Ενδοοικογενειακή βία την εποχή του κορονοϊού: Όταν το #menoume_spiti γίνεται εφιάλτης

Την Κυριακή 29 Μαρτίου, μια γυναίκα στη γαλλική πόλη Nancy πήγε στο φαρμακείο, έναν από τους ελάχιστους χώρους που εξακολουθούν να λειτουργούν, αφού και στη Γαλλία η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει απαγόρευση κυκλοφορίας (lockdown), για να αποτρέψει την εξάπλωση του κορονοϊού. Όπως μετέδωσε όμως το CNN, η γυναίκα δεν πήγε στο φαρμακείο για να προμηθευτεί κάποιο φάρμακο αλλά για να πει στον φαρμακοποιό ότι ο σύντροφός της την είχε κακοποιήσει. Λίγη ώρα αργότερα, ο σύζυγος της γυναίκας συνελήφθη από την αστυνομία.

Στη Γαλλία συμβουλεύουν τα θύματα να πηγαίνουν στο φαρμακείο αν δεν μπορούν τα ίδια να κάνουν την καταγγελία για οποιοδήποτε λόγο και να λένε στον φαρμακοποιό την κωδική λέξη «μάσκα 19», σχέδιο εμπνευσμένο από παρόμοια δράση στην Ισπανία. Ο υπουργός Εσωτερικών της χώρας, μάλιστα, Κριστόφ Καστανέρ, ανέφερε ότι οι καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία σε όλη τη Γαλλία έχουν σημειώσει άνοδο άνω του 30% από τότε που στη χώρα μπήκε σε εφαρμογή το lockdown στις 17 Μαρτίου. Ο Κριστόφ Καστανέρ αποκάλυψε την προηγούμενη Πέμπτη 26/3 ότι μόνο στο Παρίσι οι υποθέσεις αυξήθηκαν κατά 36%.

Τη Δευτέρα στη Σικελία, μια νεαρή γυναίκα δολοφονήθηκε από τον βίαιο σύντροφό της. Και αυτά είναι μόνο κάποια ενδεικτικά παραδείγματα. Η κατάσταση δεν διαφέρει και στη χώρα μας, όπου το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας είναι υπαρκτό, αλλά σε συνθήκες καραντίνας που η αβεβαιότητα, το άγχος και η πίεση γίνονται ακόμη εντονότερα, αυξάνεται η πιθανότητα να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις.

Καθώς η πανδημία των κορονοϊού αναγκάζει τις χώρες να πάρουν αυστηρά μέτρα για να περιορίσουν την κυκλοφορία των πολιτών, τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας βρέθηκαν ξαφνικά παγιδευμένα στο σπίτι με τον κακοποιό τους. Κάποια δεν είναι σε θέση να καλέσουν την αστυνομία επειδή τρέμουν από τον φόβο, λένε οι ειδικοί. Ο εγκλεισμός στο σπίτι λόγω κορονοϊού έχει οδηγήσει σε αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα του Guardian, οι καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκαν κατά 30% σε Κύπρο, κατά 30% στην επαρχία Χουμπέι της Κίνας από όπου και ξεκίνησε η πανδημία, 30% στην Ιταλία και 20% στην Ισπανία και ιδιαίτερα στην Καταλονία.

Το μήνυμα του #μένουμε_σπίτι είναι αδιαμφισβήτητο, αλλά η λήψη νέων μέτρων, τα οποία θα βοηθήσουν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας να νιώσουν ότι δεν είναι μόνα τους, είναι επιτακτικής ανάγκης, πόσο δε μάλλον σε μια περίοδο κρίσης όπως είναι αυτή που διανύουμε.

