Πότε η ακτινοθεραπεία «κεραυνοβολεί» τον γυναικολογικό καρκίνο

Γράφει ο Παναγιώτης Παντελάκος

Η ακτινοθεραπεία, όταν εφαρµόζεται µε την κατάλληλη επιστηµονική εµπειρία και µε τα πιο σύγχρονα µηχανήµατα που ελαχιστοποιούν τις όποιες παρενέργειες, µπορεί να ελέγξει σε ικανοποιητικό επίπεδο τον γυναικολογικό καρκίνο, καθώς αυξάνει τον τοπικό έλεγχο της νόσου.

Πού αξιοποιείται η ακτινοθεραπεία:

Καρκίνος του κόλπου: Ο καρκίνος του κόλπου είναι πρωτοπαθής µόνο στο 10%-20% των ασθενών. Συχνά ο καρκίνος του αιδοίου ή του τραχήλου της µήτρας διηθούν τον κόλπο και περίπου 60% από τις γυναίκες έχουν υποβληθεί στο παρελθόν σε υστερεκτοµή. Η ακτινοθεραπεία (συνδυασµός εξωτερικής ακτινοβολίας και βραχυθεραπείας) είναι η θεραπεία εκλογής στον εντοπισµένο καρκίνο του κόλπου µε καλό τοπικό έλεγχο. Σε µερικές περιπτώσεις, µπορεί να προστεθεί και χηµειοθεραπεία. Η χειρουργική αντιµετώπιση µπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία των οργάνων στην περιοχή.

Καρκίνος ενδοµητρίου: Ο καρκίνος του ενδοµητρίου είναι η πιο συχνή κακοήθεια από τα γυναικολογικά καρκινώµατα. Οι παράγοντες κινδύνου είναι η έκθεση του οργανισµού σε οιστρογόνα, αγωγή µε Tamoxifen, παχυσαρκία, κληρονοµικότητα. Κλινικά εκδηλώνεται µε µητρορραγία και η διάγνωση τίθεται ιστολογικά έπειτα από απόξεση. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι πρώτα χειρουργική-κοιλιακή υστερεκτοµή και λεµφαδενικός καθαρισµός. Σε ασθενείς µε πρώιµο στάδιο δεν χρειάζεται άλλη θεραπεία. Ανάλογα µε τα ιστολογικά ευρήµατα, µπορεί να είναι απαραίτητη επικουρική ακτινοθεραπεία και βραχυθεραπεία, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις και χηµειοθεραπεία.

Καρκίνος τραχήλου µήτρας: Ο καρκίνος του τραχήλου της µήτρας είναι ο τρίτος σε συχνότητα από τα γυναικολογικά καρκινώµατα. Σχετίζεται µε την HPV16/18 (Human Papillomavirus) λοίµωξη και η συχνότητα του αυξάνεται 1,9 φορές περίπου µε τη χρήση αντισυλληπτικών. Η διάγνωση γίνεται έπειτα από παθολογικά ευρήµατα στο Pap–test, κολποσκόπηση και βιοψία. Η αντιµετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της µήτρας εξατοµικεύεται ανάλογα µε το στάδιο, το βάθος διηθήσεις, την προσβολή των λεµφαδένων, τον ιστολογικό τύπο. Υπάρχει υποοµάδα γυναικών που θα επωφεληθεί από χειρουργική επέµβαση και άλλη υποοµάδα που πρέπει να υποβληθεί σε εξωτερική ακτινοθεραπεία, βραχυθεραπεία και χηµειοθεραπεία.

Καρκίνος του αιδοίου: Ο καρκίνος του αιδοίου είναι σπάνιος όγκος µε συχνότητα περίπου 1/100.000 και αποτελεί 3%-4% από τις κακοήθειες του γυναικολογικού συστήµατος. Πιο συχνά εµφανίζεται σε ηλικία >70 και στο 20% των περιπτώσεων είναι τοπικά προχωρηµένος κατά τη διάγνωση. Κλινικά παρουσιάζεται µε κνησµό, άλγος, ψηλαφητή µάζα. Το 15% από τους ασθενείς έχουν και άλλη πρωτοπαθή εστία εντοπισµένη στον κόλπο, τον πρωκτό ή τον τράχηλο της µήτρας. Η θεραπεία εκλογής στο καρκίνο του αιδοίου είναι η χειρουργική αφαίρεση. Σε ορισµένες περιπτώσεις, υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος τοπικής υποτροπής και η χορήγηση της ακτινοβολίας µετεγχειρητικά αυξάνει τον τοπικό έλεγχο της νόσου. Επί ενδείξεων η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται µε χηµειοθεραπεία. Σε τοπικά προχωρηµένο καρκίνο, η ταυτόχρονη ακτινοχηµειοθεραπεία µπορεί να χορηγηθεί πριν από το χειρουργείο.

Ο Παναγιώτης Παντελάκος είναι ακτινοθεραπευτής-ογκολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών