Χωρίς ελέγχους ασφαλείας λειτουργούν λατομεία και ορυχεία - Κίνδυνος για νέα εργατικά ατυχήματα μετά την αδρανοποίηση των αρμόδιων Αρχών

Χωρίς ελέγχους προκύπτει ότι λειτουργούν στην Ελλάδα λατομεία, ορυχεία και μεταλλεία, γεγονός το οποίο καταδεικνύει όχι μόνο ο αυξανόμενος αριθμός των εργατικών ατυχημάτων, αλλά και η ακραία υποστελέχωση των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα σχεδόν την πλήρη αδυναμία πραγματοποίησης ακόμα και των τακτικών προγραμματισμένων ελέγχων.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι στις δύο Επιθεωρήσεις Βορείου και Νοτίου Ελλάδας αυτή τη στιγμή υπηρετούν μόλις 10 άτομα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι απαιτούμενοι διοικητικοί υπάλληλοι.

Και αυτό την ώρα που οι δύο Επιθεωρήσεις έχουν υπό την εποπτεία τους περίπου 2.000 εργοτάξια και εγκαταστάσεις του εξορυκτικού κλάδου, στα οποία απασχολούνται περί τους 20.000 εργαζόμενους. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ (Πτολεμαΐδα, Αμύνταιο, Μεγαλόπολη, κ.α.), τα μεταλλεία και τα μεταλλουργικά εργοστάσια της ΛΑΡΚΟ και της Ελληνικός Χρυσός, τα μεταλλεία και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας βωξίτη στη Φωκίδα και λευκολίθου στην Εύβοια και τη Χαλκιδική, τα ορυχεία βιομηχανικών ορυκτών της Μήλου, τα λατομεία μαρμάρου στη Δράμα, οι πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου στον Πρίνο, τα συνεργεία έρευνας υδρογονανθράκων σε Ιόνιο και Αιγαίο, καθώς και τα πάμπολλα λατομεία πέτρας, άμμου, σκύρων, αργίλου, σχιστολιθικών πλακών, μαρμάρου, κλπ, σε κάθε γωνία της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Μεταξύ των πολλών αρμοδιοτήτων τους, εκτός από τα θέματα υγιεινής και ασφάλειας εργασίας (ΥΑΕ), οι δύο Επιθεωρήσεις είναι επιφορτισμένες και με την προστασία ανθρώπων, υποδομών και περιουσιών γύρω από τα έργα, την προστασία του ορυκτού πλούτου της χώρας από την υποβάθμιση ή την καταστροφή των κοιτασμάτων λόγω ανορθολογικής ή παράνομης εκμετάλλευσής, καθώς και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος εντός και πέριξ των έργων.

Αυτό καταγγέλλει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών (Π.Ο. ΕΜΔΥΔΑΣ) κάνοντας λόγο για «κατάντια» των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων, οι οποίες αποτελούν τις μοναδικές δημόσιες ελεγκτικές υπηρεσίες που είναι επιφορτισμένες με την προστασία των εργαζομένων του επικινδυνότερου, μαζί με τον κατασκευαστικό και το ναυπηγοεπισκευαστικό, οικονομικό κλάδο, καθώς και για την προστασία του ορυκτού πλούτου της χώρας.

Ο ουσιαστικότερος ρόλος των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων είναι η πραγματοποίηση απροειδοποίητων προληπτικών ελέγχων, ώστε να διαπιστώνονται οι πραγματικές συνθήκες εργασίας και να δίνονται οδηγίες και εντολές βελτίωσης, να επιβάλλονται πρόστιμα σε περίπτωση παραβάσεων και να γίνονται απαγορεύσεις εργασιών όταν υπάρχει άμεσος κίνδυνος.

Ωστόσο, όλα αυτά είναι εδώ και χρόνια αδύνατο να γίνουν αποτελεσματικά. Μέχρι το 2014, οι δύο Επιθεωρήσεις προβλεπόταν να στελεχώνονται από 40 υπαλλήλους η καθεμιά, εκ των οποίων 6 επιθεωρητές μεταλλείων, ειδικότητας μηχανικού μεταλλείων, και περίπου 10 μηχανικούς και τεχνικούς διαφόρων ειδικοτήτων. Η πραγματική τους στελέχωση το έτος αυτό ήταν: 9 υπάλληλοι στη Βόρεια Ελλάδα, εκ των οποίων 5 επιθεωρητές και 2 μηχανικοί και τεχνικοί άλλων ειδικοτήτων, και 17 υπάλληλοι στη Νότια Ελλάδα, εκ των οποίων 6 επιθεωρητές και 1 μηχανικός άλλης ειδικότητας.

