Ύπνος και μωρά: Πρέπει να το αφήσετε να κλάψει; Τι λέει η επιστήμη

Το να είσαι νέος γονέας είναι σίγουρα εξαντλητικό καθώς ένα νεογέννητο μωρό έχει πολλές απαιτήσεις. Τα βρέφη δεν έχουν κιρκάδιο ρυθμό και έτσι δεν κοιμούνται όλη τη νύχτα, ξυπνάνε κάθε λίγες ώρες και θέλουν γάλα, αλλαγή πάνας ή απλά αγκαλιές ενώ ο μόνος τρόπος επικοινωνίας τους είναι το κλάμα. Πάνω στο θέμα ύπνος υπάρχει μια παγκόσμια βιομηχανία για να βοηθήσει τα μωρά να κοιμούνται πιο εύκολα και καλύτερα. Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μεθόδους εκπαίδευσης στον ύπνο είναι να αφήσουμε το παιδί να κλαίει για ένα χρονικό διάστημα χωρίς να παρέμβει ο γονιός. Είναι σίγουρα μια μέθοδος που πολλοί γονείς θεωρούν «βασανιστήριο». Τι λέει όμως η επιστήμη για αυτό;

Τι είναι το κλάμα;

Όταν ακούμε τη λέξη κλάμα μπορεί να φέρνουμε στο νου μας εικόνες γονιών που κλείνουν την πόρτα σε ένα αγχωμένο και φοβισμένο νεογέννητο και δεν επιστρέφουν να δουν το παιδί τους μέχρι το επόμενο πρωί. Δεν εννοούν αυτό όμως οι ειδικοί σε θέματα εκπαίδευσης ύπνου όταν λένε αφήστε το μωρό να κλάψει.

«Δεν συνιστούμε στο γονείς να κάνουν κάτι τέτοιο», δήλωσε στο NPR το 2019 η Jodi Mindell, ψυχολόγος στο Τμήμα Ψυχιατρικής και Επιστημών Συμπεριφοράς Παιδιών και Εφήβων και αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Ύπνου στο Νοσοκομείο Παίδων της Φιλαδέλφειας.

Οι σύγχρονες μέθοδοι εκπαίδευσης στον ύπνο είναι γενικά λίγο πιο ήπιες, εξήγησε.

«Δεν έχει σημασία αν επιστρέφετε και ελέγχετε το μωρό κάθε 30 δευτερόλεπτα ή αν επιστρέφετε κάθε πέντε λεπτά. Αν είναι το πρώτο σας παιδί, πηγαίνετε κάθε 20 δευτερόλεπτα», λέει η ίδια.

Όποια μέθοδο κι αν χρησιμοποιείτε, υπάρχει μια μεγάλη προειδοποίηση: μην αρχίζετε πολύ νωρίς. Μέχρι και επτά μήνες μετά τη γέννηση, τα μωρά δεν ξέρουν πως αν δεν είσαι στο δωμάτιο, δεν έχεις εξαφανιστεί από τον πλανήτη, εξήγησε στο BBC η παιδιατρική ερευνήτρια ύπνου του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας Wendy Hall.

Οποιαδήποτε μορφή εκπαίδευσης στον ύπνο που περιλαμβάνει το να αφήνεις ένα μωρό να κλαίει μόνο του είναι «ψυχολογικά επιζήμια», τονίζει η Hall.

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι εκεί έξω που λένε στους γονείς τι πρέπει να κάνουν χωρίς οι ίδιοι να αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει με τα μωρά και τι μπορεί να τους προκαλέσουν.

Είναι κακό να αφήσω το μωρό μου να κλάψει;

Είναι καλό όμως να αφήσεις το μωρό να κλαίει; Είναι μια δύσκολη ερώτηση για να απαντηθεί - παρόλο που έχουν διεξαχθεί δεκάδες επιστημονικές μελέτες.

Το 2015, η Hall στρατολόγησε 235 οικογένειες για μια ελεγχόμενη μελέτη σχετικά με την αποτελεσματικότητα μιας μεθόδου εκπαίδευσης στον ύπνο, γνωστής ως «ελεγχόμενο κλάμα».

Σε αυτή, ο γονέας ηρεμεί το μωρό για δύο έως δέκα λεπτά και στη συνέχεια το αφήνει να γκρινιάξει ελπίζοντας πως θα κοιμηθεί μόνο του. Σε περίπτωση που δεν συμβεί αυτό, ο γονέας επιστρέφει για να ηρεμήσει ξανά το μωρό, αλλά το χρονικό διάστημα που αφήνει το παιδί θα πρέπει να μεγαλώνει όσο προχωράει το βράδυ.

Τα αποτελέσματα φάνηκαν να είναι εξαιρετικά θετικά.