«Ένας σύντροφος με τάσεις βίας και κακοποίησης θα εκδηλωθεί ασχέτως καραντίνας»

Στο ερώτημα ποια είναι τα αίτια μιας τέτοιας αύξησης των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας απαντά η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα. Μιλώντας στο ethnos.gr, ανέφερε ότι κάθε περίοδος κρίσης δημιουργεί στρεσογόνες συνθήκες. «Οι μέρες που διανύουμε είναι πρωτόγνωρες και η συσσωρευμένη ένταση λόγω άγχους  είναι πιθανό να προκαλέσει εντονότερες αντιδράσεις. Αυτό δεν σημαίνει πως ο επιβεβλημένος περιορισμός μετακινήσεων και η παρατεταμένη παραμονή στο σπίτι είναι ο μοναδικός λόγος αύξησης των κρουσμάτων βίας. Ένας σύντροφος ή σύζυγος (πρώην ή νυν) με τάσεις βίας και κακοποίησης και με ανάλογο τρόπο συμπεριφοράς στη σύντροφο ή σύζυγο,  θα εκδηλωθεί ασχέτως καραντίνας και κατ’ οίκον περιορισμού», λέει η ίδια.

Ανεπηρέαστα δεν θα μπορούσαν να μείνουν τα παιδιά σε τέτοια περιστατικά, σύμφωνα με την κυρία Συρεγγέλα, αφού «στα περιστατικά βίας, ειδικότερα της ενδοοικογενειακής  και εφόσον υπάρχουν παιδιά στη σχέση , επηρεάζονται όλοι».  «Μια κακοποιητική σχέση είτε σωματική ή λεκτική ή ψυχολογική, έχει αντίκτυπο σε όλα τα μέλη της οικογένειας ή της σχέσης  που «εισπράττουν» τις εκδηλώσεις βίας και τα αποτελέσματα αυτής», αναφέρει.

Η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, υπογραμμίζει ότι τα παιδιά ως άμεσοι ή έμμεσοι αποδέκτες της βίαιης συμπεριφοράς επηρεάζονται ψυχολογικά, κοινωνικά και δημιουργούν λανθασμένα πρότυπα για τη σχέση των φύλων. Αντίστοιχα, οι γυναίκες που δέχονται βία «επηρεάζονται ψυχολογικά (λαμβάνοντας υπόψη και το άγχος της προστασίας των παιδιών από τη βίαιη συμπεριφορά), κοινωνικά, πολλές φορές και οικονομικά και φυσικά σωματικά».

Πώς μπορούν να προστατευτούν τα μέλη σε μια οικογένεια - Η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900

«Το πρώτο απαραίτητο βήμα είναι η καταγγελία του φαινομένου», τονίζει η κ. Συρεγγέλα. «Η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΟΠΙΦ) έχει διασφαλίσει πως ακόμα και σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες λόγω Covid-19, οι δομές στήριξης των γυναικών θυμάτων βίας λειτουργούν. Η τηλεφωνική γραμμής SOS 15900, 24 ώρες τη μέρα, 7 μέρες την εβδομάδα, δέχεται κλήσεις και καταγγελίες, προσφέροντας παράλληλα υπηρεσίες συμβουλευτικής. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης τηλεφώνου, οι γυναίκες μπορούν να στείλουν email στο : sos15900@isotita.gr.

Παράλληλα, συνεχίζεται η λειτουργία (σε απόλυτη εναρμόνιση με τους κανόνες προστασίας για τον Covid-19) των Συμβουλευτικών Κέντρων της ΓΓΟΠΙΦ και του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) καθώς και των Συμβουλευτικών Κέντρων της ΓΓΟΠΙΦ και των Δήμων. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα προσφέρουν υπηρεσίες κοινωνικής, ψυχολογικής και νομικής στήριξης, ενημερώνοντας και πληροφορώντας τις γυναίκες για τη βία. Σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, μια γυναίκα μπορεί επίσης να καλέσει το 100 ή να απευθυνθεί στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα».

Η μικρή αύξηση των καταγγελιών τον Μάρτιο στην Ελλάδα δεν σημαίνει μείωση των περιστατικών

Αναφορικά με τις καταγγελίες που έχουν γίνει την περίοδο αυτή, η κυρία Συρεγγέλα επισήμανε πως δεν έχει παρατηρηθεί κάποια σημαντική αύξηση τις τελευταίες μέρες. «Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως η ενδοοικογενειακή βία έχει μειωθεί», τονίζει. Σύμφωνα με την ανάλυση της Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, τα στατιστικά στοιχεία της τηλεφωνικής γραμμής SOS 15900 για τον Μάρτιο 2020 μας δίνουν την συνολική εικόνα, δηλαδή τον συνολικό αριθμό των κλήσεων και, όπου έχει καταγραφεί, το περιεχόμενό τους. Συγκρίνοντας τα στοιχεία αυτά με τα στοιχεία του Φεβρουαρίου μπορούμε να προχωρήσουμε στην εξαγωγή των παρακάτω συμπερασμάτων:

