Λειψυδρία: Στερεύουν τα αποθέματα και για την Αττική - Πόσα χρόνια έχουμε επάρκεια αν δεν αλλάξουν οι συνθήκες

Περισσότερα από 450 εκ. κυβικά μέτρα νερού έχουν χαθεί χωρίς να αναπληρωθούν από τα υδατικά αποθέματα της Αττικής μόνο τα τελευταία δύο χρόνια. Ο εφιάλτης της λειψυδρίας επέστρεψε στην πρωτεύουσα μειώνοντας σημαντικά τα υδατικά αποθέματα των ταμιευτήρων που τροφοδοτούν την Αττική. Ο ταμιευτήρας του Ευήνου, μαζί με το Μόρνο, το Μαραθώνα και την Υλίκη αποτελούν τους τέσσερις ταμιευτήρες νερού, που τροφοδοτούν την Αττική με περισσότερα από 400 εκατ. κυβικά μέτρα νερού το χρόνο.

Ωστόσο εάν συνεχιστούν οι υφιστάμενες ξηρές μετεωρολογικές συνθήκες, το νερό είναι εξασφαλισμένο μόνο για τα επόμενα τέσσερα χρόνια με το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να αφήνει ανοιχτό παράθυρο και για λήψη μέτρων εξοικονόμησης νερού σε μεταγενέστερο χρόνο και εφόσον απαιτηθεί από τις συνθήκες.

Για τη μελέτη του φαινομένου τρέχουν» ήδη νέα πολύ υψηλής ακρίβειας κλιματικά μοντέλα με τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών να αναμένονται μέχρι το τέλος του έτους με βασικό στόχο να επιλεγούν τα μεσοπρόθεσμα έργα, τα οποία θα πρέπει να ξεκινήσουν χωρίς καθυστέρηση προκειμένου να μην πει η Αθήνα το νερό νεράκι.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρά το γεγονός ότι το υδροδοτικό σύστημα είναι σχεδιασμένο, ώστε τα αποθέματα των ταμιευτήρων να μη μειώνονται, τα τελευταία δύο έτη εξαιτίας της παρατεταμένης ανομβρίας, τα αποθέματα μειώθηκαν από 1.158.127 εκατ. κυβικά μέτρα στις 26/8/2022 σε 703.339 εκατ. κυβικά μέτρα στις 26/08/2024, δηλαδή κατά μέσο όρο περίπου 225 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος.

Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, όπως έχει ήδη γράψει το «Εθνος» από τις αρχές Ιουλίου, η ΕΥΔΑΠ η οποία θεωρεί ότι το λεκανοπέδιο βρίσκεται ήδη σε κίτρινο συναγερμό για το νερό, έχει ενεργοποιήσει συμπληρωματικές πηγές υδροδότησης. Αυτές περιλαμβάνουν την επαναλειτουργία 17 γεωτρήσεων, κατά κύριο λόγο στην περιοχή Μαυροσουβάλα, ενώ στον σχεδιασμό εντάσσεται και η ενεργοποίηση γεωτρήσεων και στο μέσο ρου του Βοιωτικού Κηφισού. Οπως είναι γνωστό, νερό πλέον αντλείται και από την Υλίκη, η οποία μέχρι τώρα αποτελούσε εφεδρικό ταμιευτήρα. Αυτές οι ενέργειες θα συνεισφέρουν περίπου 75 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος. Κατά συνέπεια, εάν συνεχιστεί η ανομβρία των περασμένων ετών, θα παραμείνει ένα έλλειμμα 150 εκατ. κυβικών μέτρων το έτος και ένα απόθεμα που μπορεί να διαρκέσει περίπου 4 έτη.

Για το λόγο αυτό, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ, έχει εδώ και καιρό καταρτίσει έναν οδικό χάρτη και θα επιλέξει τις καλύτερες λύσεις, που είναι ρεαλιστικό να υλοποιηθούν, εντός της τετραετίας για τη διασφάλιση των αποθεμάτων νερού. Στις λύσεις αυτές περιλαμβάνονται:

• η μείωση των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης,

• η μερική εκτροπή νερού από ποταμούς που καταλήγουν στη λίμνη των Κρεμαστών,

• η ένταξη νέων ταμιευτήρων,

• η χρήση ανακυκλωμένου νερού για άρδευση και βιομηχανικές χρήσεις,

• ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα με ανακυκλωμένο νερό,

• η βέλτιστη διαχείριση ομβρίων υδάτων και

• η αφαλάτωση, με χρήση πράσινων, ενεργειακών πόρων.