Με το προσωπικό αυτό και τις υπάρχουσες πιστώσεις και υποδομές οι Επιθεωρήσεις είχαν ατύπως θέσει ως μακροπρόθεσμο στόχο την πραγματοποίηση προληπτικών ελέγχων μία φορά το χρόνο στα έργα που απασχολούσαν μεγάλο αριθμό εργαζόμενων, δραστηριοποιούνταν σε υπόγειες εργασίες ή λόγω της φύσης τους ενείχαν αυξημένους κινδύνους (π.χ. μεταλλουργικό εργοστάσιο ΛΑΡΚΟ), ενώ η αντίστοιχη συχνότητα για τα λοιπά έργα ήταν μία φορά ανά 3-5 έτη.

Αν και αυτός ο ρυθμός ελέγχων υπολειπόταν σημαντικά από αυτόν των δυτικών χωρών, στην Ελλάδα αντί να αυξηθεί η στελέχωση των επιθεωρήσεων, το 2014, με την αλλαγή του Οργανισμού του Υπουργείου καταργήθηκαν όλες οι κενές οργανικές θέσεις των Επιθεωρήσεων, δηλαδή περίπου το 58 - 78% από τις 40 και υποβαθμίστηκαν από Διευθύνσεις σε Τμήματα.

Ο αριθμός των ελεγκτών συνέχιζε να μειώνεται λόγω αποχωρήσεων και συνταξιοδοτήσεων παρά το γεγονός ότι το 2018 οι Επιθεωρήσεις επιφορτίστηκαν και με τον έλεγχο των ηπειρωτικών και υπεράκτιων έργων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.

Σήμερα οι δύο Επιθεωρήσεις, μετά από συνεχείς αποχωρήσεις και συνταξιοδοτήσεις, στελεχώνονται μόλις με 5 υπαλλήλους η καθεμία: 3 επιθεωρητές μεταλλείων και 2 διοικητικούς και τεχνικούς στη Βόρεια Ελλάδα και 2 επιθεωρητές μεταλλείων και 3 διοικητικούς στη Νότια Ελλάδα.

«Αν ληφθεί υπόψη ότι το σύνολο των αρμοδιοτήτων των Επιθεωρήσεων είναι μεγάλο (από τη διερεύνηση ατυχημάτων/δυστυχημάτων έως την απαλλοτρίωση εκτάσεων και την τήρηση κτηματολογίου μεταλλείων), προκύπτει αυταπόδεικτα ότι η στελέχωση των Υπηρεσιών αυτών όχι μόνο δεν επαρκεί για την πλήρη άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, αλλά ούτε για τη στοιχειώδη πραγματοποίηση ελέγχων. Δεν αποτελεί, συνεπώς, έκπληξη ότι τα τελευταία έτη πραγματοποιούν ελάχιστους ή καθόλου προληπτικούς και κατασταλτικούς ελέγχους, και αυτούς κυρίως μετά από εισαγγελική εντολή», επισημαίνει η Π.Ο ΕΜΔΥΔΑΣ.

Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στις Επιθεωρήσεις έχουν επανειλημμένα κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στο αρμόδιο υπουργείο σημειώνοντας πως το ελάχιστο προσωπικό για τη στοιχειώδη λειτουργία τους θα ήταν 18 υπάλληλοι σε καθεμιά (6 επιθεωρητές, 5 μηχανικοί και τεχνικοί διαφόρων ειδικοτήτων, 1 γιατρός εργασίας και 6 διοικητικοί υπάλληλοι).

Και αυτό γιατί η αδρανοποίησή τους έχει δραματικές συνέπειες, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παραθέτουν οι ίδιες οι υπηρεσίες:

• Τα τελευταία 2 χρόνια παρατηρείται δυσανάλογη αύξηση τόσο του αριθμού ατυχημάτων/δυστυχημάτων στον κλάδο, όσο και, κυρίως, της σοβαρότητάς τους. Π.χ. στη Νότια Ελλάδα συνέβησαν 2 θανατηφόρα δυστυχήματα εντός των τελευταίων 6 μηνών, έναντι του «συνήθους» 1 κατ’ έτος, ενώ έχει αυξηθεί δραματικά και ο αριθμός των δυστυχημάτων με ακρωτηριασμό.

• Έχει προκληθεί μεγάλη καθυστέρηση στην κατανομή ευθυνών και στην απονομή δικαιοσύνης, λόγω των αναπόφευκτα μεγάλων καθυστερήσεων στη διερεύνηση ατυχημάτων/δυστυχημάτων.

• Έχει διογκωθεί η παράνομη εξόρυξη και αποκομιδή ορυκτών (με ευνόητες επιπτώσεις π.χ. στο περιβάλλον, στην ασφάλεια ανθρώπων και ιδιωτικών περιουσιών, στα δημόσια έσοδα, ακόμα και στον τόσο προβεβλημένο από τις κυβερνήσεις «υγιή ανταγωνισμό»), γεγονός που αποτυπώνεται από τις συνεχώς αυξανόμενες καταγγελίες που λαμβάνουν οι Επιθεωρήσεις από Φορείς, πολίτες και νόμιμες λατομικές επιχειρήσεις.

