίκησης στη Λάρισα λειτουργούσε απολύτως την κρίσιμη νύχτα. Το επαναλαμβάνω με έμφαση προκύπτει από όλα τα στοιχεία τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας. Η τοπική τηλεδιοίκησης στη Λάρισα είναι υπαρκτή, πραγματική και ακόμα και σήμερα όλες οι διαδρομές γίνονται με αυτόματες χαράξεις».

Προσέθεσε ότι το Κέντρο Ελέγχου της Λάρισας «αφορά περίπου 8,5 χιλιόμετρα της διαδρομής. Είναι λειτουργικός πίνακας, τον οποίο και εγώ ο ίδιος σε αυτοψία είδα και χρησιμοποίησα. Λειτουργεί και θα μπορούσε και λειτουργούσε και την κρίσιμη νύχτα». Ο ίδιος μάλιστα είχε καταθέσει και στα πρακτικά της Βουλής το πρωτόκολλο διοικητικής παραλαβής προς χρήση της σηματοδότησης του τμήματος ΕΘΑ Ορφανών – Σιδηροδρομικού Σταθμού Λάρισας, μεταξύ ΕΡΓΟΣΕ – ΟΣΕ, το οποίο υπεγράφη την 1η Νοεμβρίου 2022.

Το κατατεθέν έγγραφο αναφέρεται ξεκάθαρα στη σηματοδότηση και είναι μόνο η πρώτη σελίδα του σχετικού πρωτοκόλλου, στην οποία αναγράφεται το θέμα χωρίς όμως να υπάρχουν οι επομενες.

Τι αποκαλύπτουν οι επόμενες σελίδες

Στις επόμενες, τις οποίες έχει εξασφαλίσει το «Εθνος» αναφορικά με τον σιδηροδρομικό σταθμό της Λάρισας σημειώνεται πως «παρέχονται όλες οι σηματοτεχνικές διαδρομές εκτός των διαδρομών από τα φωτοσήματα εξόδου (ΛΑΡ 11, ΛΑΡ 13, ΛΑΡ 15) προς βορρά (προς Εμπορικό Λάρισας) λόγω προσωρινής απουσίας των σηματοτεχνικών πληροφοριών με τον Σ.Σ. Εμπορικού Λάρισας. Οι εργασίες αυτές θα ολοκληρωθούν στο εγγύς μέλλον.

Τα φωτοσήματα ΛΑΡ 11, ΛΑΡ13, ΛΑΡ15 θα παραμείνουν κλειστά (ερυθρό) και η κυκλοφορία μεταξύ Σ.Σ. Λάρισας – Σ.Σ. Εμπορικού Λάρισας θα διεξάγεται σύμφωνα με τον Κανονισμό Κινήσεως – Μέρος Β΄».

Στις παρατηρήσεις προτείνεται επίσης η λειτουργία μίας δοκιμαστικής περιόδου: «Με την γενόμενη Δ.Π.Χ. παραδίδονται τα απαραίτητα έγγραφα ασφαλείας Safety Case and Independent Safety Assesment. Προτείνεται η θέση σε δοκιμαστική λειτουργία του τμήματος με βάση διαδικασία που θα ορίσει ο ΟΣΕ. Στη δοκιμαστική αυτή περίοδο, η ορθή θέση και δέσμευση των αλλαγών τροχιάς, που έχουν διευθετηθεί μέσω χάραξης διαδρομής ή ανεξάρτητα από τον τοπικό πίνακα, θα πρέπει να επιβεβαιώνεται επί τόπου από το προσωπικό του ΟΣΕ».

Κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου ορίζεται ότι θα παραμείνουν οι ακυρωτικοί σταυροί Αγ. Ανδρέα (Χ), ώστε οι ενδείξεις τους να μη λαμβάνονται υπόψη. Οι ακυρωτικοί σταυροί θα αφαιρεθούν μετά τη λήξη της δοκιμαστικής λειτουργίας. Επίσης, οι εν υπηρεσία σταθμάρχες θα πρέπει να καταγράφουν σε ειδικό βιβλίο τυχόν ανωμαλίες και βλάβες της σηματοδότησης και τις παρατηρήσεις του από τη χρήση του συστήματος, καθώς και τυχόν παρατηρήσεις των μηχανοδηγών, παρέχοντας πληροφορίες για τον τύπο της βλάβης και τις κυκλοφοριακές συνθήκες που επικρατούσαν τη χρονική στιγμή της επέλευσης της βλάβης.

