Κτίριο 7 ορόφων στη θέση του καμένου Κατράντζου, αντί πρασίνου, 40 χρόνια μετά

Σαράντα χρόνια μετά τους εμπρησμούς του 1980 και την κατάρρευση του Κατράντζου στη γωνία Σταδίου και Αιόλου, ένα επταώροφο κτίριο ετοιμάζεται να σηκωθεί στο κενό τριγωνικό οικόπεδο ακυρώνοντας τα σχέδια που θα έφερναν εκεί έναν χώρο πρασίνου.

Το κτίριο του Κατράντζου καταστράφηκε ολοκληρωτικά από πυρκαγιά που ξέσπασε τα ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου 1980, ταυτόχρονα με άλλη φωτιά στο δημοφιλές πολυκατάστημα Μινιόν και εν μέσω εορταστικής περιόδου. Οι εμπρησμοί εκείνοι προκάλεσαν σοκ και πολιτικές αντιδράσεις. Το μεγαλύτερο τμήμα του οικοπέδου περιφράχθηκε και έκτοτε παραμένει κενό ενώ όποιος περνά από το σημείο σήμερα, βλέπει να ορθώνονται οι τεράστιοι τοίχοι των διπλανών πολυκατοικιών με κάποιες παμπάλαιες διαφημίσεις και γκράφιτι. Ταυτόχρονα, το πεζοδρόμιο στην πολυσύχναστη πλευρά της Σταδίου έχει βουλιάξει από το 2013 και παραμένει αποκλεισμένο για τους πεζούς έκτοτε.

Ειδικά για το θέμα του πεζοδρομίου έχει υποβάλει αλλεπάλληλα ερωτήματα στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας η παράταξη Λαϊκή Συσπείρωση χωρίς να λάβει απάντηση μέχρι που πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι οι αποφάσεις έχουν ληφθεί και ένα νέο κτίριο ετοιμάζεται να ανεγερθεί στο κενό οικόπεδο, παρά τις εξαγγελίες από το 1982 ότι θα μετατραπεί σε χώρο πρασίνου.

Το οικόπεδο εμβαδού 640 τετραγωνικών μέτρων ανήκει στο «Ιδρυμα Μαρία Κασσιμάτη». Πρόκειται για κληροδότημα που σχετίζεται με το Ιδρυμα Χατζηκώνστα και στο οποίο προεδρεύει βάσει της διαθήκης Κασσιμάτη ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Εχει έσοδα από διάφορες πηγές, κυρίως ακίνητα τα οποία μισθώνει και διαθέτει τα χρήματα για υποτροφίες προς άπορους νέους.

Δύο χρόνια μετά την κατάρρευση του Κατράντζου και επί δημαρχίας Δημήτρη Μπέη το 1982, ο Δήμος Αθηναίων αποφασίζει να δρομολογήσει τη μετατροπή του οικοπέδου σε χώρο πρασίνου με την απαλλοτρίωσή του. Η τακτική της δέσμευσης των οικοπέδων με αναγκαστική απαλλοτρίωση ήταν πολύ συνηθισμένη εκείνη την εποχή και οδηγούσε σε χρονοβόρες διαδικασίες που άλλοτε κατέληγαν σε αποτέλεσμα με την καταβολή της ανάλογης αποζημίωσης και άλλοτε έμεναν, ή παραμένουν έως σήμερα, σε εκκρεμότητα.

Το Ιδρυμα προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας διαμαρτυρόμενο που δεν έχουν καταβληθεί τα χρήματα, το ΣτΕ ζητά στοιχεία από τον δήμο Αθηναίων και προσδιορίζεται δίκη τον Ιανουάριο του 2006. Στις 19/12/2005, επί δημαρχίας Ντόρας Μπακογιάννη, το θέμα συζητείται στο δημοτικό συμβούλιο και ο τότε αντιδήμαρχος Χρόνης Ακριτίδης λέει χαρακτηριστικά ότι η απαλλοτρίωση «δεν συντελέστηκε εδώ και 22 χρόνια»: «Πoλύ μεγάλo χρovικό διάστημα και φαvερώvει τηv εγγεvή αδυvαμία τoυ Δήμoυ, oπoιoυδήπoτε φoρέα, vα βάλει τόσα πoλλά λεφτά σε μία περιoχή, πoυ είvαι πoλύ ακριβή» Ο κ.Ακριτίδης λέει ότι είναι στρατηγική επιλoγή τα λεφτά αυτά vα διατεθoύv σε άλλες υποβαθμισμένες περιoχές. Η πρόταση που τελικά ψηφίζεται, πάντως, είναι να αποζημιωθεί το σύνολο του χώρου με 3 εκατομμύρια ευρώ από τον δήμο, να συνεισφέρουν οικονομικά και οι γειτονικοί ιδιοκτήτες και να κτισθεί διώροφο κτίριο του δήμου που θα καλύπτει 170 τετραγωνικά αφήνοντας τα υπόλοιπα ελεύθερα.