• Έχει εγκαθιδρυθεί de facto ένα καθεστώς ατιμωρησίας των παρανομιών, που έχει ως αποτέλεσμα την διεύρυνση της μη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων τόσο σε θέματα ΥΑΕ, όσο και σε άλλα θέματα που θέτει η νομοθεσία. Το γεγονός αυτό έχει συνέπειες, μεταξύ άλλων, σε ελεύθερα επαγγέλματα του κλάδου, καθώς πολλές, κατά τα άλλα νόμιμες, επιχειρήσεις δεν κάνουν χρήση σημαντικών και υποχρεωτικών από το νόμο υπηρεσιών (π.χ. δεν απασχολούν επιβλέποντες μηχανικούς, τεχνικούς ασφαλείας, γιατρούς εργασίας).

• Ο συνεπαγόμενος περιορισμός στην επιβολή προστίμων έχει ως συνέπεια και τη σημαντική απώλεια δημόσιων εσόδων, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν π.χ. για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος των μεταλλευτικών και λατομικών έργων.

Εκτός της ακραίας υποστελέχωσης όμως, οι Επιθεωρήσεις Μεταλλείων ύστερα από δεκαετίες εγκατάλειψης αποδεικνύονται ανεπαρκείς και εξαιτίας της έλλειψης σύγχρονων οργάνων και εξοπλισμού, αλλά και εργαστηρίων για τη μέτρηση και ανάλυση των δεκάδων βλαπτικών παραγόντων και λοιπών παραμέτρων που πρέπει κατά το νόμο να ελέγχονται, ενώ όσα όργανα διαθέτουν, είτε δεν λειτουργούν, είτε δεν συντηρούνται και δεν διακριβώνονται.

Επιπλέον, δεν υπάρχει πρόβλεψη ειδικού ιατρικού προσωπικού. Συνεπώς, δεν προβλέπεται ούτε καν τυπικά η επιστημονική παρακολούθηση των επαγγελματικών ασθενειών στον εξορυκτικό κλάδο (π.χ. πνευμονοκονιάσεις), σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους οικονομικούς κλάδους που εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιότητας των Επιθεωρήσεων Εργασίας.

Επίσης, υπάρχει πλήρης απουσία μέριμνας για εξειδικευμένη και συστηματική επιμόρφωση του προσωπικού

«Το ξήλωμα των δημόσιων υπηρεσιών ξεκινάει από την πείνα των μεγάλων επιχειρήσεων για περισσότερα κέρδη και την προθυμία τόσο της παρούσας κυβέρνησης της ΝΔ, όσο και όλων των προηγούμενων, να ικανοποιήσουν αυτήν την πείνα ρισκάροντας ακόμα και τη ζωή των εργαζομένων», σημειώνει η Ομοσπονδία.

Για την αντιστροφή της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί, απαιτεί να μην εκχωρηθεί ελεγκτικό έργο σε ιδιώτες ελεγκτές, να στελεχωθούν και να εξοπλιστούν άμεσα οι Επιθεωρήσεις Μεταλλείων, ώστε να μπορούν να ασκούν πλήρως και εγκαίρως όλες τις αρμοδιότητές τους, να προβλεφθούν θέσεις ειδικού ιατρικού προσωπικού για την επιστημονική παρακολούθηση των επαγγελματικών ασθενειών του εξορυκτικού κλάδου καθώς επίσης και τεχνικού προσωπικού μετρήσεων-αναλύσεων βλαπτικών παραγόντων και λοιπών παραμέτρων. Επιπλέον, ζητούν τακτική εξειδικευμένη επιμόρφωση των επιθεωρητών μεταλλείων και όλου του προσωπικού τους.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Ποια Μύκονος; Και στη Χίο «βασιλεύει» η ανομία με φόντο τον ρουκετοπόλεμο
• Με καλάθι... της ακρίβειας το φετινό Πάσχα: Στα ύψη οι τιμές στα τσουρέκια και «φωτιά» οι λαμπάδες - «Μετρημένα όλα» για τους καταναλωτές
• Εκλογές 2023: Στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας και στο πρόγραμμα ρίχνει το βάρος ο Μητσοτάκης - Οι αλλαγές στα πρόσωπα
• Δεύτερη ξένη γλώσσα στα σχολεία: Πότε πρέπει να κάνουν τις δηλώσεις προτίμησης για Γαλλικά και Γερμανικά οι γονείς
• Σε ΤΕΡΝΑ και ΑΚΤΩΡ δύο μεγάλα υδροδοτικά έργα του υπουργείου Υποδομών