Σιδηρόδρομος: Μεγάλες οι δυσκολίες στη διερεύνηση της τραγωδίας των Τεμπών από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Χωρίς σιδηροδρομικούς διερευνητές, χωρίς δυνατότητα για άμεσες μη προγραμματισμένες μεταβάσεις εκτός έδρας σε περίπτωση ατυχημάτων, με ελλιπή χρηματοδότηση για εκπαίδευση και για εξωτερικές πραγματογνωμοσύνες και μελέτες και με μόλις ένα παλιό όχημα μετακίνησης και αυτό σε πολυετή ακινησία, κλήθηκε να αναλάβει αρχικά τη διερεύνηση της μεγαλύτερης τραγωδίας στα ελληνικά σιδηροδρομικά χρονικά ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) τον Μάρτιο του 2024, πάνω από ένα χρόνο μετά το δυστύχημα των Τεμπών.

Παρά τον «βομβαρδισμό» δηλώσεων των τελευταίων εβδομάδων ότι η διερεύνηση του δυστυχήματος από τον Οργανισμό οφείλεται στη σύστασή του από την κυβέρνηση, η αλήθεια είναι ότι εκτός του γεγονότος πως αυτό αποτελούσε ευρωπαϊκή υποχρέωση της χώρας μας, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ για μεγάλο διάστημα και υπήρχε απλώς στα χαρτιά.

Η δε κατάσταση, την οποία αντιμετώπισαν τα στελέχη του επί σχεδόν ένα χρόνο μετά την τραγωδία περιγράφεται με απόλυτη ακρίβεια στην έκθεση πεπραγμένων του σιδηροδρομικού τομέα του Οργανισμού για το 2024, η οποία αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του. Και μπορεί ζητήματα, όπως η χρηματοδότηση, να επιλύθηκαν με τη νομοθετική ρύθμιση που ακολούθησε στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς, με την αύξηση των διερευνητών σε εννέα και την άπαξ χρηματοδότηση με 3 εκ. ευρώ για τα λειτουργικά του έξοδα, ωστόσο στο τελευταίο επικαιροποιημένο σχέδιο δράσης του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για τον σιδηρόδρομο, αναφέρεται ότι δύο διερευνητές ακόμα αναμένονται, ενώ έως και σήμερα δεν έχει δημοσιευτεί ο Εσωτερικός του Κανονισμός.

Σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων του Οργανισμού, τα προβλήματα που αντιμετώπισε το 2024 ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ κατά την άσκηση των καθηκόντων του ήταν:

1. Έλλειψη διερευνητών: Ο Οργανισμός διαθέτει τρείς υπηρετούντες σιδηροδρομικούς διερευνητές ενώ έπρεπε να είναι στελεχωμένος με εννέα.

2. Οργάνωση Σιδηροδρομικού Τομέα: Με το υφιστάμενο οργανόγραμμα το Τμήμα Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων υπάγεται στη Μονάδα Διερευνήσεων, η οποία είναι υπεύθυνη τόσο για τα αεροπορικά όσο και για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα. Για την εύρυθμη λειτουργία του τομέα θα πρέπει να δημιουργηθεί μία ξεχωριστή Μονάδα/Διεύθυνση για τις σιδηροδρομικές διερευνήσεις, ανεξάρτητη από τις αεροπορικές, σημειώνεται στην έκθεση. Στη Διεύθυνση Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων πρέπει να υπάγονται δύο τμήματα, το Τμήμα Σιδηροδρομικών Διερευνήσεων και το Τμήμα Στατιστικής.

3. Αποζημιώσεις εκτός έδρας για διερευνήσεις: Με τις διαδικασίες του δημοσίου τομέα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί η έκτακτη, μη προγραμματισμένη εκτός έδρας μετάβαση διερευνητή, η οποία είναι απαραίτητο να εκτελεστεί άμεσα σε περιπτώσεις ατυχημάτων. Πρέπει να καθοριστεί μια διαδικασία για την άμεση αποζημίωση του σιδηροδρομικού διερευνητή και των αντίστοιχων εκτάκτων εξόδων και οδοιπορικών.

4. Οχήματα για εκτός έδρας μετακινήσεις: Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην έκθεση, πέρυσι υπήρχε «μόνο ένα παλιό αυτοκίνητο για το σύνολο των αεροπορικών και σιδηροδρομικών διερευνητών, το οποίο ήταν σε πολυετή ακινησία. Για την εύρυθμη λειτουργία του Σιδηροδρομικού Τομέα απαιτούνται τουλάχιστον δύο οχήματα».

5. Χρηματοδότηση για εξωτερικές πραγματογνωμοσύνες και μελέτες: Κατά τη διάρκεια διερευνήσεων προκύπτουν εξειδικευμένα ερωτήματα/θέματα τα οποία μπορούν να απαντηθούν μόνο μέσω της πρόσληψης εξωτερικών εξειδικευμένων επιστημόνων/εργαστηρίων για την εκπόνηση τεχνικών δοκιμών, μελετών και προσομοιώσεων, τονίζεται στην έκθεση.

6. Χρηματοδότηση για συνεργασία με NIB Network και εκπαίδευση: Υπάρχει ανάγκη συμμέτοχής των διερευνητών στις συνεδριάσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία διοργανώνονται από το NIB Network ή άλλους ευρωπαϊκούς αντίστοιχους φορείς, κυρίως σε χώρες της ΕΕ.

