Νέο μπλόκο από το Ελεγκτικό Συνέδριο για ανάθεση συγκοινωνίας στα ΚΤΕΛ - Κίνδυνος να μείνουν χωρίς λεωφορεία Ανατολική και Δυτική Αττική

Ορατός είναι ο κίνδυνος να μείνουν χωρίς συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση οι κάτοικοι περιοχών της Ανατολικής και Δυτικής Αττικής, καθώς το Ελεγκτικό Συνέδριο για πολλοστή φορά έβαλε μπλόκο στην παράταση της σύμβασης του ΟΑΣΑ με τα ΚΤΕΛ -επισημαίνοντας στην απόφασή του ότι σύντομα θα κλείσει μία πενταετία από την πρώτη ανάθεση συγκοινωνιακού έργου ελέω πανδημίας, διάστημα κατά το οποίο θα μπορούσε, αλλά δεν προχώρησε σχετικός διαγωνισμός.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από τις 7 Δεκεμβρίου, οπότε και λήγει η ισχύουσα παράταση της σύμβασης με τα ΚΤΕΛ, χιλιάδες κάτοικοι του λεκανοπεδίου και μάλιστα από περιοχές, οι οποίες δεν εξυπηρετούνται από άλλο συγκοινωνιακό μέσο πλην του λεωφορείου, θα πρέπει να υποστούν πολύωρες αναμονές στις στάσεις καθώς η ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες) εξαιτίας της διαχρονικής απαξίωσής της, δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει αποτελεσματικά το κενό και εφόσον αναλάβει εκ νέου και αυτές τις 60 γραμμές, η ταλαιπωρία του επιβατικού κοινού θα είναι τεράστια.

Οι κύριες αιτιάσεις, βάσει των οποίων το Ελεγκτικό Συνέδριο αποφάνθηκε ότι «κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης», όπως προκύπτουν από την απόφαση του Ζ΄ Κλιμακίου του, η οποία εκδόθηκε αυτήν την εβδομάδα είναι οι εξής:

• Το αίτημα παράτασης της σύμβασης εκ μέρους του ΟΑΣΑ από τις 7 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 7 Απριλίου 2024 θεωρείται στην πραγματικότητα νέα αυτοτελής απευθείας ανάθεση και όχι χρονική επέκταση της υφιστάμενης, η οποία έρχεται να σωρευτεί στις αλλεπάλληλες αναθέσεις του παρελθόντος. Ο Οργανισμός εγκαλείται ως μη επιμελής αναθέτων φορέας για το γεγονός ότι σύντομα θα κλείσουν πέντε χρόνια από την αρχική ανάθεση χωρίς το ζήτημα να έχει ολοκληρωθεί μέσω διαφανούς διαγωνιστικής διαδικασίας.
• Σε άλλο σημείο του σκεπτικού της απόφασης, το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρεται σε καθυστερήσεις στη διενέργεια του διεθνούς διαγωνισμού για την μακροχρόνια παραχώρηση συγκοινωνιακού έργου σε ιδιώτες και συγκεκριμένα κάνει λόγο για «μη έγκαιρο και ορθολογικό προγραμματισμό». Επισημαίνει ότι στον ΟΑΣΑ ήταν γνωστό τουλάχιστον από τον Σεπτέμβριο του 2020 ότι η επιχειρησιακή δυνατότητα της ΟΣΥ κυμαινόταν σε χαμηλό πλαίσιο απόδοσης λόγω της μη διαθεσιμότητας ικανού αριθμού λεωφορείων και οδηγών, «τούτο δε ανεξαρτήτως των συνθηκών της πανδημίας που απλώς επιβάρυναν την εν λόγω κατάσταση». Προσθέτει επίσης ότι: «Εντός του ως άνω διαστήματος της τριετίας ευλόγως θα αναμνόταν από έναν επιμελή και συνετό αναθέτοντα φορέα να είχε εγκαίρως δρομολογήσει τις ενέργειες για την προκήρυξη και ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την κάλυψη των ως άνω τακτικών αναγκών του», επισημαίνεται στην απόφαση, στην οποία τονίζεται ότι «μόλις στις αρχές του 2023 ξεκίνησαν οι εσωτερικές διαδικασίες δρομολόγησης της ωρίμανσης του φακέλου σύμβασης για τη σκοπούμενη προκήρυξη».
• Οσον αφορά τη διαστασιολόγηση των αναγκών, δηλαδή τον αριθμό των οχηματοχιλιομέτρων που πρέπει να καλυφθούν, το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει ότι αυτές υπολογίστηκαν αρχικώς βάσει των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας, αλλά τα οχηματοχιλιόμετρα παραμένουν αμετάβλητα σε μηνιαία βάση και στο σχέδιο της συγκεκριμένης σύμβασης, παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί να γίνει πλέον επίκληση της πανδημίας, ενώ η απαίτηση συνέχισης παροχής των ίδιων υπηρεσιών στην ίδια ποσότητα δε δικαιολογείται εμπεριστατωμένα. 
• Το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει επίσης ότι κατά την περίοδο που εστάλη το σχέδιο σύμβασης για την νέα ανάθεση για προσυμβατικό έλεγχο, ο ΟΑΣΑ δεν είχε αναρτήσει ούτε καν την διακήρυξη του διαγωνισμού, αλλά την προδημοσίευση.
• Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο σκεπτικό της απόφασης και στην ίδια την ανάγκη επέκτασης της σύμβασης δεδομένης της έλευσης των 250 καινούργιων ηλεκτρικών λεωφορείων (εκ των οποίων βέβαια μόνο τα 140 θα παραμείνουν στην Αθήνα, καθώς τα υπόλοιπα προορίζονται για τις συγκοινωνιακές ανάγκες της Θεσσαλονίκης).