Τα χρόνια περνούν και τον Ιούλιο του 2007, μετά τις καταστροφικές φωτιές στην Πάρνηθα και πριν την τραγωδία στην Ηλεία, ξεσπά κύμα υπέρ της δημιουργίας χώρων πρασίνου. Στο δημοτικό συμβούλιο γίνεται πάλι συζήτηση καθώς το τότε υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ συνηγορεί υπέρ ανέγερσης ενός κτιρίου 2.500 τ.μ. Ο τότε δημοτικός σύμβουλος και επικεφαλής της «Ανοιχτής Πόλης», Αλέξης Τσίπρας ξεσπαθώνει κατά της Εκκλησίας ζητώντας «να πάψει να συμπεριφέρεται σαν μεγαλοεργολάβος» και ζητά να σταματήσει ο αποχαρακτηρισμός χώρων πρασίνου. Τον Δεκέμβριο του 2008 και ενώ η πρωτεύουσα δεν έχει ακόμη συνέλθει από τα σφοδρά επεισόδια μετά την δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, στο δημοτικό συμβούλιο ο τότε δήμαρχος Νικήτας Κακλαμάνης συνηγορεί υπέρ της απόφασης να κτισθεί ένα μέρος του οικοπέδου για να αποφευχθεί η πρόταση του ΥΠΕΧΩΔΕ για πολυώροφο κτίριο.

Κατά της απόφασης εκείνης καταθέτουν ένσταση πολίτες (Κλεφτοδήμος, Λευκαδίτου, Μάρραιη, Παπαδημητρίου, Σκλαβούνος) και ζητούν να μείνει χώρος πρασίνου επικαλούμενοι και την πράξη χαρακτηρισμού που από την δεκαετία του '80 δεχόταν ότι «είναι απαραίτητος να μείνει κοινόχρηστος στη συγκεκριμένη θέση που αποτελεί νευραλγικό σημείο της πόλης το οποίο χρήζει ειδικής πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής επεξεργασίας λόγω της ιστορικής, λειτουργικής και αισθητικής σημασίας της για το ιστορικό κέντρο». Η ένσταση απορρίπτεται από το δημοτικό συμβούλιο τον Ιούνιο του 2009 με απόφαση στην οποία ο Δήμος αναλαμβάνει δαπάνη 3.450.153,19 ευρώ «για την οποία πρέπει να εγγραφεί σχετική πίστωση στον ΚΑ 7121 Φ10, απαλλοτριώσεις κτιρίων – εγκαταστάσεων κτιρίων – τεχνικών έργων του προϋπολογισμού του Δήμου τρέχοντος οικονομικού έτους 2009». Εκτοτε, μεσολαβεί μεγάλο διάστημα σιωπής που εμφανώς σχετίζεται με την οικονομική κρίση και την στροφή του δημόσιου ενδιαφέροντος σε άλλα θέματα.

Μέχρι που στις 5 Ιουλίου 2019, δύο ημέρες πριν τις εθνικές εκλογές, δημοσιεύεται σε ΦΕΚ Προεδρικό Διάταγμα με τις υπογραφές των υπουργών Πολιτισμού και Περιβάλλοντος της κυβέρνησης Τσίπρα, Μυρσίνης Ζορμπά και Γ.Σταθάκη. Βάσει του Διατάγματος, «εγκρίνεται η τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Αθηναίων, στο Οικοδομικό Τετράγωνο 6/ περιοχή 66 (επί των οδών Σταδίου 53 και Αιόλου 96) που εμπίπτει εντός των ορίων του αρχαιολογικού χώρου της Αθήνας, με άρση της απαλλοτρίωσης σε οικόπεδο φερόμενης ιδιοκτησίας του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Κληροδότημα Μαρίας Κασιμάτη». Από το οικόπεδο των 640 τετραγωνικών μετρων, τα 196 στην μύτη του οικοπέδου προς τα Χαυτεία μένουν σε κοινή χρήση και το υπόλοιπο μετατρέπεται σε οικοδομήσιμο χώρο με μέγιστο αριθμό ορόφων 7 και μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος τα 25 μέτρα. Μέσα στο 2020, στις 29/1, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής εγκρίνει «την έναρξη της διαδικασίας µακροχρόνιας µίσθωσης οικοπέδου επιφανείας 642,00 τ.µ. επί των οδών Σταδίου και Αιόλου 96 στην Αθήνα, ιδιοκτησίας του κληροδοτήµατος µε την επωνυµία «Μαρία Στυλ. Κασιµάτη», για την ανάγκη απρόσκοπτης εκτέλεσης των σκοπών του Ιδρύµατος».