Θεσσαλονίκη: Το ποντιακό ιδίωμα, που χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους οι κάτοικοι του Όφεως στην Τουρκία, παρουσιάζεται σε δύο βιβλία

Δύο βιβλία - θησαυρός για το ιδίωμα της ποντιακής διαλέκτου που μιλούν μέχρι σήμερα στην καθημερινότητά τους οι κάτοικοι περίπου εξήντα ορεινών οικισμών της περιοχής του Όφεως, στην επαρχία Τραπεζούντας, στον Πόντο, παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε μεγάλη εκδήλωση στον ελλαδικό χώρο.

Τα βιβλία έγραψε μετά από πολλά χρόνια μελετών και συγκέντρωσης υλικού ο ελληνόφωνος, Τούρκος υπήκοος, Βαχίτ Τουρσούν, ο οποίος γεννήθηκε το 1966 στο χωριό Όκενα της περιοχής του Όφεως αλλά από το 1989 ζει στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του. Οι λέξεις και οι φράσεις που παρουσιάζονται στα δύο βιβλία του κ. Τουρσούν αποτελούν τη μητρική του γλώσσα και χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής του. Ωστόσο, συγκέντρωσε και περιλαμβάνει στα βιβλία του και πάνω από 4.000 λέξεις, οι οποίες καταγράφονται για πρώτη φορά, αφού δεν τις περιέχουν τα ποντιακά και νεοελληνικά λεξικά. Οι περισσότερες από αυτές χρησιμοποιούνται για τη φύση αλλά υπάρχουν και αρκετές που αφορούν τις καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των κατοίκων.

Τα βιβλία κυκλοφορούν εδώ και καιρό στην Τουρκία και έτυχαν μεγάλης απήχησης. Μάλιστα, έκαναν αναφορά σε αυτά και  μεγάλες τουρκικές εφημερίδες, όπως η Σαμπάχ και η Χουριέτ καθώς και ενημερωτικοί διαδικτυακοί τόποι. Στην Ελλάδα δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστά.

Μία παρουσίαση σε περιορισμένο κοινό έγινε στο Σιδηρόνερο Δράμας, ενώ σε μεγάλη εκδήλωση επίσημα παρουσιάζονται για πρώτη φορά το Σάββατο 11 Νοεμβρίου, στις 6:30 το απόγευμα, στο ξενοδοχείο «Lazart» της Θεσσαλονίκης. Την εκδήλωση διοργανώνουν το Σωματείο Δράσης «Νίκος Καπετανίδης» και ο Ποντιακός Πολιτιστικός Σύλλογος Νικόπολης Θεσσαλονίκης «Φίλων Κτενίδης».

Λεξικό, γραμματική και άγνωστες λέξεις

Όπως αναφέρει στο ethnos.gr ο κ. Τουρσούν, το ένα βιβλίο είναι λεξικό και το δεύτερο περιλαμβάνει γραμματικά και λογοτεχνικά στοιχεία, τα οποία είναι πάρα πολύ χρήσιμα για τους γλωσσολόγους αλλά και για κάθε έναν που ενδιαφέρεται για τα ιδιώματα της ποντιακής διαλέκτου.

«Έγινε μία τεράστια δουλειά, για την οποία θα χρειαζόταν μία ολόκληρη ομάδα, αλλά εγώ την έκανα μόνος μου. Σκοπός μου ήταν να καταγραφεί η διάλεκτός μας, ώστε να μη χαθεί αλλά και να μεταφερθεί στις επόμενες γενιές. Ξεκίνησα τη συγκέντρωση των λέξεων και είχα πάντοτε το αυτί μου ανοιχτό, όταν μιλούσα με συμπατριώτες μου από την περιοχή του Όφεως, πολλοί από τους οποίους εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Επίσης, τους ρωτούσα για διάφορες λέξεις και τις κατέγραφα», λέει στο ethnos.gr ο κ. Τουρσούν.

Το λεξικό περιλαμβάνει 14.400 λέξεις του ιδιώματος της ποντιακής διαλέκτου που μιλιέται στην περιοχή του Όφεως, εκ των οποίων πάνω από 4.000 λέξεις καταγράφηκαν για πρώτη φορά, τις οποίες χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους οι κάτοικοι της περιοχής. Επίσης, το λεξικό περιλαμβάνει και 8.500 φράσεις από την καθημερινότητα των κατοίκων του Όφεως. Όλες οι λέξεις αλλά και οι φράσεις του λεξικού είναι ξεκάθαρο ότι αποτελούν ιδίωμα της ποντιακής διαλέκτου και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών έχουν άμεση σχέση και με τα νεοελληνικά.

Το δεύτερο βιβλίο του Βαχίτ Τουρσούν περιλαμβάνει στοιχεία της γραμματικής, όπως, για παράδειγμα, η κλίση των ρημάτων, λογοτεχνικά στοιχεία, μεταξύ των οποίων παροιμίες και ανέκδοτα που λέγονται στα χωριά της περιοχής καθώς και γλωσσικές συγκρίσεις μεταξύ των ιδιωμάτων.

«Όποιος διαβάσει τα βιβλία, θα καταλάβει πολύ εύκολα την άμεση σχέση που έχει το ιδίωμα της περιοχής μας με την ποντιακή διάλεκτο και τα νεοελληνικά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τους γλωσσολόγους, οι οποίοι θα καταλάβουν πώς μιλιούνται τα ποντιακά σήμερα στην Τουρκία και θα μπορούν να κάνουν συγκρίσεις με άλλα ιδιώματα της ποντιακής διαλέκτου», σημειώνει ο κ. Τουρσούν.

Ο Βαχίτ Τουρσούν έφυγε στα 23 του από το χωριό του, θέλοντας να αναζητήσει ένα καλό εργασιακό περιβάλλον στην Ευρώπη. Πρώτος του σταθμός ήταν η Αθήνα, στην οποία ρίζωσε, αφού είδε ότι μπορεί να συνεννοηθεί εύκολα με τους Έλληνες. Στην Τουρκία σπούδασε θεολόγος του Ισλάμ, αλλά μετά τον ερχομό του στην Ελλάδα ασχολήθηκε με τη γλώσσα. Επί τριάντα χρόνια δίνει έναν αδιάκοπο αγώνα για την ανάδειξη, διατήρηση και προστασία της μητρικής του γλώσσας «τα ρωμέϊκα, τα ποντιακά της Τραπεζούντας».