Δέκα χρόνια προειδοποιήσεων για τους μεταλλικούς στύλους των τρόλεϊ: Το χρονικό ενός ημιτελούς διαγωνισμού - Τι αποκαλύπτουν έγγραφα

Τα σοβαρά ζητήματα ασφαλείας που έχουν αφήσει έως και σήμερα πίσω τους τα μνημόνια, αλλά και η επικίνδυνη τακτική του Ελληνικού Δημοσίου να δίνει αφειδώς παρατάσεις σε έργα που τελικώς δεν ολοκληρώνονται ποτέ ακόμα κι αν αυτά είναι κρίσιμα για τη σωματική ακεραιότητα των πολιτών, καταδεικνύει η περίπτωση της πτώσης του μεταλλικού ιστού τρόλεϊ στη Νέα Φιλαδέλφεια στις αρχές του μήνα.

Ο στύλος ήταν ένας από τους πολλούς που είναι εγκατεστημένοι στην Αθήνα και συγκρατούν το εναέριο δίκτυο των τρόλεϊ.

Από την πτώση τραυματίστηκε ελαφρά ένα 14χρονο κορίτσι με το περιστατικό να φέρνει στο φως το σοβαρό ζήτημα της παλαιότητας αυτών των μεταλλικών ιστών, πολλοί εκ των οποίων θα έπρεπε να είχαν αντικατασταθεί, αλλά ο σχετικός διαγωνισμός έμεινε στη μέση.

Την ίδια στιγμή, όπως αποκαλύπτει σήμερα το «Εθνος», πλήθος εγγράφων, υπηρεσιακών σημειωμάτων και επιστολών, πρώην στελεχών της ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες) προειδοποιούσαν εδώ και μία δεκαετία για τον κίνδυνο πρόκλησης σοβαρού ατυχήματος από τους πεπαλαιωμένους στύλους.

Ενα απ΄αυτά μάλιστα είχε σταλεί πριν από πέντε χρόνια στον ΟΑΣΑ και είχε κοινοποιηθεί και στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών με την ένδειξη «εξαιρετικά επείγον» και τίτλο που θα έπρεπε να έχει κινητοποιήσει άμεσα τις απαραίτητες διαδικασίες: «Κίνδυνος πρόκλησης σοβαρού ατυχήματος από τη μη υλοποίηση της από 8-8-13 σύμβασης έργου με κωδικό MIS 328523 και πρόκληση σοβαρής οικονομικής ζημίας στην ΟΣΥ Α.Ε.». Το υπηρεσιακό σημείωμα είχε κοινοποιηθεί στο υπουργείο στις 8 Αυγούστου 2019 με παραλήπτη τον πρώην υπουργό, Κώστα Καραμανλή.

Τα υπομνήματα αυτά – όπως υποστηρίζουν οι συντάκτες τους - έμεναν αναπάντητα σε μια αλληλουχία γεγονότων που φέρνει στη μνήμη την κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο πριν την τραγωδία των Τεμπών με τα 57 θύματα. Κι εκεί τα καμπανάκια από τους μηχανοδηγούς ήταν πολλά για τα συστήματα ασφαλείας που δεν είχαν τεθεί σε λειτουργία, αλλά οι προειδοποιήσεις τους έπεφταν στο κενό.

Μετά το πρόσφατο περιστατικό με την πτώση στύλου η ΟΣΥ ανακοίνωσε τη διεξαγωγή έρευνας, τα αποτελέσματα της οποίας δεν έχουν γίνει ακόμα επισήμως γνωστά. Σύμφωνα με πληροφορίες του «ethnos.gr» ωστόσο, η επιτροπή της εταιρίας κατόπιν αυτοψιών και ελέγχων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το βασικό αίτιο για την πτώση του στύλου του εναερίου δικτύου ήταν η άσκηση δύναμης από το τρόλεϊ που πέρασε, η οποία ήταν πολύ μεγαλύτερη από το όριο θραύσης του επιτόνου και με τη σειρά της μεταφέρθηκε στον στύλο με αποτέλεσμα αυτός να αναδιπλωθεί και καταπέσει προς τη φορά του οχήματος.

Η επιτροπή, πάντως, διαπίστωσε ότι ορισμένα από τα τοιχώματα του στύλου στο σημείο που σημειώθηκε «το σκίσιμο» είχαν αδυνατίσει εξαιτίας φθοράς, αλλά εκτιμά ότι η εν λόγω φθορά είναι φυσιολογική και δεν αποτελεί την καταλυτική αιτία που οδήγησε στο περιστατικό της 4ης Σεπτεμβρίου.

