Αυτοάνοσα νοσήματα: Η ασθένεια που έχει προσβάλλει εκατοντάδες Κρητικούς

Αυξητικές τάσεις παρουσιάζουν τα αυτοάνοσα νοσήματα στην Κρήτη, ενώ σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες οι πάσχοντες από Σκλήρυνση κατά Πλάκας αυξάνονται.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα αποτελούν μια μάστιγα, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι πάσχουν και οι αιτίες οφείλονται είτε σε βιολογικούς είτε σε χημικούς, είτε ακόμη και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, είτε σε ένα άθροισμα όλων των παραγόντων που προαναφέρθηκαν.

Η εφημερίδα «Νέα Κρήτη» προσπάθησε να ανιχνεύσει τι συμβαίνει με τα αυτοάνοσα νοσήματα σε επίπεδο Κρήτης...

Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Τα αυτοάνοσα νοσήματα τείνουν να γίνουν σύγχρονη μάστιγα. Ο όρος “αυτοάνοσα νοσήματα” χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ασθένεια ή κατάσταση στην οποία ένας υγιής ιστός του σώματος δέχεται επίθεση από το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του οργανισμού. Τέτοιες ασθένειες είναι η Σκλήρυνση κατά Πλάκας και ο διαβήτης τύπου 1, όπου σε αυτήν την περίπτωση το ανοσοποιητικό σύστημα μπερδεύει τα β-κύτταρα του παγκρέατος και τα περνάει για ξένους εισβολείς, με αποτέλεσμα να επιτίθεται σε αυτά και να τα καταστρέφει. Το αποτέλεσμα στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 1 είναι ο οργανισμός να μην μπορεί να παράγει πια την απαραίτητη ινσουλίνη ώστε να ελέγξει το σάκχαρο του αίματος. Άλλα αυτοάνοσα νοσήματα είναι η λεύκη, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Η διαδικασία καταστροφής των υγιών ιστών από το ανοσοποιητικό σύστημα έχει ως εξής: Το ανοσοποιητικό παράγει αντισώματα τα οποία “στέλνει” να καταστρέψουν τους “εχθρούς” του οργανισμού. Παρ’ όλα αυτά, κάποιες φορές το ανοσοποιητικό δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον υγιή-αθώο ιστό από τον επικίνδυνο “εχθρό”, με αποτέλεσμα να επιτίθεται και να καταστρέφει τελικά τα υγιή και χρήσιμα κύτταρα.

Παράγοντες εμφάνισης

Ως προς την αιτιολογία των αυτοάνοσων, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι πρόκειται για πολυπαραγοντικές ασθένειες. Οι κυριότεροι παράγοντες εντοπίζονται στο γενετικό υπόστρωμα, στις ορμόνες, στο στρες, καθώς και στο περιβάλλον. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν δημοσιευμένες επίσημες έρευνες που να δείχνουν την ακριβή σχέση τού στρες και των αυτοάνοσων νοσημάτων. Ωστόσο, γενικά μιλώντας, τόσο το εξωγενές στρες, όσο και το ενδογενές άγχος ενός ατόμου φαίνεται ότι σχετίζονται με την εμφάνιση ή την έξαρση των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Συγκεκριμένα, μπορούμε να κατατάξουμε τους παράγοντες εμφάνισης σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

1. Σε παράγοντες που αφορούν το γενετικό υπόστρωμα του καθενός. Διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα εμφανίζονται σε άτομα μιας οικογένειας.
2. Στο ορμονικό περιβάλλον του οργανισμού. Τα περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα εκδηλώνονται σε γυναίκες, ορισμένα κατά την αναπαραγωγική ηλικία και άλλα στην εμμηνόπαυση.
3. Σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, είτε αυτοί είναι λοιμώδεις, δηλαδή μικροβιακές ή ιογενείς λοιμώξεις, είτε είναι το στρες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και οδηγούν στην εμφάνιση των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Υπάρχει θεραπεία;

Για τα αυτοάνοσα νοσήματα ουσιαστικά δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία. Υπάρχουν, όμως, πολλές θεραπευτικές μέθοδοι και κανόνες που μπορούν να βοηθήσουν στο να τα ελέγξουμε και να ζούμε καλύτερα με αυτά. Όσον αφορά την αντιμετώπισή τους, οι ειδικοί τονίζουν:

* Να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε το στρες τροποποιώντας τη ζωή μας και ζητώντας και επαγγελματική βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

* Να ακολουθούμε μια υγιεινή ζωή. Αυτό σημαίνει να μην καπνίζουμε, να τρώμε καλά ακολουθώντας τη μεσογειακή διατροφή και να προτιμάμε φρέσκα τρόφιμα (φρούτα, ελαιόλαδο, ψάρια, λαχανικά κ.ά.), να ασκούμαστε συστηματικά και να ξεκουραζόμαστε όσο περισσότερο μπορούμε.

