Πάσχα 2019 - Μεγάλη Παρασκευή: Η τελετή της Αποκαθήλωσης

Στη λειτουργική πράξη της Εκκλησίας, η έναρξη της επόμενης ημέρας γίνεται από το απόγευμα της προηγουμένης. Έτσι, λοιπόν, οι Ακολουθίες που τελούνται το βράδυ της Μεγάλης Εβδομάδας, αφορούν στα γεγονότα της επομένης ημέρας.

Κάθε μέρα στο ethnos.gr – με τη βοήθεια του Αρχιμανδρίτη π. Φιλούμενου Ρούμπη, γραμματέα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και εφημέριου του Ιερού Ναού Αγ. Δημητρίου των Όπλων– θα δίνουμε το «στίγμα» της μέρας για όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα. Τα κείμενά μας, ακολουθώντας αυτή την πρακτική, θα περιγράφουν τα γεγονότα της επομένης ημέρας, αλλά θα αφορούν στην ακολουθία της ημέρας που δημοσιεύονται.

Η Ακολουθία του Μεγάλου Σαββάτου ξεκινά σήμερα, το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής. Μετά την Ακολουθία των Μεγάλων και Βασιλικών Ωρών, ξεκινά ο Εσπερινός του Μεγάλου Σαββάτου, στον οποίο γίνεται η τελετή της Αποκαθήλωσης. Και ενώ μέχρι και την Ακολουθία των Ωρών επικρατεί ο πένθιμος διάκοσμος του Ναού και των αμφίων των Ιερέων, ωστόσο, από τον Εσπερινό και μετά, το χρώμα από πένθιμο αλλάζει σε λευκό. Αυτό δεν είναι τυχαίο.

Τα γεγονότα έχουν ως εξής: Αφού ο Χριστός πεθαίνει επάνω στο Σταυρό, πρέπει να υπάρξει κάποια σχετική μέριμνα για τον ενταφιασμό του Σώματός Του. Δεν ήταν δυνατόν να πεταχθεί Πανάγιο Σώμα και να γίνει βορά των κτηνοφάγων θηρίων. Στο προσκήνιο τότε εμφανίζονται δύο πρόσωπα, ευκατάστατα και σεβαστά στην ιουδαϊκή κοινωνία, αμφότεροι κρυφοί μαθητές του Κυρίου, ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας και ο Νικόδημος.

Ο Νικόδημος είναι αυτός ο νυχτερινός μαθητής του Ιησού, με τον οποίο διαλέχτηκε κάποτε σε υψηλό θεολογικό επίπεδο και πού προσπάθησε εις μάτην να υποστηρίξει τον Χριστό ενώπιον του συνεδρίου. Αυτός έφερε μια τεράστια ποσότητα μύρων για τον ενταφιασμό. Ήταν Φαρισαίος και μέλος του Σανχεντρίν (το ανώτατο εβραϊκό νομοθετικό και θρησκευτικό συμβούλιο που λειτουργούσε και ως δικαστήριο).

Ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας ήταν και αυτός μέλος του μεγάλου ιουδαϊκού συνεδρίου της Ιερουσαλήμ (βουλευτής), φίλος και κρυφός μαθητής του Ιησού Χριστού, ο οποίος καταγόταν από την Αριμαθαία, μια μικρή πόλη βορειοδυτικά της Ιερουσαλήμ. Ο Ιωσήφ ήταν ένας από τους επώνυμους Φαρισαίους, που διαδραμάτισαν θετικό ρόλο στην υπόθεση του Ιησού, εμφορούμενος από πλούσια ψυχικά χαρίσματα. Είχε φόβο Θεού κι ανέμενε κι αυτός τη βασιλεία του Θεού. Εκτός όμως από τα ιδιαίτερα πνευματικά του χαρίσματα, ο Ιωσήφ ήταν και πλούσιος, άνθρωπος επιρροής. Όπως κι ο Νικόδημος, ήταν κι αυτός θαυμαστής και κρυφός μαθητής του Χριστού, γι’ αυτό δεν δίστασε να μπει σε κίνδυνο, όταν αποφάσισε να πάρει το σώμα του Κυρίου, την ώρα που οι στενοί μαθητές Του είχαν διασκορπιστεί.

