«Ασφυκτιά» από τα ΙΧ η Αθήνα: Μόλις ένα στα δώδεκα οχήματα στις λεωφορειολωρίδες είναι λεωφορείο

Ασφυκτιούν από το έντονο κυκλοφοριακό οι δρόμοι της Αθήνας, καθώς παρά την επιστροφή του επιβατικού κοινού στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς στην μετά την πανδημία εποχή, μεγάλο μέρος των κατοίκων της πρωτεύουσας είτε δεν εξυπηρετείται απ΄αυτά, είτε δεν έχει πειστεί γι΄αυτήν την εναλλακτική και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά το ΙΧ για τις μετακινήσεις του.

Αποτέλεσμα είναι η πληρότητα στα ΙΧ να είναι αυτή τη στιγμή αντίστοιχη με αυτή των ...δικύκλων, αφού οι τελευταίες μετρήσεις αναφέρουν πως σε κάθε ΙΧ που κινείται στους δρόμους της πόλης επιβαίνουν 1,25 άτομα και σε κάθε δίκυκλο 1,1 επιβάτης. Ελαφρώς μεγαλύτερη είναι η πληρότητα στα ταξί, η οποία φτάνει τους 1,6 επιβάτες ανά όχημα.

Την ίδια στιγμή τα ΜΜΜ πασχίζουν να κερδίσουν μεγαλύτερο μέρος του επιβατικού κοινού, από το περίπου 1,5 εκατομμύριο που μετακινούν ημερησίως, αλλά στις ελλείψεις οχημάτων και προσωπικού έρχεται να προστεθεί και ένας ακόμα αρνητικός παράγοντας: το γεγονός ότι ακόμα και τα ελάχιστα μέτρα που έχουν ληφθεί για να διευκολύνουν την κίνησή τους, καταστρατηγούνται πλήρως, καθώς δεν αστυνομεύονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι λωρίδες αποκλειστικής κυκλοφορίας των ΜΜΜ, στις οποίες παρατηρήθηκε ότι λεωφορείο είναι μόνο το ένα στα δώδεκα οχήματα που τις χρησιμοποιεί!

Τα στοιχεία προέρχονται από τις πρώτες μετρήσεις που γίνονται αυτήν την εποχή στο πλαίσιο της εκπόνησης του Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών της Αττικής που κάνει ο ΟΑΣΑ και παρουσίασε ο συγκοινωνιολόγος και εκπρόσωπος της αναδοχου εταιρίας ΝΑΜΑ, Πάνος Παπαδάκος. Το Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών θα έχει στόχο την επικαιροποίηση γραμμών, δρομολογίων, την πρόβλεψη των αναγκών σε ορίζοντα εικοσαετίας και τον εκσυγχρονισμό του συγκοινωνιακού μοντέλου της πρωτεύουσας, το οποίο στηρίζεται στο αντίστοιχο σχέδιο που είχε εκπονηθεί το 2004.

Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΑΣΑ, Γιώργο Σπηλιόπουλο, το νέο σχέδιο πρέπει να «πατάει» στις απαιτήσεις των πολιτών και να προωθεί τη χρήση των ΜΜΜ. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα 50 χλμ. των υφιστάμενων λεωφορειολωρίδων και την επιτήρησή τους, ανέφερε ότι στις δώδεκα κάμερες που διαθέτει σήμερα ο ΟΑΣΑ, θα προστεθούν άλλες 38, οι οποίες θα λειτουργούν παράλληλα με το σχεδιαζόμενο δίκτυο των 1.000 καμερών του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και των 385 της Περιφέρειας Αττικής.

Προτεραιότητα για τον κ. Σπηλιόπουλο είναι και η πρόσβαση των εμποδιζόμενων ατόμων, όχι μόνο στα οχήματα, η οποία θα επιτευχθεί με την ανανέωση του στόλου, αλλά και στο πεζοδρόμιο: «Φτιάξαμε τις προδιαγραφές των στάσεων και συζητάμε με τους δήμους. Αν το λεωφορείο είναι προσβάσιμο, αλλά όχι το πεζοδρόμιο, δεν υπάρχει τρόπος να επιβιβαστεί το εμποδιζόμενο άτομο στο όχημα», ανέφερε.