«Τα κύρια ευρήματά μας έδειξαν σημαντική βελτίωση του σοβαρού προβλήματος του ύπνου του βρέφους, μειώθηκε ο αριθμός των νυχτερινών ξυπνημάτων, αυξήθηκε ο ύπνος το βράδυ ενώ βοηθάει και τους γονείς να ξεκουραστούν, έχοντας ποιότητα ύπνου ενώ προλαμβάνει και την κατάθλιψη», λέει η ειδικός στην εργασία της.

Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν πως μετά από έξι εβδομάδες, δεν υπήρχε καμία διαφορά μεταξύ των ομάδων που έκαναν την μέθοδο του κλάματος με αυτούς που δεν την έκαναν.  Οι λιγότερες νυχτερινές αφυπνίσεις που ανέφεραν οι γονείς, δεν αντανακλούσαν ότι τα μωρά κοιμόντουσαν συνεχόμενα. Απλώς είχαν μάθει να ξανακοιμούνται χωρίς να κλαίνε.

Πολλές άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει πως η εκπαίδευση στον ύπνο, αν είναι επιτυχής, θα μειώσει σημαντικά τον αριθμό των φορών που ένα μωρό ξυπνάει τη νύχτα και ζητάει με όλη του τη δύναμη τους γονείς του.

Παρόλο που είναι δύσκολο να θεωρηθεί κακό το να μην ξυπνάει πολλές φορές κάθε βράδυ, ο νέος γονιός μπορεί αναρωτηθεί εάν το μωρό ηρεμεί τον εαυτό του ή μαθαίνει απλά σε αυτό.

«Μην υποτιμάτε τις ικανότητες των παιδιών να ρυθμίζουν τον εαυτό τους», δήλωσε η Hall στο BBC. «Οι γονείς μπορούν να τα βοηθήσουν να μάθουν να αυτορυθμίζονται δίνοντάς τους ευκαιρίες», σημειώνει η ίδια.

Είναι καλό να αφήνουμε ένα μωρό μου να κλάψει;

Φαίνεται λοιπόν ότι το να αφήσετε το μωρό σας να κλαίει για λίγο τη νύχτα πιθανώς δεν θα το σημαδέψει για όλη του τη ζωή. Θα έπρεπε όλοι όμως να εκπαιδεύουμε τα μωρά μας στον ύπνο με αυτόν τον τρόπο;

Δεν είναι κάτι που μπορούν να κάνουν όλοι οι γονείς καθώς είναι οδυνηρό για την μητέρα ή τον πατέρα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλά οφέλη στην εκπαίδευση στον ύπνο.

Χωρίς αυτήν, θα μάθουν τα μωρά να αυτορρυθμίζονται και να κοιμούνται χωρίς να είναι ο ένας γονιός σε συνεχή επαγρύπνηση; Μήπως, στην πραγματικότητα, οι γονείς που δεν αφήνουν τα μωρά τους να κλαίνε τη νύχτα κάνουν κάτι λάθος;

Η απάντηση είναι "μάλλον όχι". Στην πραγματικότητα, το αν ένα μωρό εκπαιδεύεται στον ύπνο ή όχι φαίνεται να έχει μικρή επίδραση στην προσωπικότητα και την ανάπτυξή του και μακροπρόθεσμα.

Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι θετικές επιδράσεις της εκπαίδευσης στον ύπνο μπορεί να εξαφανιστούν νωρίτερα από την ηλικία των δύο ετών, και σχεδόν τα τρία τέταρτα των μωρών που ξυπνούσαν τακτικά όλη τη νύχτα σε ηλικία πέντε μηνών θα κοιμούνται μέχρι τους 20 μήνες, ανεξάρτητα από το αν τα αφήνουμε να κλαίνε ή όχι.

Βραχυπρόθεσμα πάντως καμία μέθοδος δεν αποτελεί εγγύηση για έναν καλό ύπνο: «Δεν περιμένω τα μωρά που εκπαιδεύονται στον ύπνο να ξυπνούν λιγότερο συχνά», αναφέρει η Mindell στο BBC. «Επίσης, δεν περιμένω πάντα ότι θα κοιμούνται περισσότερο με βάση μια αντικειμενική μέτρηση», σημειώνει.

Τονίζεται πως η εκπαίδευση στον ύπνο μπορεί να είναι απίστευτα αγχωτική, τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά, και δεν λειτουργεί για όλους.

«Το παιδί σας μπορεί να μην είναι έτοιμο για την εκπαίδευση ύπνου, για οποιονδήποτε λόγο», επισημαίνει η ειδικός λέγοντας πως ο αριθμός των μωρών που αντιστέκονται στον ύπνο είναι περίπου ένα στα πέντε.

Ίσως είναι πολύ μικρά, ή περνούν άγχος αποχωρισμού, ή μπορεί να υπάρχει κάποιο υποκείμενο ιατρικό πρόβλημα, όπως η παλινδρόμηση, εξηγεί. Ίσως απλά να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Ακριβώς όπως και οι ενήλικες, όλα τα μωρά έχουν τη δική τους προσωπικότητα.