28η Οκτωβρίου: Το έπος του 1940 μέσα από τις σελίδες του «Εθνους»

Δύο φωτογραφίες, του βασιλιά Γεωργίου Β΄ και του Ιωάννη Μεταξά, και ο λιτός τίτλος «Υπέρ βωμών και εστιών» μετέφεραν στους αναγνώστες του «Εθνους» την είδηση: Η Ιταλία κήρυξε πόλεμο και «αι ελληνικαί δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».

«Ενας Λαός υπερήφανος όπως ο Ελληνικός, που απέκτησε την ελευθερίαν του με αγώνας υπερανθρώπους, που προεκάλεσεν τον θαυμασμόν ολοκλήρου του κόσμου και με ποταμούς αιμάτων, θ’ απηρνείτο την υπερτρισχιλιετή ιστορίαν του εάν έστεργε να υποταγή εις αξιώσεις που συνεπάγονται απεμπόλησιν της ανεξαρτησίας του και αυτής ταύτης της υποστάσεώς του» διαβάζουμε στο πρωτοσέλιδο της 28ης Οκτωβρίου 1940.

Με αυτή την ψυχραιμία και την αισιοδοξία για την τελική έκβαση του πολέμου κατέγραψε το «Εθνος» το έπος της Αλβανίας στους μήνες που ακολούθησαν το τελεσίγραφο του Ιταλού πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι προς τον Ιωάννη Μεταξά. Η εφημερίδα είχε την τύχη να περιλαμβάνει στη συντακτική ομάδα της σπουδαίους δημοσιογράφους της εποχής όπως ο Σόλωνας Γρηγοριάδης, ο Θωμάς Μαλαβέτας και ο Κώστας Σκαλτσάς, οι οποίοι βρέθηκαν στο Μέτωπο και μετέφεραν με κάθε λεπτομέρεια την προέλαση του ελληνικού στρατού αλλά και τις προσωπικές ιστορίες και διηγήσεις των ανθρώπων που πολεμούσαν. «Αλήθεια, ο Ελλην στρατιώτης. Πόσους θησαυρούς ανακαλύπτει κανείς μέσα στη λαϊκή μάζα μόλις φορέσει το χακί και γίνη πολεμιστής! Τον βλέπεις να κάνη τα πιο λαμπρά κατορθώματα, μα και τους πιο αφανείς και αθόρυβους ηρωισμούς. Μέσα στη μάζα αυτή των τραυματιών, στους θαλάμους του νοσοκομείου, μπορείς ν’ αναζητήσεις τις πιο απλές μορφές σιωπηλών ηρώων» έγραψε ο Σόλωνας Γρηγοριάδης όταν επισκέφθηκε ένα νοσοκομείο στο οποίο νοσηλεύονταν οι τραυματίες του πολέμου.

Το έπος της Αλβανίας δεν ήταν μόνο ο πόλεμος μιας μικρής χώρας ενάντια σε μια αποικιοκρατική υπερδύναμη της εποχής. Ηταν και ένας πόλεμος με αντίπαλο τον βαρύ χειμώνα της Πίνδου. Οι δημοσιογράφοι του «Εθνους» ακολούθησαν τον Ελληνικό Στρατό μέσα στα χιόνια και περιέγραψαν τις υπεράνθρωπες προσπάθειές του να καταλάβει τις θέσεις των Ιταλών. Ξεχωριστή θέση στη θεματολογία της εφημερίδας «Εθνος» είχαν οι ανταποκρίσεις των δημοσιογράφων από τα διεθνή Μέσα ενημέρωσης, οι οποίοι εκθείαζαν τη γενναιότητα των Ελλήνων στρατιωτών. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το δημοσίευμα της 1ης Νοεμβρίου με τίτλο «Τα υπέροχα ελληνικά κατορθώματα αποκορυφώνουν τον θαυμασμόν προς την χώραν μας». Σε αυτό, ο Αμερικάνος ανταποκριτής μεταδίδει ότι «οι Ελληνες αξιωματικοί καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες και εξαντλούν όλην των την πιεστικότητα διά να συγκρατήσουν τους στρατιώτας οίτινες ζητούν επιμόνως να τους επιτραπή να εφορμήσουν και ρίψουν τους Ιταλούς εις την θάλασσαν. “Εις την θάλασσαν” είναι το σύνθημα του ελληνικού αγώνος, ο δε Αμερικάνος ανταποκριτής εκφράζει την πεποίθησιν ότι την στιγμήν κατά την οποίαν θα δοθεί η διαταγή “εμπρός” αι ελληνικαί δυνάμεις θα εφορμήσουν ως λαίλαψ και θα παρασύρουν τας ορδάς των Ιταλών επιδρομέων προς την θάλασσαν όπου θα τας υποδεχθή ο στόλος της Ελλάδος».

Χλεύη για τους Ιταλούς

Οπως ήταν φυσικό, η Ιταλία και ο στρατός της αντιμετωπίστηκαν από το «Εθνος» εκείνης της περιόδου με περιφρόνηση. Δεκάδες ήταν τα κείμενα για τις βαρβαρότητες που διέπρατταν, για την άτακτη υποχώρηση των Ιταλών από τις θέσεις τους, για τις μαζικές λιποταξίες των στρατιωτών, για το χάος στα μετόπισθεν και την καταρράκωση του ηθικού τους. Και, σε σύμπνοια με τις υπόλοιπες ελληνικές εφημερίδες, πάντα υπήρχε χώρος για χλεύη προς τον ηττημένο στρατό του Μουσολίνι.

Ενδεικτική είναι η δημοσίευση επιστολής που έστειλε στην οικογένειά του ένας τραυματισμένος Ελληνας στρατιώτης, στην οποία περιγράφει την πρώτη του συνάντηση με μια ομάδα Ιταλών αιχμαλώτων. «Μια μέρα πριν τραυματισθώ, ο λόχος μας έπιασε 36 αιχμαλώτους. Είνε σαν Καραγκιόζηδες, με κάτι φτερά από κοκόρους που φορούν στα καπέλα τους. Η πρώτη κουβέντα που μας είπαν, έχοντας τα χέρια τους σηκωμένα ψηλά, εις σημείον υποταγής, ήταν “μαντζάρε”. Το ίδιο βράδυ ο λόχος μας τους έκανε το τραπέζι με διπλή μερίδα... μακαρονάδα».