Παράλληλα προτείνει και την αντικατάσταση λόγω παλαιότητας του πίνακα χειρισμών: «Λόγω παλαιότητας και χρήσης του πίνακα χειρισμών του Σ.Σ. Λάρισας, προτείνεται από τον ΟΣΕ η αντικατάστασή του με νέο μωσαικό τύπου, εάν αυτό είναι δυνατόν μεσω της υπ΄αρ. 717/2014 σύμβασης».

Δύο ημέρες αργότερα, στις 3 Νοεμβρίου 2022, η Διεύθυνση Κυκλοφορίας του ΟΣΕ ενημερώνει με εσωτερικό έγγραφό της ότι το σύστημα των σηματοδοτικών εγκαταστάσεων θα τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία από τις 8 Νοεμβρίου και για μία εβδομάδα, δηλαδή έως τις 15 Νοεμβρίου 2022.

Σε κανένα από τα δύο έγγραφα, ούτε στο πρωτόκολλο παραλαβής ούτε στο εσωτερικό έγγραφο του ΟΣΕ δε γίνεται λόγος για σύστημα τηλεδιοίκησης καθώς είναι σαφές πως το λεγόμενο σύστημα «τοπικού χειρισμού» που δίνει τη δυνατότητα χάραξης πορείας και «βλέπει» το σταθμό για περίπου 8,5 χλμ (3 πριν και 5,5 μετά), καμία σχέση δεν έχει με την τηλεδιοίκηση.

Από το έγγραφο του ΟΣΕ μάλιστα προκύπτει ότι ακόμα και μετά τη δοκιμαστική λειτουργία, από τις 15 Νοεμβρίου 2022 και στο εξής, «σηματοτεχνικές διαδρομές με αφετηρία τα τρία συγκεκριμένα φωτοσήματα προς Εμπορικό Σταθμό Λάρισας δεν μπορούν να χαραχθούν. Για την αναχώρηση προς Θεσσαλονίκη οι αλλαγές θα μετακινούνται με βεβιασμένο χειρισμό μέσω κλειθροδιακόπτη επί του πίνακα».

Για το λόγο αυτό άλλωστε ο ΟΣΕ συστήνει ιδιαίτερη προσοχή στους σταθμάρχες: «Στις περιπτώσεις (βλ. 2γ και 2δ (σ.σ. η τελευταία αφορά το σταθμό Λάρισας) όπου οι σταθμάρχες αναγκάζονται να μεταθέτουν τις αλλαγές με τον κλειθροδιακόπτη κάθε αλλαγής χωριστά, απαιτείται η ιδιαίτερη προσοχή τους κατά τη διεξαγωγή αυτής της διαδικασίας», σημειώνεται.

Αποκαλυπτική και η δήλωση δικτύου του ΟΣΕ

Επιπλέον και χωρίς αυτά τα έγγραφα, αδιάσειστη απόδειξη της μη λειτουργίας της τηλεδιοίκησης στη Λάρισα αποτελεί η ίδια η δήλωση δικτύου που υποχρεούται να κάνει ο ΟΣΕ ετησίως και είναι διεθνής υποχρέωση. Αυτή υποβάλλεται στην αρχή κάθε χρονιάς. Κατά συνέπεια υποβλήθηκε το 2023 άρα μετά την παράδοση της σηματοδότησης τον Νοέμβριο.

Στη δήλωση αυτή ο ΟΣΕ σημειώνει τα εξής: «Κεντρική διαχείριση κυκλοφορίας («τηλεδιοίκηση») στο εθνικό δίκτυο γίνεται από τους Κεντρικούς Χειριστές (ΚΧ), οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στα Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας (ΚΕΚ). Ο ΟΣΕ διαθέτει Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας στην Κόρινθο (προσωρινά σε αναστολή λειτουργίας), Αθήνα (προσωρινά σε αναστολή λειτουργίας), ΣΚΑ («Σιδηροδρομικό Κέντρο Αχαρνών»), Λιανοκλάδι, Λάρισα και Θεσσαλονίκη (προσωρινά σε αναστολή λειτουργίας)».

Παράλληλα στο παράρτημα 2 της ίδιας δήλωσης ο μοναδικός σταθμός μεταξύ Παρνασσού και Τεμπών που σημειώνεται με σύστημα διαχείρισης κυκλοφορίας είναι αυτός στο Λιανοκλάδι και κανένας άλλος. Η Λάρισα (με τον αριθμό 66 στον πίνακα) φαίνεται ότι δεν έχει τηλεδιοίκηση, ενώ αντίθετα είναι σαφές πως διαθέτει σύστημα σηματοδότησης Φ.Η.Σ. (Φωτεινή Ηλεκτρική Σηματοδότηση).