* Να παίρνουμε τα φάρμακα που έχει βρεθεί ότι βοηθάνε στον έλεγχο των συμπτωμάτων των εν λόγω νοσημάτων, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού που μας παρακολουθεί.

* Να αποφεύγουμε όλα όσα γνωρίζουμε (π.χ. φάρμακα όπως τα αντισυλληπτικά ή το κάπνισμα) ότι προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων. Και όταν χρειάζεται, να κάνουμε φυσικοθεραπεία και άλλες πιο ειδικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Αυτοάνοσα και κληρονομικότητα

Τα γονίδια που κληρονομούν οι άνθρωποι συνεισφέρουν στην προδιάθεση για την εκδήλωση κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος. Κάποιες νόσοι, όπως η ψωρίαση, μπορούν να εμφανιστούν σε μέλη της ίδιας οικογένειας. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα πως ένα συγκεκριμένο γονίδιο ή ομάδα γονιδίων προδιαθέτει τα μέλη αυτής της οικογένειας για την εμφάνιση ψωρίασης. Δηλαδή τα μέλη αυτής της οικογένειας έχουν μια μεγαλύτερη τάση ή πιθανότητα να εμφανίσουν αυτοάνοσα νοσήματα από ό,τι ο γενικός πληθυσμός. Για να εμφανίσουν όμως, δε φτάνουν τα γονίδια, χρειάζεται να δράσουν και άλλοι παράγοντες. Επιπλέον, ορισμένα μέλη μιας οικογένειας μπορεί να κληρονομούν και να έχουν την ίδια ομάδα μη φυσιολογικών γονιδίων, κι όμως να εμφανίσουν διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα. Για παράδειγμα, ένας πρώτος ξάδελφος μπορεί να έχει “λύκο”, ένας άλλος δερματομυοσίτιδα και μια από τις μητέρες να έχει ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Τι συμβαίνει στην Κρήτη

Η “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον νευρολόγο Γιώργο Σπανάκη, στον οποίο τέθηκε το ερώτημα εάν αυξάνονται η επίπτωση (νέες περιπτώσεις νοσούντων ανά έτος σε δεδομένο τόπο) και ο επιπολασμός (σύνολο νοσούντων σε δεδομένο χρόνο και τόπο) των αυτοάνοσων και της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας στην Κρήτη.

Όπως ανέφερε ο κ. Σπανάκης, «φαίνεται να υπάρχει αυξητική τάση τόσο στο σύνολο των αυτοάνοσων όσο και στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Το νευρικό σύστημα προσβάλλεται συχνά με αυτοάνοσα νοσήματα όπως για παράδειγμα η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) - τόσο το κεντρικό νευρικό σύστημα, π.χ. με αγγειίτιδες εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, όσο και το περιφερικό, π.χ. με φλεγμονώδεις πολυνευροπάθειες, μονονευριίτιδες, πολλαπλές νευρίτιδες ή ριζίτιδες και πιεστικές ριζοπάθειες ή μυελοπάθειες, όταν υπάρχει πίεση στις ρίζες ή τον νωτιαίο μυελό από οστικές ή συνδεσμικές βλάβες σε προχωρημένες περιπτώσεις.

Ειδικότερα για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας, από επιδημιολογικά αναδρομικά δεδομένα που έχουμε τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες για την Κρήτη, η επίπτωση αυξάνεται, και ο κίνδυνος που σχετίζεται με το φύλο επίσης μετατοπίζεται εις βάρος του γυναικείου πληθυσμού, με τον μεγαλύτερο κίνδυνο - περίπου διπλάσιο - να έχει ο γυναικείος πληθυσμός σε σχέση με τους άνδρες την τελευταία δεκαετία της μελέτης (2000-2008).

Ειδικότερα οι γυναίκες που ζουν στις πόλεις ή μετακόμισαν σε μικρή ηλικία στις πόλεις προσβάλλονται περισσότερο και φαίνεται ότι αυτό σχετίζεται με την αύξηση στο κάπνισμα, τις συ-νοσηρότητες με άλλα χρόνια νοσήματα και τις λοιμώξεις της παιδικής ηλικίας, καθώς και με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη διατροφή που συνέβησαν με την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και με την αστικοποίηση του πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα, ο επιπολασμός στην Κρήτη υπολογίστηκε τουλάχιστον στους 108/100.000 στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας».

Αυτοάνοσα και διατροφή

Μείζον ερώτημα αποτελεί εάν τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, επηρεάζονται από τη διατροφή και σε ποιο βαθμό συνδέονται...

