«Σαχάρα» κινδυνεύει να γίνει ο Θεσσαλικός Κάμπος

Ο θεσσαλικός κάμπος «στεγνώνει» και εκπέµπει SOS. Με 33.000 ιδιωτικές γεωτρήσεις έχουν αντληθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες πάνω από 3 δισεκατοµµύρια κ.µ. νερού από µη ανανεώσιµα αποθέµατα, δηλαδή όσο νερό καταναλώνει ολόκληρη η Αττική µέσα σε 8 ολόκληρα χρόνια! Οι αντλήσεις συνεχίζονται όλο και βαθύτερα στους υδροφορείς, καταναλώνουν συνολικά την ενέργεια που παράγουν δύο µεγάλα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, και εκτοξεύουν το κόστος άρδευσης στο 50% του συνολικού κόστους παραγωγής, καθιστώντας τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα όλο και λιγότερο ανταγωνιστικά. Την ίδια ώρα παραµένουν στο έλεος της εγκατάλειψης στρατηγικής σηµασίας αρδευτικά, ενεργειακά και περιβαλλοντικά έργα διαχείρισης υδάτων, που κόστισαν εκατοντάδες εκατοµµύρια ευρώ. Αυτή η καταστροφική πορεία µπορεί να ανακοπεί µόνο µε την αξιοποίηση των επιφανειακών υδάτων της λεκάνης του Πηνειού και κυρίως αυτής του Αχελώου, επισηµαίνει η Εταιρεία Θεσσαλικών Μελετών (ΕΘΕΜ). Οι επιστήµονες υποδέχτηκαν µε ικανοποίηση την πρόθεση της κυβέρνησης για ολοκλήρωση και αξιοποίηση του φράγµατος Συκιάς στον άνω ρου του Αχελώου και της σήραγγας εκτροπής προς τη λεκάνη του Πηνειού, η οποία διατυπώθηκε από τα χείλη του ίδιου του πρωθυπουργού, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα Τρίκαλα.

Ο κ. Μητσοτάκης µίλησε για τον στόχο να καταστεί εφικτή η λελογισµένη µεταφορά νερού στον Θεσσαλικό Κάµπο από τον Αχελώο (200 εκατοµµύρια κ.µ. νερού ετησίως από τα συνολικά 600 εκατοµµύρια κ.µ. που πλεονάζουν και δεν αξιοποιούνται). «Θεωρούµε καταρχήν θετικό το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός έχει πλέον συνειδητοποιήσει την ανάγκη ενίσχυσης του υδατικού δυναµικού της λεκάνης Πηνειού µε µεταφορά υδάτων από εκείνη του Αχελώου, καθώς επίσης ότι αναλαµβάνει µια καθαρή και αναµφισβήτητη δέσµευση ότι θα ολοκληρωθεί το ηµιτελές έργο Συκιάς και σήραγγας» είπε στο «Εθνος της Κυριακής» ο µηχανικός, µέλος του ∆Σ της ΕΘΕΜ, Αναστάσιος Μπαρµπούτης και προσέθεσε: «Οµως οι θετικές αυτές εκτιµήσεις θα πρέπει να επιβεβαιωθούν από την αναβάθµιση του επιπέδου των κυβερνητικών προτεραιοτήτων του project και τον ορισµό πολιτικού στελέχους ως συντονιστή για την υπέρβαση των εµποδίων». Στον Θεσσαλικό Κάµπο καλλιεργούνται σήµερα περίπου 5 εκατοµµύρια στρέµµατα, εκ των οποίων σχεδόν τα µισά (2,5 εκατ. στρέµµατα) αρδεύονται και τα υπόλοιπα αποτελούν ξηρικές καλλιέργειες.

3 δισεκατοµµύρια κ.µ. νερού έχουν αντληθεί από τον Θεσσαλικό Κάµπο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες µε 33.000 ιδιωτικές γεωτρήσεις

Το 80% της άρδευσης γίνεται από γεωτρήσεις που αντλούν κάθε χρόνο περίπου 945 εκατοµµύρια κ.µ. υπόγειων υδάτων, ενώ τα επιφανειακά (από ποτάµια και λίµνες) συνεισφέρουν µόλις 380 εκατοµµύρια κ.µ. Τα 3 δισεκατοµµύρια κ.µ. που έχουν υπερ-αντληθεί από τους υπόγειους υδροφορείς πρέπει να επιστραφούν σε αυτούς, όπως αναφέρεται στην υπουργική απόφαση έγκρισης του Σχεδίου ∆ιαχείρισης Υδάτων του 2014. Αυτό πρέπει να γίνει σε χρονικό ορίζοντα 60 ετών, τόσο µέσω της µείωσης της άντλησης όσο και µε έργα εµπλουτισµού των υπόγειων αποθεµάτων. «Κλειδί» προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί η ολοκλήρωση του φράγµατος της Συκιάς και της σήραγγας της ∆ρακότρυπας που θα µεταφέρει νερό στον Θεσσαλικό Κάµπο.

