Ενα έμφραγμα άλλαξε το εργατικό δίκαιο - Το σκεπτικό της απόφασης

Δούλευε στην εταιρεία (Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου) 26 ολόκληρα χρόνια. Τρεις μήνες πριν πεθάνει από έμφραγμα του μυοκαρδίου, οι φήμες για αναδιοργάνωση της εταιρείας έδιναν και έπαιρναν. Ηταν 52 ετών και ο γιος του είχε πετύχει σε πανεπιστήμιο της Πάτρας. Τα έξοδα «έτρεχαν» και οι πληγές των μνημονίων ήταν ανοιχτές μετά τις συνεχείς μειώσεις των μισθών και την ανασφάλεια για κατάργηση των εργασιακών θέσεων. Εκείνος εργαζόταν σε τομέα διανομής για τον οποίο ακουγόταν ότι θα καταργηθεί.

Η διοίκηση ούτε διέψευδε ούτε διευκρίνιζε τι μέλλει γενέσθαι. Εναν μήνα πριν υποστεί το έμφραγμα έμαθε ότι στη μονάδα του θα εφαρμοστεί η νέα δομή της επιχείρησης. Αλλά ούτε τότε του είπαν ποια θα είναι τα νέα του καθήκοντα, με αποτέλεσμα η αρχική ανασφάλεια και ανησυχία του να μετεξελιχθούν σε αφόρητη ψυχολογική πίεση και σε ανυπέρβλητο άγχος, καθώς φοβόταν εάν την επόμενη ημέρα θα έχει δουλειά. Ο λόγος για τον άνδρα ο οποίος έχασε τη ζωή του ένα πρωί του 2011, λίγο πριν φύγει για τη δουλειά.

Η σύζυγος και ο γιος του προσέφυγαν στο δικαστήριο υποστηρίζοντας ότι ο θάνατός του οφείλεται σε στρες που προκλήθηκε από την εργασιακή ανασφάλεια. Και το δικαστήριο με τη σειρά του χαρακτήρισε εργατικό ατύχημα τον θάνατό του, επιδικάζοντας αποζημίωση ύψους 160.000 ευρώ στους συγγενείς. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή απόφαση, η οποία στηρίχθηκε τόσο στη νομολογία του Αρείου Πάγου και στη συμφωνία-πλαίσιο που κύρωσε η χώρα μας και εντάχθηκε στην εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας του 2008 αλλά και στις μαρτυρικές καταθέσεις των συγγενών του 52χρονου.

«Εύλογη ανησυχία»

Σύμφωνα με το σκεπτικό της δικαστικής απόφασης, η εταιρεία δεν παρείχε καμία διαβεβαίωση στους εργαζόμενους για το εργασιακό τους μέλλον. «Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με το ευρύτερο κλίμα απολύσεων στον στενότερο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως είχε ήδη αρχίσει να συζητείται ευρύτατα (και άρχισε να υλοποιείται πράγματι λίγο αργότερα με τον Ν. 4024/2011) προκαλούσε στον εργαζόμενο εύλογη ανασφάλεια και ανησυχία. Ετσι κορυφώνονταν η αγωνία και το άγχος του, ώστε εξαιτίας της ως άνω υπαίτιας παράλειψης της εναγομένης, να εργάζεται πλέον και να διάγει υπό εξαιρετικές και έκτακτες συνθήκες, με αποτέλεσμα την ασυνήθιστη εξασθένηση του οργανισμού του» αναφέρει η δικαστική απόφαση, περιγράφοντας την πίεση που ζούσε ο 52χρονος. «Συζητούσε διαρκώς και αποκλειστικά για αυτό, τόσο με την οικογένειά του όσο και με συναδέλφους του, δεν μπορούσε να κοιμηθεί το βράδυ, διαμαρτυρόταν τόσο στους ενάγοντες όσο και σε συναδέλφους του για ζαλάδες, για πόνους στην πλάτη και στο στομάχι και φαινόταν ότι βρισκόταν στα όρια της ψυχικής και σωματικής κατάρρευσης.