Ο κ. Σπανάκης απάντησε χαρακτηριστικά: «Φαίνεται ότι υπάρχει σαφής και σημαντική συσχέτιση του είδους της διατροφής και γενικότερα του τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, με την εμφάνιση και επιδείνωση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Ειδικότερα για τη ΣκΠ, πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν τη σύνδεση ανάμεσα στην ποιότητα της διατροφής, το εντερικό μικροβίωμα και την πρόγνωση, πρόληψη και διαχείριση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Στη σύνδεση αυτή μεσολαβεί η ρύθμιση μεταβολικών και ανοσοποιητικών λειτουργιών, αντιφλεγμονώδεις και αντιαποπτωτικές ιδιότητες και η υποστήριξη της νευρογένεσης. Η διατροφική συμβουλευτική φαίνεται, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, ότι προκύπτει ως ένας επιπρόσθετος οικονομικός, πρακτικός, μη φαρμακευτικός τρόπος παρέμβασης για τους ασθενείς αυτούς».

Άγχος και αυτοάνοσα

Υπάρχει συσχέτιση άγχους και αυτοάνοσων νοσημάτων; Ισχύει πως το άγχος τροφοδοτεί τα αυτοάνοσα νοσήματα; Ο κ. Σπανάκης απαντάει πως «το άγχος ως εκδήλωση και υποκειμενικό ψυχοπιεστικό αίσθημα αποτελεί τη συνειδητή βίωση πλήθους ασυνείδητων βιολογικών λειτουργιών, τόσο στο επίπεδο των νευρωνικών εγκεφαλικών δικτύων όσο και στο ανοσοποιητικό και ενδοκρινικό σύστημα που αλληλεπιδρούν ως ένα ενιαίο σύνολο. Αυτό σημαίνει ότι το άγχος είναι το επιφαινόμενο διαδικασιών που ξεκινούν και καταλήγουν στο υπόβαθρο των λειτουργιών που μεσολαβούν στο ανοσοποιητικό σύστημα, κομβικά σημεία του οποίου είναι το γαστρεντερικό σύστημα και οι περιφερικοί λεμφαδένες, όσο και περιοχές εντός του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Οπότε οι παράγοντες που επηρεάζουν αυτές τις λειτουργίες, που είναι πολλοί, όπως το είδος των λιπαρών οξέων που καταναλώνουμε με τη διατροφή μας, το χρόνιο εργασιακό άγχος, οι χρόνιες τοξικές σχέσεις, οι κάθε είδους τοξίνες που εισέρχονται στον οργανισμό μας, θα δώσουν την τελική συνισταμένη, που μπορεί να είναι προς την απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και την εκδήλωση αυτοανοσίας, τη ραγδαία επιδείνωση ή τη χρονιότητα, τον αριθμό και τη βαρύτητα των υποτροπών».

Τουλάχιστον 700 Κρητικοί πάσχουν από Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα. Σε παλαιότερες δεκαετίες, το συγκεκριμένο νόσημα θεωρούταν σπάνιο, ωστόσο τις τελευταίες δεκαετίες δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Υπάρχει αύξηση κρουσμάτων.

Η “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον Ματθαίο Δασκαλάκη, τον πρόεδρο του Συλλόγου Σκλήρυνσης Κατά Πλάκα στο Ηράκλειο, ο οποίος μας μίλησε για τον αριθμό των ατόμων που έχουν ΣκΠ. «Ο Σύλλογος Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας στο Ηράκλειο αριθμεί 150 άτομα αλλά σε όλη την Κρήτη εντοπίζονται γύρω στα 700 άτομα, όπως έδειξαν οι έρευνες πριν δύο χρόνια. Ωστόσο, ο αριθμός των πασχόντων έχει αυξηθεί. Καθημερινά ακούω καινούργια κρούσματα από συζητήσεις. Επίσης πάρα πολλά άτομα δεν έχουν εγγραφεί στον Σύλλογο και πολλά άτομα δεν έρχονται στον Σύλλογο. Από τα 150 άτομα, μόνο καμιά δεκαπενταριά άτομα έρχονται.

Τα τακτικά μέλη έρχονται. Βέβαια, πολλά άτομα δεν έρχονται λόγω χρόνιων προβλημάτων υγείας. Σε κάθε περίπτωση, έχουν αυξηθεί τα κρούσματα σε επίπεδο Κρήτης». Μεταξύ άλλων, ο κ. Δασκαλάκης επισήμανε πως «η Σκλήρυνση κατά Πλάκας έχει βαθμό έντασης. Ο κάθε πάσχων αντιμετωπίζει διαφορετικά το νόσημα. Υπάρχουν πάσχοντες που αντιμετωπίζουν το νόσημα ήπια σε βαθμό που δε φαίνεται πως έχουν ΣκΠ και άλλοι σε μεγάλο βαθμό, τέτοιο που το άτομο δεν μπορεί να κουνήσει τα χέρια του».