Επιπλέον, το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν δέχεται το επιχείρημα του Οργανισμού για καθυστερήσεις στη διεξαγωγή του διαγωνισμού, οι οποίες οφείλονται στη διενέργεια των εκλογών καθώς δεν τις θεωρεί ένα απρόβλεπτο αλλά αναμενόμενο γεγονός σημειώνοντας πως και να συνυπολογιζόταν η καθυστέρηση, αυτή δε θα υπερέβαινε τους δύο μήνες, ενώ τονίζει ότι στην τελευταία παράταση είχε επισημάνει τα προβλήματα των αλλεπάλληλων απευθείας αναθέσεων αντί διαγωνισμού, υπογραμμίζοντας ότι το πράσινο φως για απευθείας αναθέσεις ανάβει για τελευταία φορά.

Υπενθυμίζεται ότι ο ΟΑΣΑ μόλις δύο μήνες πριν λήξει η υφιστάμενη σύμβαση με τα ΚΤΕΛ προέβη στην προδημοσίευσή του διαγωνισμού με τίτλο «Παροχή υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών με αστικά λεωφορεία στην Ανατολική και Δυτική Αττική», ύψους 452 εκατ. ευρώ για περίοδο 8 ετών.

Τι λέει ο ΟΑΣΑ

Από την πλευρά του ο ΟΑΣΑ ετοιμάζει αυτές τις ημέρες αίτηση θεραπείας, η οποία θα βασίζεται στις επισημάνσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Σε ανακοίνωσή του τονίζει ότι από τα τέλη του 2022, εκκίνησε τις διαδικασίες για την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού παροχής υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών με αστικά λεωφορεία σε Ανατολική και Δυτική Αττική.

Στις 27 Ιουνίου 2023, τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση τα τεύχη του διαγωνισμού, τον περασμένο Οκτώβριο ο Οργανισμός προχώρησε στην προκαταρκτική δημοσίευση του, για να ακολουθήσει η επίσημη προκήρυξη του διαγωνισμού με καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών την 19η Δεκεμβρίου 2023.

«Με σκοπό την κάλυψη της περιόδου μέχρι την ανάδειξη του αναδόχου του διεθνούς διαγωνισμού, ο ΟΑΣΑ προετοίμασε σύμβαση τετράμηνης παράτασης της υπάρχουσας σύμβασης με τα ΚΤΕΛ Ν. Αττικής, έως τον Απρίλιο του 2024, η οποία δεν έχει εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Τις επόμενες ημέρες, θα υποβληθεί αίτημα θεραπείας της ως άνω σύμβασης, υπό το πρίσμα των επισημάνσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου».

Ο Οργανισμός δεσμεύεται ότι σε κάθε περίπτωση, σε συνεργασία με την ΟΣΥ έχει ήδη επεξεργασθεί σχέδιο για την πλήρη κάλυψη όλων των δρομολόγιων, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει πως θα γίνει αυτό εάν δεν ανάψει το πράσινο φως της συνέχισης της εκτέλεσης των δρομολογίων από τα ΚΤΕΛ, δεδομένου ότι η ΟΣΥ δε διαθέτει ούτε επαρκή στόλο οχημάτων, ούτε τον αναγκαίο αριθμό οδηγών.

