Νίκησε Γερμανούς και Ρώσους αλλά δεν τιθάσευσε την εμμονή του – Πώς παγιδεύτηκε και πέθανε ο κατάσκοπος που από αυτόν γεννήθηκε ο Τζέιμς Μποντ

Θεωρείται ο Άσος των Κατασκόπων: νίκησε Γερμανούς και Ρώσους, όχι όμως και την εμμονή του με τους Μπολσεβίκους. Το τέλος του ανθρώπου που ενέπνευσε τη δημιουργία του θρυλικού Πράκτορα 007 - Τζέιμς Μποντ ήταν τραγικό και αναμενόμενο.

Στη συνείδηση των ανθρώπων, αλλά και της Ιστορίας περισσότερο, οι κατάσκοποι προκαλούν ανάμεικτα συναισθήματα: τρόμο και απέχθεια από την μια μεριά της όχθης, θαυμασμό και τη λατρεία ηρώων στην αντίπερα.

Ασφαλώς πολλά από αυτά τα συναισθήματα έχουν ως γενεσιουργά αίτια την προσωπικότητα των κατασκόπων και- το πιο βασικό- το αν εξυπηρετούσαν την πλευρά μας ή του εχθρού. Αν και η πραγματική κατασκοπεία είναι λιγότερο συναρπαστική από ό,τι εκείνη που μας κοινώνησε ο Πράκτωρ 007 στην Μεγάλη Οθόνη, είναι σίγουρα το ίδιο επικίνδυνη και ακόμα πιο σίγουρα ότι το happy end δεν ολοκληρώνει όλες τις ιστορίες.

Ο τυχοδιώκτης και τζέντλεμαν - κατάσκοπος Γκεόργκι Ρόζενμπλουμ, πιο γνωστός στα βιβλία της Ιστορίας και στις υπερβολικές διηγήσεις γι’ αυτόν ως Σίντνεϊ Ράιλι (Sidney Reilly), γεννήθηκε το 1874 στην Οδησσό της τότε τσαρικής Ουκρανίας και ήταν γιος εύπορου Εβραίου εργολάβου και γαιοκτήμονα που είχε προσηλυτιστεί στον καθολικισμό. Οι λεπτομέρειες της πρώιμης ζωής και της εκπαίδευσής του είναι αδιακρίβωτες· αν και ο Ράιλι έζησε μια ξεχωριστή - συναρπαστική ζωή, συνήθιζε να διανθίζει τις προσωπικές ιστορίες του με έντονα καρυκεύματα γοητείας, να τις καλλωπίζει με λαμπερά ποικίλματα για να τις κάνει να ακούγονται ακόμα πιο συναρπαστικές. Για παράδειγμα, ο Ράιλι, ισχυριζόταν ότι παρακολούθησε μαθήματα σε διάσημα πανεπιστήμια της Ευρώπης, όπως του Κέιμπριτζ, της Χαϊδελβέργης και το Royal School of Mines· δεν πέρασε ούτε έξω από την πόρτα τους!

Ο Ράιλι, όμως, ήταν αρκετά καλός στη Χημεία για να γίνει μέλος της Χημικής Εταιρείας το 1896 και του Ινστιτούτου Χημείας ένα χρόνο αργότερα. Είχε επίσης κλίση στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και μέχρι τα 30 του γνώριζε αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, πολωνέζικα, κινέζικα και ρωσικά· αυτά τα «κλειδιά» θα του άνοιγαν πολλές πόρτες στην κατασκοπευτική του καριέρα.

Από νέος είχε πρόβλημα με τους Ρώσους

Στα νιάτα του, ο Ρόζενμπλουμ βούτηξε σε βαθιά νερά με την τσαρική αστυνομία, την διαβόητη Οχράνα, να τον καταδιώκει· έτσι υποχρεώθηκε να φύγει από την Οδησσό σε ηλικία 19 χρονών και να στριμωχτεί στο αμπάρι ενός πλοίου που είχε βάλει πλώρη για τη Βραζιλία. Αυτή ήταν η αρχή πολλών ταξιδιών, κατά τη διάρκεια των οποίων ισχυρίστηκε ότι είχε εργαστεί ως λιμενεργάτης, λαντζέρης, θυρωρός σε πορνείο, μηχανικός σιδηροδρόμων στην Ινδία και κατάσκοπος της ιαπωνικής κυβέρνησης. Ενώ βρισκόταν στη Βραζιλία, ο Ράιλι, εργάστηκε ως μάγειρας για βρετανούς αξιωματικούς - εξερευνητές και, λέγεται ότι, τους έσωσε από κανίβαλους, αρπάζοντας ένα περίστροφο και σκοτώνοντας κάμποσους από εκείνους τους άγριους.