Δέκα χρόνια προειδοποιήσεων

Γεγονός είναι, πάντως, ότι τόσο οι διοικήσεις της εταιρίας όσο και οι πολιτικές ηγεσίες του αρμόδιου υπουργείου, ήταν ενήμερες εδώ και χρόνια για την παλαιότητα του δικτύου των στύλων. Αυτός ήταν και ο λόγος που το 2011 ξεκίνησε διαγωνισμός με προϋπολογισμό 1,6 εκ. ευρώ για την αντικατάσταση περισσότερων από 830 ιστών στην περιοχή Αθηνών – Πειραιώς. Οπως προκύπτει τόσο από τις σχετικές αναρτήσεις στη «Διαύγεια», όσο και από τα έγγραφα που φέρνει στο φως η παράταξη «Ανεξάρτητη Παρέμβαση ΕΘΕΛ – ΟΑΣΑ» που δημοσιοποίησε το θέμα, ο διαγωνισμός επαναλήφθηκε εξαιτίας του μικρού ποσοστού έκπτωσης (14%) που είχε δώσει η ανάδοχη εταιρεία την πρώτη φορά.

Ο δεύτερος διαγωνισμός έγινε τον Μάρτιο του 2013 και τον κέρδισε άλλη εταιρία παρέχοντας μεγάλο ποσοστό έκπτωσης που έφτανε το 52,38% και για το οποίο είχαν εκφραστεί και τότε σοβαρές αμφιβολίες εντός της εταιρίας για το εάν θα εξασφάλιζε τη βιωσιμότητα του έργου. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες ουδείς είχε καλέσει τον ανάδοχο να δικαιολογήσει την μειωμένη προσφορά του.

Η σύμβαση για το υποέργο που αφορούσε την αντικατάσταση των στύλων υπεγράφη το 2013 με αρχική προθεσμία περαίωσης τους 18 μήνες, δηλαδή τον Φεβρουάριο του 2015. Ακολούθησαν δύο διαδοχικές παρατάσεις που έφτασαν το έργο έως τον Ιούνιο του 2016. Σύμφωνα με το υπηρεσιακό σημείωμα, που υπογράφει ο πρώην διευθυντής ηλεκτροκίνητων οχημάτων της εταιρίας το 2017, οι τελευταίες εργασίες που εκτελέστηκαν έγιναν τον Δεκέμβριο του 2015 και παρά την παραταση που είχε δοθεί, ολόκληρο το 2016 δεν έγιναν καθόλου εργασίες.

Από το 2014 και με υπηρεσιακό σημείωμα, το οποίο έχει ήδη δημοσιοποιήσει το «ethnos.gr», υπήρχαν προειδοποιήσεις για την επικινδυνότητα των στύλων ειδικά για την περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας όπου και συνέβη το πρόσφατο περιστατικό. Με τον εν λόγω σημείωμα ο διευθυντής των τρόλεϊ αλλά και ο προϊστάμενος του τμήματος Συντήρησης έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για την επίσπευση έναρξης εργασιών του αντικατάστασης των παλαιών στύλων ειδικά στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Στο υπηρεσιακό σημείωμα επισημαίνεται η ανάγκη να επισπευσθεί η έναρξη των εργασιών του έργου αντικατάστασης παλαιών στύλων, «τουλάχιστον στην περιοχή του δήμου Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας», προειδοποιώντας ότι ορισμένες κολώνες είναι πεπαλαιωμένες και εμφανίζουν επικίνδυνη κλίση.

Το 2017 άλλωστε είχε αποκολληθεί τμήμα ιστού κατά τη διάρκεια εργασιών του συνεργείου εναερίου χωρίς να έχει δεχτεί κάποιο φορτίο. «Μόνο από θαύμα δεν υπήρξε τραυματισμός», αναφέρεται σε σχετικό έγγραφο. Στο ίδιο έγγραφο επισημαίνεται επίσης ότι «ο στύλος αυτός ήταν προγραμματισμένος να αλλαχθεί στο πλαίσιο της εργολαβίας που τελικά δεν ολοκληρώθηκε. Τονίζω ξανά ότι υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός στύλων που παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα λόγω παλαιότητας και δυστυχώς οι αστοχίες αυτές αναμένεται να ενταθούν στο άμεσο μέλλον», έγραφε διευθυντής αμαξοστασίου της ΟΣΥ καλώντας την εταιρία να αναλάβει πρωτοβουλίες ώστε να αποτραπούν στο μέλλον «απρόβλεπτες συνέπειες τόσο σε υλικές ζημιές όσο και κυριότερο τραυματισμών σε διερχόμενους».

Σε μεταγενέστερο έγγραφο αναφέρονται άλλα δύο περιστατικά πτώσης ιστών από τα οποία προκλήθηκαν υλικές ζημιές σε τρίτους.

