Αριστείδης Βούλγαρης: Ο φωτογράφος του Ήλιου

Με το βιολί του µαγεύει τους ακροατές στις συναυλίες της Συµφωνικής Ορχήστρας του ∆ήµου Θεσσαλονίκης και µε τον τελευταίας τεχνολογίας φασµατογράφο που κατασκεύασε «µάγεψε» τους ηλιακούς αστρονόµους ανά τον κόσµο και αναχωρεί αυτές τις µέρες για το Σαντιάγο της Χιλής, προκειµένου να µελετήσει άλλη µία ολική έκλειψη Ηλίου. Ο φασµατογράφος, που ονοµάζεται «Icarus» («Ικαρος») θα «δει» τον Ηλιο και την έκλειψή του χωρίς να… καεί από τις ακτίνες του, όπως ο µυθικός ήρωας, και θα «απαθανατίσει» στο υπέρυθρο το ηλιακό φάσµα στο στέµµα του Ηλιου.

Ο Αριστείδης Βούλγαρης αγαπούσε από παιδί την αστρονοµία και ιδιαίτερα όσα αφορούσαν τον Ηλιο. Λάτρευε όµως και τη µουσική και σπούδασε βιολί στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ την αγάπη του για το σύµπαν. ∆ιάβαζε και διαβάζει συνεχώς για το ηλιακό σύστηµα, µελετά τις εκλείψεις -ολικές και µερικές-, ταξιδεύει σε όλο τον κόσµο και µε την ίδια ευκολία που κουρδίζει το βιολί του, «κουρδίζει» (βαθµονοµεί) και τα οπτικά συστήµατα που κατασκευάζει.

Το 2017 κατασκεύασε έπειτα από παραγγελία της NASA έναν ηλιακό φασµατογράφο, ο οποίος χρησιµοποιήθηκε στην ολική έκλειψη Ηλίου που έγινε ορατή από τις ΗΠΑ τον Μάρτιο του 2017. Ο φασµατογράφος, ο οποίος αναλύει το φως του Ηλιου, «πέταξε» µαζί µε άλλα ειδικά όργανα µε αεροσκάφος την ώρα της έκλειψης και έδωσε σηµαντικά στοιχεία. «Ηταν µια πολύ σηµαντική στιγµή για µένα και πιστεύω ότι δικαίωσε τους κόπους µου.

Από παιδί ασχολούµαι µε τα τηλεσκόπια και τους φασµατογράφους» λέει στο «Εθνος» ο Αριστείδης Βούλγαρης, την ώρα που ετοιµάζει τις βαλίτσες του για το ταξίδι στη Χιλή. Αναχωρεί για το Σαντιάγο την ερχόµενη Πέµπτη και θα µεταβεί µε τη διεθνή διεπιστηµονική ερευνητική οµάδα του διάσηµου κυνηγού εκλείψεων, καθηγητή Τζέι Πασαχόφ, στις 2 Ιουλίου, σε µια περιοχή βόρεια της πρωτεύουσας της Χιλής για να καταγράψει την ολική έκλειψη Ηλίου. Αυτή θα είναι ορατή στον Νότιο Ειρηνικό µεταξύ Χιλής και Αργεντινής, ενώ η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης θα είναι ορατή ως µερική έκλειψη του Ηλίου από το Νησί του Πάσχα, περίπου 1.000 χιλιόµετρα βορειότερα.

Ο Θεσσαλονικιός ηλιακός αστρονόµος βρέθηκε στο Νησί του Πάσχα το 2010 και αυτή ήταν µία από τις οκτώ ολικές εκλείψεις Ηλίου που είδε και µελέτησε. Είχε ξεκινήσει το 2006 στο Καστελόριζο και ακολούθησαν αυτή του 2008 στη Σιβηρία, του 2009 στην Κίνα, του 2010 στο Νησί του Πάσχα, του 2012 στην Αυστραλία, του 2013 στην Γκαµπόν, του 2015 στα νησιά Σβάλµπαρντ του οµώνυµου αρχιπελάγους στον Βόρειο Πόλο και του 2017 στις ΗΠΑ. Ευελπιστεί να καταφέρει να δει την επόµενη, το 2027 στην Ισπανία, αφού η έκλειψη που θα είναι ορατή από την Ελλάδα θα συµβεί το 2089.