Οι αξιωματικοί - εξερευνητές, θέλοντας να δείξουν εμπράκτως την ευγνωμοσύνη τους, κάλεσαν τον μάγειρά τους να επιστρέψει μαζί τους στην Αγγλία και τον οδήγησαν κατ’ ευθείαν στη βρετανική υπηρεσία πληροφοριών. Ο Ράιλι πάτησε τους βρεγμένους δρόμους του Λονδίνου το 1895, παντρεύτηκε τρία χρόνια αργότερα και το 1899 εξέδωσε βρετανικό διαβατήριο με το όνομα Σίντνεϊ Τζορτζ Ράιλι. Στα χρόνια που θα ακολουθούσαν θα έβγαζε 11 διαφορετικά διαβατήρια, το καθένα με διαφορετικό όνομα!

Το 1899, ο Σίντνεϊ Ράιλι τοποθετήθηκε σε μόνιμη θέση στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό, στο Τμήμα Πληροφοριών. Μία από τις πρώτες αποστολές που ανατέθηκε στον Ράιλι ήταν κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Μπόερς (ένοπλη διαμάχη στη Νότια Αφρική μεταξύ των Άγγλων και των Ολλανδών αποίκων της περιοχής, γνωστών ως Μπόερς)· στάλθηκε στην Ολλανδία για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τις αποστολές όπλων στη Νότια Αφρική.

Ψύχραιμος, δημιουργικός, γενναίος και ειδικός στις μεταμφιέσεις, ο Ράιλι χρησιμοποίησε το ταλέντο του για να παρουσιαστεί ως ρώσος έμπορος όπλων· η ιδιότητά που επικαλέστηκε τον έκανε να διεισδύσει σε πολλά ολλανδικά εργοστάσια όπλων και επέστρεψε στη Βρετανία με πολύτιμες πληροφορίες που εντυπωσίασαν τους ανωτέρους του.
Μετά τον Πόλεμο των Μπόερς, ο Ράιλι έζησε για χρόνια στην Άπω Ανατολή, υπό την κάλυψη υπαλλήλου σε εμπορική εταιρεία, στο ελεγχόμενο από τη Ρωσία Πορτ Άρθουρ της Μαντζουρίας. Εκεί ο Ράιλι, όχι μόνο κατασκόπευε για λογαριασμό των Βρετανών, αλλά συνεργαζόταν κρυφά και με τους Ιάπωνες, οι οποίοι ενδιαφέρονταν έντονα για τις αμυντικές δομές του Πορτ Άρθουρ.

«Έκαψε» τους Ρώσους στο Πορτ Άρθουρ

Στις αρχές του 1904, λίγο πριν από τον Ρωσο-Ιαπωνικό Πόλεμο, ο Ράιλι έκλεψε τα αμυντικά σχέδια του λιμανιού του Πορτ Άρθουρ και τα παρέδωσε στους Ιάπωνες· αυτό το γεγονός βοήθησε το Ιαπωνικό Πολεμικό Ναυτικό να διασχίσει τα ναρκοπέδια που προστάτευαν το λιμάνι και να εξαπολύσει αιφνιδιαστική επίθεση τη νύχτα της 8ης προς 9 Φεβρουαρίου του 1904, εναντίον του ρωσικού στόλου της Άπω Ανατολής.
Το 1906, ο Σίντνεϊ Ράιλι μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη, όπου ήρθε σε επαφή και συνδέθηκε φιλικά με ρώσους επαναστάτες. Ο Ράιλι, στην ουσία, τους κατασκόπευε και ανέφερε τις κινήσεις τους, τόσο στη βρετανική υπηρεσία πληροφοριών όσο και στην τσαρική μυστική αστυνομία, της οποίας το κυνηγητό τον είχε αναγκάσει να εγκαταλείψει την πατρίδα του μια δεκαετία νωρίτερα.
Ο Ράιλι ήταν επίσης λάτρης του γυναικείου φύλου. Όπως έλεγε φίλος του: «Είχε μια σαγηνευτική γοητεία· αγαπούσε τις γυναίκες όπως αγαπούσε τον εαυτό του. Δεκάδες ερωμένες θα έπεφταν στη φωτιά για μια βραδιά πλάι του».