Σχολιάζοντας την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πηγές του ΟΑΣΑ επεσήμαιναν στο «Εθνος» ότι δεν υφίσταται ζήτημα καθυστέρησης της διαγωνιστικής διαδικασίας καθώς η διεξαγωγή ενός διεθνούς διαγωνισμού δεν είναι μια διαδικασία που μπορεί να περαιωθεί από τη μία μέρα στην άλλη και συμπληρώνουν ότι από την προδημοσίευση έως τη διακήρυξη μεσολάβησαν δέκα ημέρες.

Απαντήσεις, πάντως, δεν φαίνεται να υπάρχουν για την αδράνεια ως προς τη διεξαγωγή του στο διάστημα που είχε προηγηθεί, από το 2020 οπότε και έγινε η πρώτη ανάθεση συγκοινωνιακού έργου έως και τα τέλη του 2022 που άρχισε να προετοιμάζεται ο διαγωνισμός. Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι έως τότε εξαιτίας των έκτακτων συνθηκών της πανδημίας, δεν είχε συνειδητοποιηθεί η ανάγκη της παραχώρησης του έργου ως μόνιμης και σταθερής. Ωστόσο, τα προβλήματα και οι ελλείψεις τόσο σε στόλο όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό της ΟΣΥ δεν μπορεί παρά να ήταν γνωστά και να είχαν εμπεδωθεί στο αρμόδιο υπουργείο αλλά και στις διοικήσεις των συγκοινωνιακών εταιριών αφού τα αντιμετώπιζαν καθημερινά.

Αναφορικά με την πρόταση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την διενέργεια μεταβατικής διαδικασίας, πάντως, οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι εάν επιλεγόταν κάτι τέτοιο, θα ήταν τουλάχιστον προσχηματικό: «Εκτός του ότι ο πρόχειρος διαγωνισμός δεν προβλέπεται από τις διαδικασίες, οι μόνοι που θα εμφανίζονταν για να αναλάβουν ένα τόσο απαιτητικό έργο για ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και με τις απαιτήσεις για εγκατάσταση τηλεματικής και εξοπλισμού ηλεκτρονικού εισιτηρίου, θα ήταν αυτοί που έχουν αναλάβει τώρα τις γραμμές», απαντούν χαρακτηριστικά.

Ως προς τα 250 λεωφορεία που αναμένονται, σημειώνουν ότι αφενός μόνο τα 140 εξ αυτών θα δρομολογηθούν στην Αθήνα και πολλά θα αντικαταστήσουν άλλα που θα παροπλιστούν, και αφετέρου ότι αυτό θα γίνει περί τα τέλη Απριλίου, γεγονός το οποίο θα άφηνε ένα πολύμηνο κενό στη λειτουργία των συγκοινωνιών.

Ο ΟΑΣΑ, πάντως, όπως επισημαίνεται και στο προοίμιο του σχεδίου σύμβασης που απέστειλε στο Ελεγκτικό Συνέδριο, προσανατολίζεται στην υποβολή αιτήματος προς την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ), για δυνατότητα προσφυγής στη διαδικασία της μέχρι να τελεσφορήσει ο διαγωνισμός.

Από το 2020 απευθείας αναθέσεις

Η επιχείρηση ιδιωτικοποίησης των δημόσιων συγκοινωνιών της πρωτεύουσας είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κυβερνητικής θητείας με την τότε ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών να αναθέτει σημαντικό τμήμα του συγκοινωνιακού έργου της πρωτεύουσας στα ΚΤΕΛ με βασικό επιχείρημα τις έκτακτες ανάγκες της πανδημίας. Η πρώτη σύμβαση μεταξύ ΟΑΣΑ και ΚΤΕΛ είχε διετή ισχύ με ημερομηνία λήξης τον Οκτώβριο του 2022.

Εως και σήμερα όμως η συγκοινωνία σε δεκάδες γραμμές της Ανατολικής και Δυτικής Αττικής εξακολουθεί να εκτελείται από τα ΚΤΕΛ, τα οποία ήρθαν για να μείνουν. Η μία απευθείας ανάθεση για επέκταση της σύμβασης διαδεχόταν την άλλη ακόμα και όταν τα μέτρα για την πανδημία είχαν εκλείψει εντελώς. Το ίδιο και οι «ακυρωτικές» αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο ωστόσο μετά τις εφέσεις υπουργείου και ΟΑΣΑ και υπό την πίεση του κινδύνου να μείνουν χωρίς εξυπηρέτηση μεγάλα τμήματα του λεκανοπεδίου, άναβε τελικά απρόθυμα το πράσινο φως.

Η υφιστάμενη σύμβαση με τα ΚΤΕΛ λήγει στις 6 Δεκεμβρίου 2023.