Στα 30.000 πόδια Πριν από λίγες µέρες ο «Ικαρος»… επιβιβάστηκε µαζί µε τον κ. Βούλγαρη σε ένα αεροσκάφος της Aegean και πέταξε σε ύψος 30.000 ποδών (περίπου 9.200 µέτρων), προκειµένου να βαθµονοµηθεί και να γίνουν οι απαραίτητες ρυθµίσεις, προτού… αναχωρήσει για τις ΗΠΑ. «Ο “Ικαρος” πρόκειται να καταγράψει το φως που εκπέµπεται από το ηλιακό στέµµα στην εγγύς υπέρυθρη περιοχή, τη στιγµή της ολικής έκλειψης Ηλίου. Η υπέρυθρη ακτινοβολία απορροφάται πολύ έντονα από τη γήινη ατµόσφαιρα και τους υδρατµούς που υπάρχουν σε χαµηλό υψόµετρο, καθιστώντας τη µη διαπερατή ακτινοβολία.

Για τον λόγο αυτό, ο φασµατογράφος“Iκαρος” πρόκειται να τοποθετηθεί σε ένα αεροπλάνο Boeing787-9 Dreamliner, το οποίο θα “κυνηγήσει” τη σκιά της Σελήνης, η οποία σαρώνει µε υπερηχητική ταχύτητα τη γήινη επιφάνεια, κρύβοντας το φως του Ηλιου. O φασµατογράφος αυτός θα είναι το κύριο όργανο της αποστολής Eflight 2019-MAX, επικεφαλής της οποίας είναι ο αστρονόµος-ερευνητής του Πανεπιστηµίου της Αριζόνα, Γκλεν Σνάιντερ, πολύ γνωστός στον χώρο της αστρονοµίας, µια και έχει σχεδιάσει και κατασκευάσει αρκετά από τα όργανα του τροχιακού τηλεσκοπίου Hubble Space Telescope, ενώ την επεξεργασία των δεδοµένων που θα καταγραφούν θα αναλάβει ο µαθηµατικός Χριστόφορος Μουρατίδης» εξηγεί ο κ. Βούλγαρης.

Μελετώντας τα πάντα γύρω από τη δραστηριότητα του Ηλιου και έχοντας συνεισφέρει αρκετά στην έρευνα για το θέµα, µαζί και µε δηµοσιεύσεις που έχει κάνει σε έγκυρα διεθνή περιοδικά, ο κ. Βούλγαρης, αναφέρει ότι ο Ηλιος είναι ήδη… µεσήλικας. Είναι αστέρι 2ης ή 3ης γενιάς και θα σβήσει σε περίπου 8 δισεκατοµµύρια χρόνια. Η επιστηµονική κοινότητα αναµένει µε ενδιαφέρον τις ανακοινώσεις του διεθνούς κύρους ερευνητή Σταµάτη Κριµιζή, ο οποίος είναι επικεφαλής της οµάδας που µελετά τα αποτελέσµατα του Parker Solar Probe, του διαστηµικού αεροσκάφους που ταξιδεύει για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας στον Ηλιο.

Το διαστηµικό αεροσκάφος έφτασε σε απόσταση 4 εκατ. χιλιοµέτρων από τον Ηλιο -η Γη απέχει 150 εκατ. χιλιόµετρα- και θα στείλει δεδοµένα για τα όσα συµβαίνουν στην επιφάνειά του. Ο Ηλιος βρίσκεται σήµερα σε µια φάση χαµηλής δραστηριότητας, ανάλογη µε αυτήν που είχε συµβεί την περίοδο 1640-1720. Τότε, επειδή η φάση αυτή κράτησε πολλά χρόνια, στην Ευρώπη συνέβησαν περίεργα φαινόµενα.

Εµφανίστηκαν µίνι παγετώνες (είναι χαρακτηριστικό πως πάγωσε ο Τάµεσης και υπάρχουν γκραβούρες που δείχνουν ότι γινόταν λαϊκή αγορά στην επιφάνειά του), µειώθηκε η παραγωγή σιτηρών, µε αποτέλεσµα να εµφανιστούν ασθένειες όπως η πανώλη, έγιναν πόλεµοι. «Από το 2008 ο Ηλιος βρίσκεται σε χαµηλή δραστηριότητα, αλλά προς το παρόν αυτό δεν ανησυχεί τους επιστήµονες. Αρκεί φυσικά να µην παραταθεί για περισσότερα χρόνια» λέει ο κ. Βούλγαρης.