Και πέρασαν τα χρόνια και μπήκε ο 20ος αιώνας και η ισχυροποίηση της γερμανικής πολεμικής μηχανής του Κάιζερ Γουλιέλμου Β'- ειδικά η εξέλιξη του Πολεμικού Ναυτικού- ανησύχησε τους Βρετανούς. Έτσι, το 1909, ο Σίντνεϊ Ράιλι στάλθηκε στο Έσσεν για να συγκεντρώσει πληροφορίες.

Εικόνες από ταινία Τζέιμς Μποντ...

Με το όνομα Καρλ Χαν, έπιασε δουλειά ως συγκολλητής στην κολοσσιαία βιομηχανία «Krupp» στο τμήμα των όπλων, με σκοπό να φωτογραφίσει το εργοστάσιο και να αποκτήσει σχέδια και πληροφορίες για τα προϊόντα του. Ωστόσο, το γραφείο φυλασσόταν αυστηρά κατά τη διάρκεια της ημέρας, οπότε σκέφτηκε να προσφέρει εθελοντική εργασία στο τμήμα πυρόσβεσης κατά τη νυχτερινή βάρδια. Ένα βράδυ, ο Ράιλι στραγγάλισε τον υπεύθυνο ασφάλειας, εξόντωσε έναν φρουρό και μπήκε στα άδυτα των σχεδίων· αρπάζοντας τα πολύτιμα έγγραφα και λίγο πριν χτυπήσει ο συναγερμός, μπήκε σε ένα τρένο, μετά σε μια βάρκα και επέστρεψε στη Βρετανία με την πολύτιμη συλλογή πληροφοριών του.

Σας θυμίζει Τζέιμς Μπoντ όλη αυτή η υπόθεση; Σωστά! Άλλωστε ο Ίαν Φλέμινγκ, από τον Σίντνεϊ Ράιλι εμπνεύστηκε τον Πράκτορα 007!
Και συνεχίζουμε: Στις αρχές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Σίντνεϊ Ράιλι στάλθηκε στις τότε ουδέτερες Ηνωμένες Πολιτείες- σημαντική πηγή όπλων και πυρομαχικών για την Αντάντ- και αναμείχθηκε στις επιχειρήσεις οπλικών συστημάτων. Κατά την περίοδο 1914 - 1915, ο Ράιλι συμμετείχε σε συμφωνίες αγοράς όπλων τόσο για τον Γερμανικό Στρατό όσο και για τον αντίπαλό του, τον Ρωσικό Στρατό. Ενώ βρισκόταν στις ΗΠΑ, ο Ράιλι διέβαλλε τους Γερμανούς συστηματικά βάση σχεδίου, για λογαριασμό των Βρετανών, ώστε να ξεσηκώσει την αμερικανική κυβέρνηση και την κοινή γνώμη εναντίον του Κάιζερ.

Το 1917, ο Ράιλι επέστρεψε στην Ευρώπη και συχνά κυκλοφορούσε μεταμφιεσμένος πίσω από τις γερμανικές γραμμές για να εκτελέσει αποστολές συλλογής πληροφοριών στο κατεχόμενο Βέλγιο ή ακόμα και τη Γερμανία. Κάποιες φορές παρουσιαζόταν σαν αγρότης, άλλες φορές σαν τραυματίας γερμανός στρατιώτης ή αξιωματικός που βρισκόταν σε αναρρωτική άδεια.
Τον Απρίλιο του 1918, η βρετανική MI6 έστειλε τον Σίντνεϊ Ράιλι στη Ρωσία, όπου η κυβέρνηση των Επαναστατών Μπολσεβίκων είχε υπογράψει συνθήκη ειρήνης που έβγαζε τη Ρωσία από την Αντάντ και τον Μεγάλο Πόλεμο. Οι Βρετανοί σχεδίαζαν να ανατρέψουν τους Μπολσεβίκους και να τους αντικαταστήσουν με κυβέρνηση ελεγχόμενη από τη Βρετανία, που θα έριχνε ξανά στον πόλεμο τους Ρώσους, στο πλευρό των Αγγλογάλλων.

Δεν σεβάστηκε ούτε τον Λένιν!