Για το λόγο αυτό και ο ΟΣΕ στην ανακοίνωσή του της 6ης Μαρτίου δεν κάνει καμία αναφορά σε τηλεδιοίκηση επισημαίνοντας ότι μετά την καταστροφή της πυρκαγιάς του Ιουλίου του 2019: «Στα πλαίσια της αναβάθμισης που πρόσφατα ενεργοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2022, λειτουργούσε και λειτουργεί η σηματοδότηση στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Λάρισα η οποία μέσω του τοπικού πίνακα χειρισμού στο Σταθμό της Λάρισας έχει τη δυνατότητα χάραξης διαδρομής στο Σταθμό της Λάρισας με κατεύθυνση τους Νέους Πόρους (χωρίς ενδείξεις φωτοσημάτων) και με τη δυνατότητα παρακολούθησης των συρμών σε μία απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων μετά και 3 χιλιόμετρα πριν από το Σταθμό της Λάρισας».

Συστηματική καταγραφή βλαβών 

Αλλά ακόμα και το σύστημα της σηματοδότησης φαίνεται ότι διένυε την περίοδο καταγραφής προβλημάτων του πρώτου διαστήματος εφαρμογής. Ετσι, ο ΟΣΕ με έγγραφό του με ημερομηνία 3 Φεβρουαρίου 2023 επισημαίνει στις αρμόδιες Διευθύνσεις αλλά και στο λειτουργό του σιδηροδρόμου ότι προκειμένου να γίνεται συστηματική καταγραφή των τυχόν ανωμαλιών και στη συνέχεια πλήρης αξιολόγησή τους από τις Υπηρεσίες Σηματοδότησης, ώστε να διαπιστώνονται οι αιτίες που τις προκαλούν οι σταθμοί Λάρισας και Παλαιοφάρσαλου οφείλουν να καταγράφουν για ένα μήνα (06.02. έως και 05.03.2023) σε απλό φύλλο χαρτιού τον συνολικό αριθμό των Υποδ. 1001 που επέδωσαν στις αμαξοστοιχίες για υπέρβαση ερυθρού φωτοσήματος καθώς και το σήμα, το οποίο αφορούσαν.

Επίσης συστήνει στους σταθμάρχες κατά την αναχώρηση των αμαξοστοιχιών από τους δύο συγκεκριμένους σταθμούς να υπενθυμίζουν προφορικά στους μηχανοδηγούς την υποχρέωση να ανακοινώνουν τυχόν ασυνήθιστες ενδείξεις.

Ακόμα ένα αποδεικτικό έγγραφο του ΟΣΕ

Να σημειωθεί ότι η ύπαρξη και παραδοχή σφαλμάτων και στο σύστημα σηματοδότησης προκύπτει και από άλλο έγγραφο του ΟΣΕ με ημερομηνία 15 Μαρτίου 2023, με το οποίο εγκρίνεται αίτημα της ΕΡΓΟΣΕ για επέκταση των εργασιών της σύμβασης 717/14.

Στο έγγραφο αυτό αναφέρεται ότι από τη Δευτέρα 13 Μαρτίου έως τη Μεγάλη Πέμπτη 13 Απριλίου 2023 «θα εκτελούνται εργασίες από πεζοπόρο κλιμάκιο εντός τεχνικών δωματίων

1. δοκιμών και αποσφαλμάτωσης των συστημάτων σηματοδότησης στους σιδηροδρομικούς Σταθμούς Εμπορικού Λάρισας, Ευαγγελισμού, Λεπτοκαρυάς, Λιτοχώρου, Κατερίνης, Μακρύγιαλου και Αιγινίου και
2. επιτήρησης και άρσης βλαβών του εξοπλισμού της γραμμής στους σταθμούς Παλαιοφαρσάλου, ΕΘΑ Ορφανών, Δοξαρά, Κραννώνα, Μεζούρλου και Λάρισας.

Με το έγγραφο μάλιστα καλούνται οι σταθμοί Παλαιοφαρσάλου, Λάρισας, Νέων Πόρων και Λιτοχώρου να ενημερώνουν τις διερχόμενες αμαξοστοιχίες να μη λαμβάνουν υπόψη τις ενδείξεις των φωτοσημάτων του εκάστοτε σταθμού, στον οποίο θα εκτελούνται οι εργασίες.