Παρόλα αυτά η εργολαβία που «έτρεχε» δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Το 2017 η εταιρία συγκροτεί επιτροπή διενέργειας προσωρινής παραλαβής του λειτουργικού μέρους του έργου, ενώ την ίδια χρονιά εγκρίνεται η εξόφληση «της αναδόχου εταιρείας ΤΗΚ Α.Ε. για τα μέχρι τώρα εκτελεσθέντα τμήματα του έργου «Αντικατάσταση παλαιών στύλων του εναέριου δικτύου περιοχής Αθηνών - Πειραιώς», από ίδιους πόρους της Ο.ΣΥ. Α.Ε. και την εξουσιοδότηση προς το Διευθυντή Έργων κ. Γ. Τσίλη, σε συνεργασία με το Μέλος του Δ.Σ. κ. Θ. Κουρσόπουλο, να υποβάλει άμεσα πρόταση αναπροσαρμογής του έργου, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, προσαρμοσμένη στις νέες διαμορφωμένες οικονομικές δυνατότητες χρηματοδότησης και τις τεχνικές απαιτήσεις της Ο.ΣΥ. Α.Ε».

Κάπως έτσι πέφτει η αυλαία του έργου, το οποίο είχε συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από Εθνικούς Πόρους στα πλαίσια του ΠΕΠ Αττικής 2007?2013 /Π.Δ.Ε. στον άξονα προτεραιότητας 1 «Ενίσχυση των υποδομών προσπελασιμότητας – ενέργειας».

Τον Αύγουστο του 2019 ο πρώην διευθυντής σε νέο υπηρεσιακό σημείωμα προς τις διοικήσεις των συγκοινωνιακών φορέων και την ηγεσία του υπουργείου ανέφερε ότι το εν λόγω έργο τελικά απεντάχθηκε από το ΕΣΠΑ κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα πρόκλησης σοβαρού ατυχήματος από πιθανή πτώση φθαρμένων στύλων.

«Πέραν της άμεσης οικονομικής επίπτωσης εξακολουθεί να υπάρχει, με το πέρασμα του χρόνου μάλιστα διαρκώς αυξανόμενος, ο κίνδυνος πρόκλησης σοβαρού ατυχήματος από την πτώση κάποιου παλαιού/φθαρμένου ιστού που δεν αντικαταστάθηκε στο πλαίσιο αυτής της εργολαβίας. Μέχρι σήμερα συνέβησαν αρκετά συμβάντα πτώσης παλαιών ιστών που μόνο από τύχη δεν προκλήθηκαν σοβαρά ατυχήματα», ανέφερε προσθέτοντας πως είχαν προηγηθεί πολλές επιστολές του, στις οποίες ουδέποτε είχε λάβει απάντηση.

Αναφερόταν επίσης και στην οικονομική ζημία της εταιρείας σημειώνοντας πως αφορούσε αφενός τον κίνδυνο «επιστροφής της χρηματοδότησης που είχε καταβληθεί για την αγορά των ιστών και αφετέρου το κόστος τοποθέτησης των εναπομεινάντων 440 που δεν τοποθετήθηκαν» και που «η αντικατάστασή τους είναι επείγουσα και αναπόφευκτη. Το κόστος αυτό λαμβάνοντας υπόψη τον προυπολογισμό του έργου, ανέρχεται στο ποσό των 670.000 ευρώ περίπου πλέον ΦΠΑ. Η δε ανάδοχος εταιρεία έχει καταθέσει στο αρμόδιο υπουργείο αίτημα θεραπείας ζητώντας την οικονομική ικανοποίηση των αιτημάτων της».

Σαφής εικόνα για το πόσοι εκ των ιστών είχαν προλάβει να αντικατασταθούν στο πλαίσιο εκείνης της εργολαβίας δεν υπάρχει. Ωστόσο αυτό που προκύπτει από τις συνεχείς έγγραφες οχλήσεις του πρώην διευθυντή είναι πως είχε παραληφθεί το σύνολό τους με αποτέλεσμα περί τους 440 να μην έχουν τοποθετηθεί. Από την αλληλογραφία προκύπτει επίσης ότι είχε ολοκληρωθεί το 47% του έργου της αντικατάστασης, αλλά και αυτό το ποσοστό αμφισβητείται κατά πληροφορίες στο πλαίσιο της δικαστικής διαδικασίας που έχει ξεκινήσει η ΟΣΥ με την ανάδοχο εταιρία.

Σήμερα, σύμφωνα με πληροφορίες του «ethnos.gr», η εταιρία ετοιμάζει τα τεύχη δημοπράτησης προκειμένου να προκηρύξει νέο διαγωνισμό για την αντικατάσταση πεπαλαιωμένων ιστών. Η επιτροπή εκτίμησης της κατάστασης έχει συγκροτηθεί από το 2020 με εναερίτες της ΟΣΥ να προχωρούν σε οπτικούς ελέγχους των ιστών και να προβαίνουν οι ίδιοι σε αντικαταστάσεις όπου εντοπίζεται κίνδυνος και κρίνεται απαραίτητο. Ωστόσο η υποστελέχωση και στον κλάδο των τεχνιτών καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την επιθεώρηση ενός τόσο εκτεταμένου δικτύου.