Την ενημέρωση των τοπικών αρχών και τη διαβούλευση με την Περιφέρεια και τους δήμους του λεκανοπεδίου για τον επανασχεδιασμό του συγκοινωνιακού χάρτη της Αθήνας, ο οποίος αναμένεται να είναι έτοιμος το πρώτο τρίμηνο του 2026, είχε ως στόχο και η ημερίδα που διοργανώθηκε την Τρίτη από τον ΟΑΣΑ και το Υπερταμείο.

Αυτήν την περίοδο ο Οργανισμός καταγράφει την υπάρχουσα κατάσταση των μεταφορών στην Αττική μέσω εκτεταμένης έρευνας, που πραγματοποιείται σε όλους τους Δήμους της Αττικής, σε 14.800 νοικοκυριά, μετακινούμενους σε σταθμούς μετρό, τραμ, λεωφορείων και τρόλεϊ, σε λιμάνια και αεροδρόμια, ενώ συμμετέχουν οδηγοί ταξί και εταιρείες εμπορευματικών μεταφορών.

Στόχος του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, του ΟΑΣΑ και του Υπερταμείου, με την ανάπτυξη του νέου Συγκοινωνιακού Χάρτη, είναι η δημιουργία ενός πιο αποδοτικού, βιώσιμου και φιλικού προς το περιβάλλον συστήματος αστικών συγκοινωνιών που θα καλύπτει με καλύτερο τρόπο τις ανάγκες των πολιτών, με έμφαση στη διαλειτουργικότητα των αστικών συγκοινωνιών, ώστε όλα τα μέσα μεταφοράς να λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους.

Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση στην πόλη είναι οριακή και δεν μπορεί να περιμένει, όπως ανέφερε και ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ), Θανάσης Τσιάνος, ο οποίος επεσήμανε ότι «εάν δε ληφθούν άμεσα μέτρα, σε δέκα χρόνια από σήμερα οι καθυστερήσεις στον δρόμο θα είναι υπερδιπλάσιες». Προσέθεσε μάλιστα ότι η χωρητικότητα των οδικών υποδομών της πρωτευουσας ήδη δεν επαρκεί όχι για το σύνολο των μετακινήσεων, αλλά ούτε για τις μισές.

Ο πρόεδρος του ΣΕΣ έθεσε τέσσερα ζητήματα προτεραιότητας και συγκεκριμένα:

• Τη βελτίωση του επιπέδου οδικής ασφάλειας με ενίσχυση του ρόλου των ΜΜΜ, τα οποία είναι βασικός πυλώνας γι αυτό.

• Την κατάρτιση ενός στρατηγικού σχεδίου μεταφορών που θα συμπεριλαμβάνει όλες τις υποδομές και τα μέσα (λιμάνια, αεροδρόμια, κλπ) ώστε να αξιοποιηθούν τα δεδομένα και να αποτελέσουν βάση για την ανάπτυξη καλύτερων δημόσιων συγκοινωνιών, αλλά και τη λήψη διαχειριστικών μέτρων με στόχο οι περιορισμένοι πόροι να μη δαπανώνται σε αποσπασματικές ενέργειες.

• Τη συντήρηση και την έξυπνη διαχείριση των υφιστάμενων υποδομών, οι οποίες ύστερα από την πολυετή κρίση, βρίσκονται σε κακή κατάσταση: «Είναι κρίσιμο να φτιάξουμε πεζοδρόμια, να έχουμε σωστές διαγραμμίσεις και σήμανση, να διαχειριστούμε την κυκλοφορία, τη στάθμευση, την τροφοδοσία, τα βαρέα οχήματα, να επικαιροποιήσουμε τα προγράμματα φωτεινής σηματοδότησης, να λάβουμε μέτρα προτεραιότητας για τον πεζό και τα ΜΜΜ, να μοιραζόμαστε την οδό με τους ποδηλάτες», ανέφερε ο κ. Τσιάνος προσθέτοντας ότι το νέο στρατηγικό σχέδιο θα καταδείξει πιθανότατα την ανάγκη αύξησης των λεωφορειολωρίδων, αλλά και του στόλου των ΜΜΜ. Ο ίδιος έκανε ειδική αναφορά στο «πράσινο κύμα» για το τραμ που ουδέποτε εφαρμόστηκε στην Αθήνα, ενώ επανέλαβε την ανάγκη για νέες οδικές υποδομές σε περιφερειακό επίπεδο όπως το Ελευσίνα – Θήβα και τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού. Τόνισε, πάντως, ότι «εάν οι νέες υποδομές δε συνοδευτούν από αναβάθμιση των ΜΜΜ, απλά θα μεταθέσουμε το πρόβλημα στο μέλλον».