Ο Πιλάτος, εκ φύσεως καχύποπτος και επιφυλακτικός, ήταν από τους κυβερνήτες που ασκούν την εξουσία τους με βία, όπως με βία την είχε αποσπάσει από άλλους. Γνήσιος αντιπρόσωπος της ρωμαϊκής τυπολατρίας, δεν μπορούσε να πιστέψει ούτε λέξη, ακόμα κι από ευγενείς ανθρώπους, όπως ο Ιωσήφ. Ήταν πολύ πιο πρόθυμος να πιστέψει τον κεντυρίωνα, που τον είχε επιφορτίσει με το καθήκον να φρουρήσει το Γολγοθά, παρά έναν εξέχοντα πρεσβύτερο του λαού. Μόνο όταν ο κεντυρίων επιβεβαίωσε «επίσημα» την αναφορά του Ιωσήφ, ότι ο Χριστός πέθανε επάνω στο Σταυρό, θέλησε να ικανοποιήσει το αίτημα του Ιωσήφ.

Ο Ιωσήφ προμηθεύεται, λοιπόν, σεντόνι και αφού αποκαθηλώνει (ξεκρεμά) το Σώμα του Κυρίου από το Σταυρό, με την βοήθεια του Νικοδήμου, το τυλίγουν, το μυρώνουν με τα μύρα που προσέφερε ο Νικόδημος, και το καταθέτουν σε λαξευμένο καινούριο τάφο, τον οποίο είχε προετοιμάσει ο Ιωσήφ για τον εαυτό του. Την όλη διαδικασία αυτή, η Κυρία Θεοτόκος, ο Ιωάννης και οι μυροφόρες την παρακολουθούσαν από μακριά.

Φορώντας, λοιπόν, ο Ιερέας λευκά άμφια, τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί αποκαθηλώνει το Σώμα του Κυρίου από τον Σταυρό, τυλιγμένο με λευκό σεντόνι, και το εναποθέτει στο στολισμένο κουβούκλιο του επιταφίου, το οποίο έχει ήδη τοποθετηθεί στο κέντρο του Ναού.

Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής ψάλλεται η Ακολουθία του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, όπου, μετά τις τρεις Στάσεις των Εγκωμίων, γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.

Για την «εἰς Ἄδου κάθοδον» του Κυρίου, που εορτάζουμε το Μεγάλο Σάββατο, ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (1815-1894) γράφει: «Ο Κύριος σωματικώς κοιμάται στον τάφο· η ψυχή του έχει κατέλθει στον Άδη και κηρύττει τη σωτηρία στις ψυχές που βρίσκονται εκεί. Οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης δεν ήταν στον ουρανό, παρότι διατηρούσαν την παρηγορητική πίστη ότι εκεί θα ήταν η κατοικία τους, αφότου ο Υπεσχημένος θα ερχόταν στη γη, δεδομένου ότι είχαν ζήσει με βαθειά πίστη σ’ Αυτόν. Αλλά και ο Πρόδρομος είχε προείπει τον ερχομό Του.

Όταν ο Κύριος κατήλθε, όλοι όσοι Τον πίστεψαν, ανέβηκαν μαζί Του στον ουρανό. Αλλά ακόμη και εκείνος ο ουρανός ήταν μόνο το κατώφλι του αληθινού Παραδείσου, ο οποίος θα αποκαλυφθεί μετά τη γενική Ανάσταση και Κρίση.

Παρότι και οι άγιοι της Καινής Διαθήκης ζουν μέσα στη Χάρη του Θεού στον ουρανό, περιμένουν όμως μια ακόμη μεγαλύτερη μακαριότητα κατά τον μέλλοντα αιώνα, με καινούς ουρανούς και καινή γη (Αποκ. 21, 1), όταν θα είναι τα πάντα εν πάσι Θεός (Α΄ Κορ. 15, 28)». Έπρεπε, λοιπόν, να κηρυχθεί το ευαγγέλιο και σ’ αυτούς που βρίσκονταν στον Άδη».