Αρχικά παρατηρούμε ότι τον Μάρτιο, το τηλεφωνικό κέντρο της υπηρεσίας δέχτηκε 64 κλήσεις περισσότερες σε σχέση με τον Φεβρουάριο. Στο σύνολο τους οι κλήσεις για τον Μάρτιο ανέρχονται σε 454 σε αντίθεση με τον Φεβρουάριο όπου οι κλήσεις είναι 390. Αυτό σημαίνει πως από τον ένα μήνα στον άλλον η ποσοστιαία αύξηση στον συνολικό αριθμό των κλήσεων έφτασε το 16,4%.

Οι κλήσεις με χαρακτηρισμό είδους κλήσης «περιστατικό βίας» ανέρχονται σε 279 για τον Φεβρουάριο ενώ για τον Μάρτιο σε 325. Αυτό σημαίνει πως τον Μάρτιο το τηλεφωνικό κέντρο δέχτηκε 46 κλήσεις παραπάνω με αναφορά σε περιστατικά βίας απ' ότι τον Φεβρουάριο. Και για τους δυο μήνες το ποσοστό των κλήσεων με αναφορά σε περιστατικό βίας σε σχέση με το σύνολο των κλήσεων που δέχτηκε το κέντρο παρέμεινε σταθερό στο 72%.

Αναφορικά με τις κλήσεις στις οποίες καταγγέλθηκε ως είδος βίας η ενδοοικογενειακή βία, τον Φεβρουάριο καταγράφηκαν 156 τέτοιες κλήσεις ενώ τον Μάρτιο 166. Η ποσοστιαία αύξηση μεταξύ των δυο μηνών ανέρχεται σε 6,4%. Σε σύγκριση όμως με το σύνολο των κλήσεων οι οποίες χαρακτηρίστηκαν με κάποιο είδος βίας, οι κλήσεις "ενδοοικογενειακής βίας" αποτέλεσαν το 87% του συνόλου των κλήσεων για τον Φεβρουάριο ενώ για τον Μάρτιο το 72%.

Συγκρίνοντας τώρα τα στοιχεία του Μαρτίου για τα έτη 2020 και 2019 μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής συμπεράσματα:

Για το έτος 2019, στο σύνολο τους τα υπό εξέταση στατιστικά εμφανίζονται αυξημένα σε σχέση με το έτος 2020. Παρατηρούμε 449 καταγεγραμμένες κλήσεις τον Μάρτιο του 2019 με περιεχόμενο την καταγγελία περιστατικού βίας σε αντίθεση με 325 κλήσεις για τον Μάρτιο του 2020. Επίσης 274 κλήσεις με αναφορά σε ενδοοικογενειακή βία τον Μάρτιο του 2019 σε σύγκριση με 166 κλήσεις για τον Μάρτιο του 2020.

«Η παραπάνω ανάλυση, σε καμιά περίπτωση δεν μας κάνει να εφησυχάζουμε», αναφέρει στο ethnos. gr η η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. Σύμφωνα με την κ. Συρεγγέλα, η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων είναι προετοιμασμένη για το σήμερα αλλά και για το αύριο, για την «επόμενη μέρα» και για κάθε ενδεχόμενη αύξηση των περιστατικών. «Επίσης, πολύ σύντομα θα παρουσιαστεί καμπάνια ενημέρωσης του κοινού σχετικά με την λειτουργία και τις πληροφορίες της γραμμής SOS 15900 και των Συμβουλευτικών Κέντρων, θα μεταφέρει το μήνυμα της στήριξης των γυναικών θυμάτων βίας ευρέως».

Δείτε εδώ αναλυτικά τα στοιχεία του Φεβρουαρίου

Δείτε εδώ αναλυτικά τα στοιχεία του Μαρτίου