O φόβος απομακρύνει τα θύματα βιασμών από την καταγγελία

Πριν από μερικά χρόνια μια μεσήλικη γυναίκα «υιοθέτησε» ένα ορφανό κορίτσι, έχοντάς την ως παραπαίδι στο σπίτι. Η «Μαρία» τη βοηθούσε με τις δουλειές και το νοικοκυριό ως αντάλλαγμα για το γεγονός ότι είχε αποκτήσει επιτέλους μια στέγη. Κατά τη διαμονή της έμεινε έγκυος και επειδή «έπεσε από τις σκάλες και χτύπησε», χρειάστηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Αφού την εξέτασαν οι θεράποντες ιατροί, και με τη βοήθεια ιατροδικαστή, αποκαλύφθηκαν τα όσα φριχτά βίωνε μέσα στο σπίτι. Οπως αποδείχτηκε, ο γιος της «πεθεράς» της τη βίαζε και την κακοποιούσε επανειλημμένως. Η έγκυος κοπέλα πλέον ζει σε δομή για κακοποιημένες γυναίκες. Αυτή είναι μόνο μία από τις λίγες, δυστυχώς, ιστορίες που φτάνουν στις αστυνομικές και δικαστικές Αρχές, αφού πολλά θύματα επιλέγουν στο τέλος να μην προχωρήσουν σε καταγγελία. Οι προϊστάμενοι της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών, Νίκος Καρακούκης, και Πειραιά, Ηλίας Μπογιόκας, καθώς και ο Γρηγόρης Λέων, πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, σκιαγραφούν στο «Εθνος της Κυριακής» την ελληνική πραγματικότητα μέσα από περιστατικά που έχουν χειριστεί. Η ιστορία της «Μαρίας» δεν είναι η μόνη.

Λίγους μήνες πιο πριν μια άλλη γυναίκα, που για να βγάλει τα προς το ζην εργαζόταν ως καθαρίστρια, κατέφυγε μέσα στη νύχτα στο πλησιέστερο σε αυτήν εφημερεύον νοσοκομείο. Νωρίτερα είχε καταγγείλει σε κοντινό αστυνομικό τμήμα ότι δύο άντρες μεγαλύτερης ηλικίας -ο ένας εκ των οποίων ήταν εργοδότης της- την ακινητοποίησαν, τη βίασαν και την κακοποίησαν άγρια. Χάρη στην ταχύτατη αντίδρασή της και οι δύο συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων, στο διάστημα από 19 Νοεμβρίου 2016 έως 19 Νοεμβρίου 2017 η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή «SOS 15900» δέχθηκε 5.041 κλήσεις και 113 ηλεκτρονικά μηνύματα. Από αυτές, 3.034 κλήσεις ήταν καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών, εκ των οποίων το 80% είχαν σχέση με ενδοοικογενειακή βία με δράστη κυρίως τον σύζυγο και το 2% σχετίζονταν με σεξουαλική παρενόχληση. Μόλις το 1% ή αλλιώς 18 κλήσεις αφορούσαν σε βιασμούς.

Τεράστια απόκλιση

Σύμφωνα με την Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρεία, τα περιστατικά βιασμών στη χώρα μας υπολογίζονται σε 5.000 ετησίως (με στοιχεία από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων, ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις) και από αυτά μόνο τα 150 με 200 πιστοποιούνται και ακολουθούν τη νομική οδό. Για ποιο λόγο εμφανίζεται αυτή η τεράστια απόκλιση των αριθμών; Οπως εξηγούν οι κ. Καρακούκης, Μπογιόκας και Λέων, ο φόβος για το μένος του δράστη, ο κοινωνικός στιγματισμός, ο ψυχολογικός εκβιασμός και το συναισθηματικό δέσιμο με τον θύτη είναι μονάχα η μία πλευρά. Η άλλη οφείλεται στον συνδυασμό των ανωτέρω με το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχουν μόλις 27 ιατροδικαστές του υπουργείου Δικαιοσύνης σε 13 εφετειακές περιοχές της χώρας, ενώ το σημαντικό κενό προσπαθούν να καλύψουν τα ιατροδικαστικά εργαστήρια των πανεπιστημίων και τα νοσοκομεία του ΕΣΥ, τα οποία έχουν ιατροδικαστή. Πρακτικά, η απόσταση που μπορεί να έχει η περιοχή όπου ζει το θύμα από την πόλη όπου υπάρχει ιατροδικαστής και μπορεί να εξεταστεί δωρεάν λειτουργεί αποτρεπτικά στην καταγγελία του συμβάντος. Υπάρχει, ωστόσο, και τρίτη όψη: αρκετά περιστατικά δεν καταγγέλλονται τελικώς γιατί ήταν ψευδή. «Το έργο του ιατροδικαστή δεν περιορίζεται στα εγκλήματα. Είναι και κοινωνικό. Βλέπουμε ότι πολλοί βιασμοί αφορούν σε αναξιοπαθούντες, ανάπηρα παιδιά και άτομα με διανοητική στέρηση» επισημαίνει ο προϊστάμενος της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών, Νίκος Καρακούκης. «Οι ιατροδικαστές είναι οι μόνοι αρμόδιοι για να τεκμηριώσουν τη σεξουαλική κακοποίηση. Εκεί που υπάρχει πρόβλημα είναι στο γενετικό υλικό. Βάσει μελετών, το ανώτερο όριο είναι 72 ώρες μετά τον βιασμό για να μπορούμε να βρούμε DNA του δράστη. Στον βιασμό εκείνο που πρέπει να προσέχουμε, όμως, είναι ότι πολλές φορές οι καταγγελίες είναι ψευδείς» προσθέτει.