Πολλά τα συμβάντα

Και όλα αυτά τη στιγμή που ο Οργανισμός είναι επιφορτισμένος και με πρόσθετες διερευνήσεις και προκαταρκτικές δεδομένης και της συχνότητας των συμβάντων στον σιδηρόδρομο: «Παρά την ελλιπή στελέχωση, ο Σιδηροδρομικός Τομέας του ΕΟΔΑΣΑΑΜ διεξάγει την διερεύνηση του ατυχήματος των Τεμπών και συγχρόνως έχει την υποχρέωση να παρακολουθεί όλα τα υπόλοιπα σιδηροδρομικά ατυχήματα και συμβάντα και να διεξάγει τις αντίστοιχες διερευνήσεις», επισημαίνεται σε άλλο σημείο της έκθεσης.

Σύμφωνα με αυτήν, το 2024 ο Σιδηροδρομικός τομέας του ΕΟΔΑΣΑΑΜ αποφάσισε να διεξάγει εκτός του δυστυχήματος των Τεμπών, άλλες δύο επίσημες διερευνήσεις για σοβαρά σιδηροδρομικά ατυχήματα ή συμβάντα τα οποία συνέβησαν το 2023 και το 2024 στο ελληνικό Σιδηροδρομικό δίκτυο και συγκεκριμένα:

.- Για το συμβάν του Δεκεμβρίου του 2023 με παραβίαση ερυθρού σηματοδότη στο ΣΚΑ από συρμό του προαστιακού, για το οποίο το τελικό πόρισμα αναμένεται καθώς διερευνάται συνολικά μαζί με άλλα 6 παρόμοια συμβάντα, γεγονός το οποίο καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη προβληματική κατάσταση στον σιδηρόδρομο.

- Για το συμβάν του Ιανουαρίου του 2025 με παραβίαση περιτυπώματος γραμμής από πεζό με ένα θύμα.

Παράλληλα ο Οργανισμός αποφάσισε τη διεξαγωγή και 6 προκαταρκτικών διερευνήσεων για άλλα σοβαρά συμβάντα και συγκεκριμένα για τα εξής:

• 5/4/2024 Εμπορικός Σταθμός Θεσσαλονίκης Εκδήλωση φωτιάς δίπλα σε γραμμή με μεμονωμένη ηλεκτράμαξα.

• 27/5/2024 Πύργος Ηλείας Σύγκρουση ΙΧ με συρμό προαστιακού σε φυλασσόμενη διάβαση, με νεκρό τον οδηγό του ΙΧ.

• 30/7/2024 Χαλκίδα Νταλίκα από παράλληλη οδοποιία έπεσε μέσα στη γραμμή Προαστιακού με αποτέλεσμα πλαγιομετωπική σύγκρουση με συρμό. Τρείς ελαφρά τραυματίες.

• 13/9/2024 Μεταξύ ΣΣ Αγ. Αναργύρων και ΣΣ Αθηνών Συρμοί προαστιακού με αναχώρηση από ΣΣ Αγ. Αναργύρων και από ΣΣ Αθηνών μπήκαν στην ίδια γραμμή με αντίθετη πορεία. Σταμάτησαν άμεσα με εντολή σταθμάρχη ΣΣ Αθηνών.

• 9/10/2024 ΣΣ Δουκίσσης Πλακεντίας Συρμός προαστιακού οδηγήθηκε από λάθος εντολή σταθμάρχη ΣΚΑ προς την είσοδο τούνελ της γραμμής του ΜΕΤΡΟ, αντί για την γραμμή προς ΣΣ Πεντέλης.

• 25/11/2024 ΣΣ Κορινού Πιερίας Μηχανοδηγοί συρμού προαστιακού ανέφεραν ότι το φωτόσημο εισόδου στον ΣΣ Κορινού ήταν πράσινο, ενώ θα έπρεπε να είναι κόκκινο λόγω κατάληψης της γραμμής από άλλο συρμό.

Συστάσεις ασφαλείας

Υπενθυμίζεται, ότι όπως έχει αναφέρει αναλυτικά το «Εθνος» σε παλαιότερα ρεπορτάζ του, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ κατά τη διάρκεια του 2024 και μεσούσης της διερεύνησης της τραγωδίας των Τεμπών, εξέδωσε επείγουσα Σύσταση Ασφαλείας, με την οποία ζήτησε από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεργαστούν για την εφαρμογή μιας ασφαλούς μεθοδολογίας για την επικοινωνία και για την υιοθέτηση ενός μέσου που επιτρέπει την άμεση επικοινωνία ενός προς έναν μεταξύ των σταθμαρχών και των οδηγών συρμών.

Η Οδηγία απευθυνόταν κυρίως στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και δευτερευόντως στον ΟΣΕ, τις Σιδηροδρομικές Εταιρείες (Hellenic Train, Railcarqo, GFR), την ΓΑΙΑΟΣΕ, και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Ο Οργανισμός προχώρησε στη σύσταση καθώς εντόπισε σοβαρό κίνδυνο ασφαλείας σχετικά με τις επικοινωνίες καθώς η μετάδοση μηνυμάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια στερούνταν δομής και χρήσης διεθνώς συμφωνημένης ορολογίας και κανόνων επικοινωνίας, ενώ η χρήση του ραδιοτηλέφώνου VHF ως προτιμώμενου/μοναδικού μέσου επικοινωνίας μεταξύ σταθμαρχών και οδηγών συρμών, δημιουργούσε μια κατάσταση στην οποία δεν είναι δυνατό να δοθεί προτεραιότητα στις επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια έναντι των υπολοίπων.

Επιπλέον, ο Οργανισμός προχώρησε και σε άλλες επισημάνσεις προς τους σιδηροδρομικούς φορείς σχετικά με την ανάγκη αντιμετώπισης και απομάκρυνσης της βλάστησης και άλλων τυχόν φερτών υλικών στο σιδηροδρομικό δίκτυο και την απαρέγκλιτη τήρηση του Γενικού Κανονισμού Κίνησης.