Ο Ράιλι, τότε, έστησε μηχανορραφίες και καταστάσεις που είχαν στόχο να αποσταθεροποιηθούν οι Κόκκινοι. Ο Ράιλι δοκίμασε τις δυνάμεις του σε μια ποικιλία ριψοκίνδυνων σχεδίων, συμπεριλαμβανομένων μιας αποτυχημένης προσπάθειας δωροδοκίας των φρουρών του Κρεμλίνου για να οργανώσουν πραξικόπημα και το πιο σοβαρό: οργάνωσε τη δολοφονία του Βλαντιμίρ Λένιν. Ο ηγέτης των Σοβιετικών είχε μόλις ολοκληρώσει έναν εμπνευσμένο λόγο προς τους εργάτες του εργοστασίου «Michelson» (Μεταλλουργικό Εργοστάσιο) στη Μόσχα·

Η ομιλία του Λένιν είχε κλείσει με τα λόγια: «Θα πεθάνουμε ή θα νικήσουμε!»… Και πού να ‘ξερε… Καθώς έφευγε ο Λένιν κι έκανε να μπει στο αυτοκίνητο του, μια κοπέλα εβραϊκής καταγωγής, η Φάνια Κάπλαν, φώναξε το όνομά του και του είπε δυνατά ότι της είχαν κατάσχει το ψωμί. Ο Λένιν γύρισε ανέμελος προς το μέρος της κι εκείνη τον πυροβόλησε τρεις φορές. Ο Λένιν τραυματίστηκε σοβαρά, αλλά βγήκε ζωντανός από την περιπέτεια και η Ιστορία συνέχισε τον δρόμο της ανενόχλητη...
Ο Ράιλι εντοπίστηκε και διέφυγε κακήν κακώς από τη Ρωσία με την καυτή ανάσα της σοβιετικής μυστική αστυνομίας, της Τσέκα, να του καίει την πλάτη. Οι Σοβιετικοί τον δίκασαν ερήμην, και τον καταδίκασαν σε θάνατο.
Οι προσπάθειες του Σίντνεϊ Ράιλι να ανατρέψει τους Μπολσεβίκους είχαν αποτύχει, αλλά η βρετανική MI6 εκτίμησε την προσπάθεια του και του απένειμε Μετάλλιο.

Οι Μπολσεβίκοι πρέπει να πέσουν...

Ωστόσο, η αποτυχία θόλωσε τον νου του Ράιλι, που όσα έζησε στην Ρωσία των Μπολσεβίκων τον είχαν κάνει ορκισμένο εχθρό τους και ικέτευε τους ανωτέρους του για μια ευκαιρία να επιστρέψει στη Ρωσία να εξοντώσει στους Σοβιετικούς· οι επικεφαλής αξιωματικοί του Ράιλι, του το αρνήθηκαν κατηγορηματικά, οπότε ο ίδιος αποφάσισε να εξαπολύσει μόνος την αντιμπολσεβικική εκστρατεία του.

Δυστυχώς για τον Ράιλι, οι Κόκκινοι είχαν πονηριά και ευστροφία που τον ξεπερνούσαν. Η σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών είχε στήσει μια δήθεν αντιεπαναστατική οργάνωση γνωστή ως Trust, την οποία έλεγχε στην πραγματικότητα η δική τους μυστική αστυνομία, η Τσέκα. Μέλη της Trust συνάντησαν τον Ράιλι στο Λονδίνο και τον έπεισαν να ταξιδέψει στη Ρωσία, με το πρόσχημα ότι θα συναντούσε αντιμπολσεβίκους ηγέτες. Όταν ο Ράιλι διέσχισε τα σύνορα, το 1925, συνελήφθη και οδηγήθηκε στη διαβόητη φυλακή Λουμπιάνκα της Μόσχας, όπου ανακρίθηκε υπό φρικτά βασανιστήρια.

Ο άνθρωπος που «δίδαξε» με τις μεθόδους τους τους κατασκόπους των επόμενων χρόνων, ο τετραπέρατος πράκτωρ που χάλασε τον ύπνο των Ρώσων και των Γερμανών, ο θρυλικός γόης που έριξε στο κρεβάτι του διάσημες καλλονές της εποχής, ο Μύθος που όπλισε την πέννα του Ίαν Φλέμινγκ και που ενσαρκώθηκε από ηθοποιούς – θρύλους του κινηματογράφου, είχε έναν θάνατο κοινό για τους κατασκόπους και θλιβερό πολύ: εκτελέστηκε μια μέρα σαν σήμερα, 6 Νοεμβρίου (άλλοι υποστηρίζουν 5) του 1925, σε ένα δάσος κοντά στη Μόσχα. Οι Ρώσοι τον έθαψαν βαθιά στο χώμα της μνήμης τους. Οι Βρετανοί τον ανέβσαν στους ουρανούς της αθανασίας. Η τραγική μοίρα των μυστικών πρακρόρων, όταν δεν είναι πια μυστικοί...