Καταστράφηκε 

«Αρκετά τέτοια περιστατικά χειριζόμαστε το καλοκαίρι με τουρίστριες που έρχονται ή εργάζονται στη χώρα μας. Ιδιοκτήτης ενοικιαζόμενων δωματίων σε νησί του Αιγαίου προφυλακίστηκε και βγήκε με αναστολή. Μια κοπέλα από την Ολλανδία, την οποία φλέρταρε, το τελευταίο βράδυ της στην Ελλάδα αποφάσισε να ενδώσει. Ετσι τον κάλεσε στο δωμάτιό της, του ζήτησε να τη δέσει και να κάνουν διάφορα παιχνίδια. Η ίδια ήταν ασφαλισμένη και έτσι το επόμενο πρωί είχε φτάσει ήδη στον Πειραιά για να καταγγείλει τον βιασμό της. Ο άνθρωπος αυτός καταστράφηκε και δεν ξαναγύρισε στον τόπο του» επισημαίνει σχετικά ο προϊστάμενος της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πειραιά, Ηλίας Μπογιόκας.

Στην Ελλάδα της κρίσης, παράλληλα, η ενδοοικογενειακή βία φαίνεται να αυξάνεται σημαντικά, ενώ το θύμα συνήθως έχει κακοποιηθεί πολλάκις μέχρι να φτάσει στο σημείο να καταγγείλει τον δράστη. Πριν από λίγους μήνες μια μητέρα επισκέφθηκε με μώλωπες την Αστυνομία. Ηταν η πολλοστή φορά που ο άντρας της τη χτυπούσε μπροστά στο παιδί τους. Τι άλλαξε; Την ημέρα εκείνη η ίδια αποφάσισε ότι αυτή ήταν η τελευταία. «Πράγματι παρατηρούμε μια αύξηση στα ποσοστά της ενδοοικογενειακής βίας. Ενας πατέρας που έχασε τη δουλειά του έχει υποστεί ψυχική βάσανο, η σχέση με τη γυναίκα του αρχίζει να αλλάζει και δημιουργούνται εντάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε άσχημες καταστάσεις. Εχω δει αυξημένα ποσοστά τα τελευταία χρόνια, ειδικά σε διάφορες συνοικίες του Πειραιά, όπως Πέραμα, Κερατσίνι, Δραπετσώνα, Νίκαια και Κορυδαλλό. Η ανεργία τούς έχει χτυπήσει περισσότερο και βλέπεις ότι τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας είναι πιο συχνά» συνεχίζει.

«Κάποιες φορές, όμως, καταγγέλλονται ψευδώς είτε για λόγους έκδοσης διαζυγίου ή, ακόμη χειρότερα, για την επιμέλεια των παιδιών» υπογραμμίζει. «Οι ελλείψεις πάντα υπήρχαν. Εμείς αυτό που βλέπουμε είναι, πρώτον, ότι τα περιστατικά πλέον είναι αυξημένα σε σχέση με το παρελθόν και, δεύτερον, ότι ο κόσμος λόγω της κρίσης δεν μπορεί να μπει στη διαδικασία εξόδων για να πάει στον ιατροδικαστή. Για παράδειγμα, μέχρι πρόσφατα κάποιος από τη Σπάρτη έπρεπε να πάει στην Κόρινθο, κάτι το οποίο σήμαινε ένα κόστος παραπάνω, που πριν την κρίση μπορεί να το άντεχε οικονομικά, αλλά τώρα όχι. Στη Θεσσαλία μέχρι και σήμερα υπάρχει ένας ιατροδικαστής, ενώ με βάση τα στοιχεία μας τουλάχιστον οι μισοί νομοί της χώρας δεν διαθέτουν κανέναν» σχολιάζει από την πλευρά του ο Γρηγόρης Λέων. «Εκείνο που είναι βασικό και πρέπει να γνωρίζει το θύμα είναι ότι ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος του. Το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να πάει στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα και να υποβάλει μήνυση, ζητώντας παράλληλα άμεση ιατροδικαστική εξέταση. Αν κινηθεί έγκαιρα και σωστά, είναι σχεδόν βέβαιον ότι θα καταφέρει να δικαιωθεί και στη δικαστική διαδικασία» καταλήγει.