Το άγχος του αυτό επιτεινόταν μάλιστα από την απόλυτη ανάγκη για τον μισθό, εν όψει και των ιδιαίτερα αυξημένων οικογενειακών δαπανών λόγω των σπουδών του υιού του αλλά και εν όψει της διαρκώς αυξανόμενης ανεργίας, η οποία θα καθιστούσε με βεβαιότητα αδύνατη γι’ αυτόν την ανεύρεση νέας εργασίας σε ηλικία 52 ετών». Το πρωί της 6ης Μαΐου του 2011 μπήκε στο αυτοκίνητό του να φύγει για δουλειά, αλλά δεν αισθάνθηκε καλά και γύρισε πίσω. Μπήκε στο μπάνιο να βρέξει το πρόσωπό του και άφησε εκεί την τελευταία του πνοή.

Η διακομιδή του στο νοσοκομείο διαπίστωσε απλώς το τέλος. «Από υπαιτιότητα, δηλαδή, των οργάνων της εναγομένης και των προστεθέντων της ο θανών υποχρεώθηκε να προσφέρει την εργασία του αλλά και να διάγει διαρκώς υπό εξαιρετικές και έκτακτες συνθήκες εργασιακού άγχους, το οποίο προκάλεσε την ασυνήθη εξασθένηση του οργανισμού του και εν τέλει τον θάνατό του λόγω εμφράγματος, παρά το γεγονός ότι θα αρκούσε η αποσαφήνιση των νέων καθηκόντων του ή του μέλλοντος της εργασιακής του σχέσης για να αποτρέψει το μοιραίο αποτέλεσμα». Σύμφωνα με τους συγγενείς του θανόντος, ο 52χρονος δεν είχε προβλήματα υγείας, ενώ έκανε συστηματική άσκηση. Μόνη πηγή άγχους του ήταν η δουλειά και τι θα γίνει εάν τη χάσει.

Οι υποχρεώσεις του εργοδότη 

Σύμφωνα με τον Ν. 3850/2010 (άρθρο 42) ο εργοδότης «υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας». Θα πρέπει να παίρνει όλα τα μέτρα ώστε ακόμη και όταν οι συνθήκες αλλάζουν να καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας. «Το stress βιώνεται ως άμεση και μεσοπρόθεσμη αποσταθεροποίηση της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού , ενώ η σύνδεση του εργασιακού stress με την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη» αναφέρει η δικαστική απόφαση και καταλήγει: «Eπεται ως εκ τούτου ότι ο εργοδότης, ο οποίος παρά τη γνώση ή την υπαίτια άγνοια της κατάστασης έντονου εργασιακού stress στην οποία βρίσκεται εργαζόμενος, και παρά το γεγονός ότι είναι εμφανής η επίδραση του άγχους στην υγεία του, δεν λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία του, ιδίως μέσω της εξάλειψης των στρεσογόνων καταστάσεων, και εν προκειμένω μέσω της αποκατάστασης της επικοινωνίας και της βεβαιότητας για τις προσδοκίες της εργασίας και τις δυνατότητες απασχόλησης, ιδίως εν όψει των επικείμενων αλλαγών στην επιχείρηση της αντιδίκου, παραβιάζει την υποχρέωση πρόνοιας που τον βαρύνει».

Σύμφωνα με τον κ. Π. Μπουμπουχερόπουλο, δικηγόρο της οικογένειας του 52χρονου, με την επίμαχη απόφαση «το εργασιακό στρες εισέρχεται στο φάσμα των επικίνδυνων για την υγεία παραμέτρων των εργαζομένων, ενώ εγκαθίστανται οι βάσεις που θέτουν το πλαίσιο των εργοδοτικών υποχρεώσεων». Η εναγόμενη εταιρεία άσκησε έφεση, η οποία θα εξεταστεί σε περίπου έναν χρόνο.