Τέλος, ο κ. Δασκαλάκης είπε πως ο Σύλλογος επιθυμεί τη συνεργασία του ιατρικού κόσμου, ώστε «να μας πει ένα συγκεκριμένο αριθμό ασθενών». Ο Σύλλογος ασθενών Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας, όπως σημειώνει, είναι παρών «ώστε να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη πάνω στο συγκεκριμένο νόσημα και είναι ανοικτός σε κάθε ασθενή».

«Περισσότερες διαγνώσεις ρευματικών νοσημάτων»

Η εφημεριδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε και με την πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Ασθενών, Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων Παιδιών με Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα “ΡευΜΑζήν” και πρόεδρο του Συλλόγου Ρευματοπαθών Κρήτης, Αικατερίνη Κουτσογιάννη, επιθυμώντας να ανιχνεύσει σε τι επίπεδο βρίσκονται οι ρευματοπάθειες στην Κρήτη.

Στο ερώτημα εάν υπάρχει αύξηση του αριθμού των ατόμων που έχουν ρευματοπάθεια σε επίπεδο Κρήτης, η κ. Κουτσογιάννη απάντησε: «Δεν μπορούμε να πούμε πως έχουμε αύξηση κρουσμάτων. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι πως έχουμε καλύτερες διαγνώσεις επειδή έχει προχωρήσει η ρευματολογία. Είναι πλέον πιο εύκολο να διαγνωστούν. Έχουμε περισσότερες διαγνώσεις των ρευματικών νοσημάτων.

Σε καμία περίπτωση δε μιλάμε για κρούσματα αλλά για διαγνώσεις. Ήταν δηλαδή παλαιότερα νοσήματα που ήταν αδιάγνωστα. Υπέφεραν οι άνθρωποι και δεν ήξεραν τι έχουν. Σήμερα έχουμε καλύτερα διαγνωστικά εργαλεία.

Δεν μπορούμε να μιλάμε για αύξηση, αλλά λόγω των διαγνώσεων μπορούμε να πούμε γιατί τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν μεγάλη συχνότητα. Σίγουρα, το άγχος και ο ρυθμός ζωής επιβαρύνουν την εμφάνιση των αυτοάνοσων νοσημάτων και όχι μόνο των ρευματοπαθειών. Σε επίπεδο Κρήτης δε θα έλεγα ότι έχουμε κάτι παραπάνω από ρευματοπάθειες. Στην Κρήτη έχουμε πολύ Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο. Και αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε από το γεγονός ότι μελετάται ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος. Αυτά σχετίζονται άμεσα και συγκεκριμένα με το πώς έχει προχωρήσει η επιστήμη και η έρευνα πάνω σε αυτά τα νοσήματα και επομένως τα περιστατικά που έχουμε».

Η κ. Κουτσογιάννη, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε και στον βαθμό της έντασης των ρευματοπαθειών που υπάρχουν ανάμεσα στα μέλη του Συλλόγου. «Γενικά, στην Ελλάδα έχουμε ήπια περιστατικά. Δεν είναι πολύ βαριά τα περιστατικά όπως συμβαίνει στις βόρειες χώρες. Γενικά, είναι ήπια περιστατικά και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που δεν έχουν διαγνωστεί έγκαιρα, που έχουν προχωρήσει οι αναπηρίες και έχουν επιπτώσεις στο μυοσκελετικό τους. Αυτά τα περιστατικά είναι δύσκολα και αντιμετωπίζονται δύσκολα, γιατί υπάρχουν αλλοιώσεις που δεν μπορούν να διορθωθούν. Με αυτήν την έννοια, οι άνθρωποι αυτοί είναι σοβαρά περιστατικά. Υπάρχει αυτό το πρόβλημα στα δικά μας νοσήματα γιατί δεν τα διαγιγνώσκουν έγκαιρα».

Τέλος, η κ. Κουτσογιάννη ανέφερε πως υπάρχει τηλεφωνική γραμμή στήριξης στον Σύλλογο. Συγκεκριμένα, όπως ενημερώνει, «υπάρχουν δύο ψυχολόγοι κάθε Τετάρτη και Πέμπτη που απαντούν στα τηλέφωνα. Όλα αυτά τα νοσήματα επηρεάζουν τον ψυχισμό, με αποτελέσματα να έχουμε περιστατικά καταθλίψεων. Εντούτοις, το ότι υπάρχει τηλεφωνική στήριξη στον Σύλλογο και είναι δωρεάν, είναι μια δράση που πρέπει να την ξέρει ο κόσμος».

Πηγή: NeaKriti.gr