• Η εφαρμογή δράσεων εξοικονόμησης σε μεταγενέστερο χρόνο εφόσον απαιτηθεί από τις συνθήκες.

Υπενθυμίζεται ότι η ΕΥΔΑΠ εφαρμόζει ένα 10ετές επενδυτικό πρόγραμμα 2023 -2032, ύψους 2,1 δισ. ευρώ, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτινων πόρων, ενώ το υπουργείο δεσμεύεται ότι σε πλήρη συνεργασία με όλες τις εταιρείες ύδρευσης της χώρας θα ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Στην κατεύθυνση το υπουργείο ζητά τη λελογισμένη χρήση των υδάτινων αποθεμάτων με την ηγεσία του να επισημαίνει ότι «το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα συνεχίσει να συμβάλλει στην εφαρμογή εναλλακτικών λύσεων για την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων σε νερό εξαιρετικής ποιότητας, με γνώμονα το χαμηλότερο, δυνατό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος».

Αναφερόμενος στο κρίσιμο ζήτημα της λειψυδρίας, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε: «Το κλειδί για τον σχεδιασμό της μελλοντικής ύδρευσης της Αττικής και της απόλυτης διασφάλισης του αγαθού του πόσιμου νερού, είναι η πρόβλεψη για τις βροχοπτώσεις στα επόμενα έτη και δεκαετίες. Για το σκοπό αυτό, το Υπουργείο μελετά, ήδη, με νέα πολύ υψηλής ακρίβειας κλιματικά μοντέλα, το φαινόμενο και θα εχει τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών μέχρι το τέλος του έτους. Στη βάση αυτών, θα σχεδιαστεί το κατάλληλο μείγμα μεσοπρόθεσμων έργων που μπορεί να περιλάβει την αξιοποίηση υφιστάμενων υδάτινων πόρων της Κεντρικής Ελλάδος (λίμνη Κρεμαστών), αφαλατώσεων και αξιοποίησης για νερό άρδευσης και βιομηχανικό νερό των ομβρίων υδάτων και του νερού που προέρχεται από επεξεργασία λυμάτων. Σε κάθε περίπτωση, η Αττική ακόμα κι αν προκύψουν τα πλέον ακραία (ρεαλιστικά) σενάρια, με το συνδυασμό άμεσων και μεσοπρόθεσμων έργων, θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μείωσης των βροχοπτώσεων, με τη βοήθεια -αν παραστεί ανάγκη- και της φθηνής ενέργειας, μέσω ανανεώσιμων πηγών, που διασφαλιζει η ταχύτατη, πράσινη, ενεργειακή μετάβαση την οποία υλοποιούμε».

Οι εναλλακτικές που εξετάζονται

Η πρώτη εναλλακτική που εξετάζεται από την ΕΥΔΑΠ για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η Ψυττάλεια, στην οποία καταλήγουν τα 3/4 του νερού που καταναλώνουμε, υφίστανται επεξεργασία και απορρίπτονται στη θάλασσα. Αυτήν την περίοδο εξετάζεται η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης αυτού του ύδατος και συγκεκριμένα η δυνατότητα χρησιμοποίησης του καθαρού νερού που εξάγεται μετά την επεξεργασία για βιομηχανική χρήση ή για αρδευτική χρήση στο παραλιακό μέτωπο.

Παράλληλα η ΕΥΔΑΠ προχωρά και τη χωρική επένδυση για το Αδριάνειο Υδραγωγείο, ώστε το νερό που υδρομαστεύεται από εκεί να μπορεί να χρησιμοποιείται για αρδευτικούς σκοπούς. Η ΕΥΔΑΠ εκτιμά ότι θα μπορούσε να ποτίσει πάρκα από την Πάρνηθα μέχρι το Κολωνάκι με την αρχή να γίνεται από το Χαλάνδρι.

