Κένταυροι και κολυµβητές στους τοίχους του Βόλου

Ένα υπαίθριο µουσείο τοιχογραφιών είναι ο Βόλος, µε εντυπωσιακές εικονογραφήσεις να κοσµούν µεγάλες επιφάνειες και προσόψεις δεκάδων δηµοσίων και ιδιωτικών κτιρίων. Το Υπαίθριο Μουσείο ∆ηµόσιων Τοιχογραφιών - UrbanAct είναι το µοναδικό στην Ελλάδα, και µάλιστα υπάρχει χάρτης περιήγησης στα έργα -στα πρότυπα πόλεων του εξωτερικού- για τους κατοίκους και τους επισκέπτες, που µπορούν να τον προµηθευτούν είτε εκτυπώνοντάς τον από την ηλεκτρονική σελίδα της UrbanΑct, είτε από το περίπτερο πληροφοριών του δήµου.

«Η πόλη του Βόλου είχε το προνόµιο να είναι µία από τις δέκα πόλεις της Ελλάδας που φιλοξένησαν το Χρωµόπολις, το πρωτοποριακό ανά τον κόσµο πρόγραµµα δηµόσιων τοιχογραφιών που υλοποιήσαµε το 2002 και στο οποίο συµµετείχαν κορυφαίοι καλλιτέχνες του γκράφιτι από κάθε ήπειρο» λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο Κυριάκος Ιωσηφίδης, συντονιστής της οµάδας UrbanΑct και επιµελητής του φεστιβάλ Citycall που διοργανώνεται ανελλιπώς εδώ και 15 χρόνια στον Βόλο.

Σήµερα υπάρχουν 45 µεγάλες τοιχογραφίες σε ισάριθµα κτίρια στην πόλη, από σχολεία, κολυµβητήρια και δηµόσιες υπηρεσίες µέχρι οικοδοµές που φέρουν πλέον πολύχρωµο εξωτερικό ζωγραφικό διάκοσµο. Αλλες πέντε τοιχογραφίες θα γίνουν µέσα στο 2019, οι τρεις µάλιστα θα αφορούν σε σχολεία, ενώ θα τις δηµιουργήσουν καλλιτέχνες από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, τη Γερµανία και την Ουρουγουάη. Το πρώτο µεγάλων διαστάσεων έργο έγινε το 2002 στο σιλό που βρίσκεται στην είσοδο του λιµανιού του Βόλου. Εικονίζει έναν ναύτη µε tattoo και φτιάχτηκε από διάσηµους street artists, τους Βραζιλιάνους OsGemeos.

«Η πόλη του Βόλου δεν επιλέχθηκε, δεν υπήρχε δηλαδή κάποια σκοπιµότητα, για να γίνει το πρώτο και µοναδικό ως τώρα Υπαίθριο Μουσείο ∆ηµόσιων Τοιχογραφιών – UrbanAct. Απλώς µε το πέρασµα του χρόνου αποδείχτηκε ότι οι προσπάθειές µας βρήκαν εκεί πρόσφορο έδαφος. Εχουµε υλοποιήσει έργα και σε πολλές άλλες πόλεις, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, και κάθε χρόνο προσπαθούµε να δροµολογήσουµε µια πιο οργανωµένη παρέµβαση» αναφέρει ο κ. Ιωσηφίδης.

Η UrbanΑct έχει έναν στενό πυρήνα 6-10 ατόµων και έναν κύκλο 20 συνεργατών, µε ενεργή παρουσία από το 1998. Οι δράσεις της οµάδας αφορούν κυρίως στον δηµόσιο χώρο, στον οποίο προωθούν τη δηµόσια τοιχογραφία, το γκράφιτι, τη street art, την ποδηλατική κουλτούρα κ.ά. Με φεστιβάλ, εκθέσεις και εικαστικές παρεµβάσεις στο αστικό τοπίο, τα µέλη της UrbanΑct εκφράζουν τις ιδέες, την ενέργεια των καλλιτεχνών για δηµιουργία, την ανάγκη για οικειοποίηση του δηµόσιου χώρου, δηµιουργώντας τοπόσηµα.