• Την αντιμετώπιση της πολυδιάσπασης και των γραφειοκρατικών διαδικασιών, οι οποίες όχι μόνο καθυστερούν, αλλά και συχνά ακυρώνουν σημαντικά έργα. Για το λόγο αυτό επανέλαβε την πρότασητου ΣΕΣ για τη δημιουργία ενός μητροπολιτικού φορέα και μέχρι τη σύστασή του, ενός συμβουλίου αντίστοιχου με αυτό της Θεσσαλονίκης για την αντιμετώπιση των άμεσων ζητημάτων διαχείρισης της κυκλοφορίας στην Αθήνα.

Το Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών

Το νέο στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών θα εκπονηθεί σε τέσσερεις φάσεις και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το πρώτο τρίμηνο του 2026 με βασικό σύνθημα «Πάμε όπου πας».

Θα περιλαμβάνει τον νέο Συγκοινωνιακό Χάρτη της πρωτεύουσας για την επόμενη 20ετία, ένα έργο προϋπολογισμού 2 εκ. ευρώ, με κύριους στόχους τη βελτίωση της κινητικότητας των πολιτών, την αποδοτικότερη λειτουργία του συστήματος των αστικών συγκοινωνιών, ενώ θα δίνει έμφαση στη διαλειτουργικότητα των μέσων, την προώθηση των βιώσιμων αστικών μεταφορών και την υιοθετηση σύγχρονων και καινοτόμων υπηρεσιών και τεχνολογιών.

Οι κύριες προτάσεις και τα μέτρα για τις δημόσιες μεταφορές κινούνται σε πέντε άξονες και συγκεκριμένα:

• Αναδιοργάνωση δικτύου δημόσιων συγκοινωνιών: Νέες γραμμές σε όλα τα μέσα, βελτίωση συχνοτήτων, τροποποιήσεις γραμμών, νυχτερινές γραμμές και επέκταση ωραρίου λειτουργίας.

• Υποδομές: Ανανέωση του στόλου, ηλεκτροκίνηση με μελέτη χωροθέτησης θέσεων φόρτισης ηλεκτρικών λεωφοφείων, επέκταση δικτύου λεωφορειολωρίδων, κάμερες επιτήρησης λεωφορειολωρίδων και νέα αμαξοστάσια.

• Θεσμικά μέτρα: Συντονισμός των φορέων, οργανωτικά μέτρα και πολυτροπικότητα μεταφορών.

• Βιώσιμη κινητικότητα: Ενταξη της μικροκινητικότητας, προσβασιμότητα, λύσεις με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Θα μελετηθεί και η είσοδος ήπιων μέσων μετακίνησης στις λεωφορειολωρίδες, όπως τα ποδήλατα.

• Νέες τεχνολογίες στην πληροφόρηση επιβατών, το συστημα κομίστρου, τα ευέλικτα συστήματα δημοσίων συγκοινωνιών και την κινητικότητα ως υπηρεσία.

Το Στρατηγικό Σχέδιο θα λάβει υπόψη του και τα έργα που υλοποιεί ήδη το αρμόδιο υπουργείο και παρουσίασε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταικούρας. Αυτά αφορούν την ανανέωση του στόλου των αστικών λεωφορείων, ο οποίος θα περιλαμβάνει 950 καινούρια οχήματα το καλοκαίρι του 2025, ενώ αναζητείται χρηματοδότηση για επιπρόσθετα 700 λεωφορεία και τρόλεϊ σε συνδυασμό με τις νέες υπηρεσίες, όπως οι ανέπαφες πληρωμές στα εισιτήρια, η επέκταση του δικτύου του Μετρό και η αναβάθμιση των συρμών.