Τρίτη εναλλακτική που εξετάζεται και ήδη εφαρμόζεται στο εξωτερικό είναι η επαναχρησιμοποίηση του νερού της Ψυττάλειας για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. «Οπως το νερό της βροχής καταλήγει στον υδροφόρο ορίζοντα, το ίδιο μπορεί να γίνει και με το νερό της Ψυττάλειας. Να υπάρχει εκεί σαν αποθήκευση κάτω από το έδαφος να εμπλουτίσει τον υδροφόρο ορίζοντα και μετά όταν και αν χρειαστεί, αφού θα έχει καθαριστεί φυσικά, να καθαριστεί και από τις μονάδες επεξεργασίας νερού και να γίνει πόσιμο», είχε επισημάνει πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης συμπληρώνοντας ότι η μέθοδος θα πρέπει να κοστολογηθείσε επίπεδο άντλησης και επεξεργασίας του νερού και να ελεγχθεί εάν υπάρχει υδροφόρος ορίζοντας ο όποιος δεν είναι μολυσμένος στην περιοχή της Αττικής.

Μία άλλη λύση που διερευνάται είναι η πιθανή χρήση των υποδομών ομβρίων υδάτων, π.χ. μέσω της συγκέντρωσης του νερού της βροχής από γήπεδα ή πολυκατοικέις και της χρήσης του για άρδευση. Ωστόσο εδώ το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι αν και πόσο θα βρέχει στην Αθήνα και εάν το κόστος αυτής της υποδομής αξίζει ανά κυβικό μέτρο νερού συγκριτικά με άλλα μέτρα.

Παράλληλα η ΕΥΔΑΠ μελετά και το ενδεχόμενο της επέκτασης του δικτύου. «Κάναμε το Μόρνο, μετά πήγαμε 30 χιλιόμετρα με μια σήραγγα πιο πέρα και κάναμε τον Εύηνο. Δέκα χιλιόμετρα πιο πέρα από τον Εύηνο, υπάρχει ένας παραπόταμος που πηγαίνει στη Λίμνη των Κρεμαστών. Άλλα 10 χιλιόμετρα παραπέρα υπάρχει ένας άλλος παραπόταμος. Θα μπορούσαμε σε περιπτώσεις ανάγκης ένα μέρος του νερού αυτού να το χρησιμοποιήσουμε. Εφόσον έχουμε κάνει μια σήραγγα 30 χιλιομέτρων, μια σήραγγα 10 χιλιομέτρων, δεν θα είναι τόσο δύσκολη», είχε σημειώσει ο κ. Σαχίνης αναφέροντας ότι η λύση αυτή δε θα έχει ενεργειακό κόστος, καθώς το νερό θα έρχεται στον Εύηνο με βαρύτητα.

Εσχατη λύση για την υδροδοτική κάλυψη της πρωτεύουσας αποτελεί η αφαλάτωση. Η Αττική περιβάλλεται σε μεγάλο βαθμό από θάλασσα. Ωστόσο η μέθοδος αυτή αν και εφαρμόζεται σε χώρες όπως το Ισραήλ που με μία από τις εγκαταστάσεις θα μπορούσε να καλύψει το 1/3 των αναγκών της Αθήνας, έχει μεγάλο ενεργειακό κόστος και περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

«Σε σχέση με άλλες λύσεις, δαπανάς πολλές κιλοβατώρες», είπε ο κ. Σαχίνης υπογραμμίζοντας ότι είναι δύσκολο να προβλέψεις σε τί επίπεδο θα έχουν φτάσει οι τιμές του ρεύματος σε είκοσι χρόνια που θα λειτουργεί αυτό το εργοστάσιο.

Σε κάθε περίπτωση κρισιμο ρόλο στην επιλογή των μεσομακροπρόθεσμων δράσεων της ΕΥΔΑΠ θα παίξει και το κόστος. Η διοίκηση της εταιρίας εκτιμά ότι τα έργα για τις εναλλακτικές λύσεις υδροδότησης και την αντιμετώπιση της ξηρασίας θα κοστίσουν τουλάχιστον άλλα 750 εκ. ευρώ, γεγονός το οποίο ανεβάζει το 10ετές πλάνο της εταιρίας κοντά στα 3 δισεκ. Ευρώ.

Η τελική απόφαση για τα έργα που θα προχωρήσουν θα ληφθεί από κοινού με το Δημόσιο και τον Ρυθμιστή, αλλά η αρχική εκτίμηση μιλά για δεκαπλασιασμό των ετήσιων επενδύσεων στα 150 από 15 εκ. ευρώ το χρόνο.