«∆ίνουµε επίσης µια αφορµή ή µια “σπρωξιά” στους πολίτες να βγουν έξω από τα κλουβιά, να βγουν στους δρόµους, να συνδιαλλαγούν, να µιλήσουν, να κοιτάξουν, βάζοντας χρώµα και φαντασία στην καθηµερινότητά τους» µας λέει ο κ. Ιωσηφίδης και αναφέρεται στα προγράµµατα «Ζωγραφίζοντας σχολικά κτίρια ανά την Ελλάδα», «Χρώµα στη νησιά» κ.ά. ∆ήµοι και ιδιώτες µπορούν να απευθυνθούν στην οµάδα, τα µέλη της οποίας θα τους επισκεφτούν, θα δουν τον προτεινόµενο χώρο και θα επιστρέψουν µε την ιδέα τους στο… χαρτί.

Συνήθως οι ιδέες των καλλιτεχνών υιοθετούνται, ποτέ µέχρι σήµερα δεν έχει απορριφθεί κάποια από αυτές, ελάχιστες έχουν δεχτεί µικρές τροποποιήσεις, πάντα µε τη σύµφωνη γνώµη του εικαστικού. «Λόγω της εµπειρίας της οµάδας µας και της δυναµικότητας που έχει το πρόγραµµα µε τα αποτελέσµατα που έχει δώσει στην πόλη, υπάρχει εµπιστοσύνη σε αυτό που κάνουµε, οπότε και ελευθερία» προσθέτει ο συντονιστής της UrbanΑct. Οι καλλιτέχνες ενηµερώνονται για το κτίριο, ενδεχοµένως και για την ιστορία του -αν υπάρχει- και λαµβάνουν υπόψη τους τον περιβάλλοντα χώρο στον οποίο βρίσκεται. Η δηµιουργία του προσχεδίου διαρκεί περίπου δύο µήνες και η τοιχογραφία -ανάλογα και µε τις διαστάσεις της- ολοκληρώνεται σε περίπου 10 µέρες.

Εμπνέονται από τον χώρο

Οι καλλιτέχνες επιλέγουν τα θέµατά τους εµπνεόµενοι από τον χώρο. Στον Βόλο, για παράδειγµα, στο χώρο του πάρκινγκ του λιµανιού υπάρχει µια τοιχογραφία µε θεµατική τη θάλασσα, στο δηµοτικό κολυµβητήριο της πόλης ο Same84 -ένας από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες γκράφιτι- σχεδίασε έναν κολυµβητή να πέφτει µε ορµή στο νερό, ενώ ο Alfalfa έκανε µια τοιχογραφία στο 3ο Γυµνάσιο της πόλης µε τον Κένταυρο, ένα πλάσµα που είναι µισός άνθρωπος, µισός άλογο και σύµφωνα µε τη µυθολογία να κατοικούσε στο Πήλιο. Ολα τα κτίρια και όλες οι επιφάνειες είναι ιδιαίτερες και αποτελεί πρόκληση η εικονογράφησή τους.

Επιφάνειες µε παράθυρα ή όχι, κτίρια εγκαταλελειµµένα, εργοστάσια, αποθήκες, κτίρια στο κέντρο µιας πόλης ή δίπλα σε πάρκα κ.λπ., το καθένα έχει τη δική του ταυτότητα στον αστικό ιστό. «Οι τοιχογραφίες προσφέρουν µια ευκαιρία στην πόλη να αποκτήσει µια πολιτιστική ταυτότητα, µια πολιτιστική διαδροµή, την οποία φτιάχνουν νέοι καλλιτέχνες από την πρωτοποριακή τέχνη της street art και την προσφέρουν αφιλοκερδώς στην πόλη.

Ειδικά στα σχολεία, το γκρίζο περιβάλλον µεταµορφώνεται και επιδρά άµεσα στην ψυχοσύνθεση των µαθητών, και µέσα από τις συµµετοχικές µας δράσεις µε τους µαθητές δηµιουργούνται και η αίσθηση της κοινότητας, της συµµετοχής στα κοινά, του σεβασµού, της αλληλεπίδρασης κ.ά.» καταλήγει ο κ. Ιωσηφίδης.