Τα οφέλη από την αξιοποίηση των συγκεκριµένων έργων είναι πολλαπλά:

• Υδροηλεκτρική αξιοποίηση των υδάτων του ταµιευτήρα Συκιάς, µε δυνατότητα, µάλιστα, «διπλής» παραγωγής ενέργειας, αφενός από τον ρου του Αχελώου, αφετέρου προς τη λεκάνη του Πηνειού µε το σύστηµα άντλησης-ταµίευσης.
• Υδατικό απόθεµα ασφαλείας στον ταµιευτήρα Συκιάς, για την αντιµετώπιση ακραίων καταστάσεων (λειψυδρία, ξηρασία).
• Δυνατότητα µεταφοράς υδάτων µέσω της σήραγγας για τον εµπλουτισµό εξαντληµένων υπόγειων υδροφορέων, ώστε να καλύπτουν ένα µέρος από το τεράστιο έλλειµµα από τις «ληστρικές» υπερ-αντλήσεις.
• Κάλυψη αναγκών άρδευσης του Θεσσαλικού Κάµπου (σε συνδυασµό µε το υδατικό δυναµικό της λεκάνης Πηνειού) και παράλληλη δηµιουργία προνοµιακού χώρου για επενδύσεις στον πρωτογενή και τον δευτερογενή τοµέα στην περιοχή.

Επιταχύνεται η ερηµοποίηση

Σε διάφορες περιοχές της Θεσσαλίας συναντά κανείς εδάφη διαβρωµένα µε τις κορυφές άσπρες (το επιφανειακό έδαφος έχει διαβρωθεί και βγήκε στην επιφάνεια η άγονη µάργα). Σε χωράφια γεµάτα πέτρες µε παραγωγές ιδιαίτερα χαµηλές, η καλλιέργεια διατηρείται µόνο για να εισπράττονται επιδοτήσεις. «Η ερηµοποίηση προχωρά αργά και σταθερά και εµείς δυστυχώς δεν κάνουµε τίποτα. Το φαινόµενο είναι πολύ αργό για να γίνει αντιληπτό άµεσα, αλλά συνεχώς προχωρά και καταστρέφει. Αν επαληθευτούν οι προβλέψεις για φαινόµενα βροχών µε µεγάλη ένταση από την κλιµατική αλλαγή, το φαινόµενο θα επιταχυνθεί» επισηµαίνει ο γεωπόνος, οµότιµος καθηγητής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, Φάνης Γέµπτος.

300 ευρώ ανά στρέµµα αποδίδει ο µέσος κύκλος εργασιών µιας καλλιέργειας στη Θεσσαλία, έναντι 1.200 ευρώ στο Ισραήλ και 1.800 ευρώ στην Ολλανδία

Ο τοµέας της γεωργίας απορροφά πάνω από το 95% της συνολικής κατανάλωσης για όλες τις χρήσεις νερού στην περιοχή της Θεσσαλίας. «Οι περισσότερες περιοχές της Ανατολικής Θεσσαλίας έχουν τεράστιο κόστος άρδευσης που υπερβαίνει τα 60 ευρώ/στρέµµα και πλησιάζει το 50% του κόστους παραγωγής πολλών εκτατικών καλλιεργειών» τονίζει ο κ. Γέµπτος και προσθέτει: «Αυτό οδηγεί σε υποκατάσταση αρδευόµενων καλλιεργειών µε ξηρικές (µε υποπολλαπλάσιο κύκλο εργασιών) ή και σε εγκατάλειψη της καλλιέργειας». Οι αριθµοί είναι αµείλικτοι: Ο µέσος κύκλος εργασιών µιας καλλιέργειας στη Θεσσαλία αποδίδει 300 ευρώ ανά στρέµµα, έναντι 1.200 ευρώ ανά στρέµµα στο Ισραήλ και 1.800 ευρώ ανά στρέµµα στην Ολλανδία. Με την έλλειψη αρδευτικού νερού σε αποδεκτό κόστος, η πρόβλεψη είναι πως η απόδοση θα µειωθεί περαιτέρω καθιστώντας τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα όλο και λιγότερο ανταγωνιστικά.