Πολέμησε τους Ρώσους, τον Ναπολέοντα και πέθανε άδοξα στην Ελλάδα: ένας ξεχασμένος Γερμανός φιλέλληνας

Πολέμησε τους Ρώσους με τη Μεγάλη Στρατιά του Ναπολέοντα, αργότερα πολέμησε τον Ναπολέοντα με τους Πρώσους και ήρθε και πέθανε άδοξα στην Ελλάδα: ήταν ένας ξεχασμένος Γερμανός Φιλέλληνας

Η ζωή του ήταν πόλεμος. Κοιμόταν με τον αχό στο σούρουπο της μάχης, ξυπνούσε με την τύρβη το χάρμα της μάχης… Γεννήθηκε πολεμιστής και πολεμιστής πέθανε.

Το όνομά του, οι πολλοί δεν το ‘χουν ακούσει, σίγουρα: Καρλ Φρίντριχ Λέμπερεχτ φον Νόρμαν-Έρενφελς τον έγραψε το Ληξιαρχείο της Ιστορίας, αλλά οι Έλληνες τον έφεραν στα μέτρα της γλώσσας τους: Κάρολος Νόρμαν.
Ο Κάρλος Νόρμαν, λοιπόν, ήταν αξιωματικός του Πεζικού, γεννημένος στη Στουτγάρδη το 1784 από πατέρα δικαστή, που ανήλθε σε υψηλές πολιτικές θέσεις φθάνοντας μέχρι πρωθυπουργός του Βασιλείου της Βυρτεμβέργης. Ο Νόρμαν αγαπούσε τα στρατιωτικά.

Παιδί του σχολείου ήταν, λένε, όταν άκουσε έξω από το παραθύρι του να παρελαύνει ένας λόχος Αυστριακών γρεναδιέρων. Το θέαμα του έκανε τόση εντύπωση που κάθε βράδυ μιλούσε στον πατέρα του γι’ αυτό το γεγονός.
Και το 1799, σε ηλικία μόλις 15 χρονών, εντάχθηκε σε Σώμα Αυστριακών θωρακοφόρων και γρήγορα προήχθη σε διοικητή μονάδας- πριν καλά καλά ενηλικιωθεί- και πολέμησε μαζί με τους Αυστριακούς σε μάχες πολλές.

Κι από τότε πόλεμος και πόλεμος και πόλεμος: Σιλεσία κατά των Πρώσων, με το Βασίλειο της Βυρτεμβέργης στο πλευρό του Ναπολέοντα. Εισβολή στην αχανή Ρωσία το 1812 κι ο Νόρμαν εκεί, με το σπαθί και το τουφέκι του, αντισυνταγματάρχης και διοικητής του 2ου Συντάγματος Ελαφρών Ιππέων της Βασιλικής Φρουράς (496 στρατιώτες, 22 αξιωματικοί), υπό τον θρυλικό Στρατάρχη Νέι.

Μάχη στο Molevy Bolot, στο Krasny, στο Μποροντίνο· τότε ήταν που ένας Ρώσος ιππέας του κατέβασε τη σπάθα του στον ώμο.
Και η περιπέτεια συνεχίζεται. Το 1813 βρίσκει τον Νόρμαν υποστράτηγο- ετών 29- διοικητή της 2ης Ταξιαρχίας Ιππικού, πολέμησε στο Bautzen, το Dennewitz και το Wartenburg… Και τη χρονιά εκείνη, στις 18 Οκτωβρίου του 1813, ο Νόρμαν αλλάζει στρατόπεδο. Είναι η επική Μάχη της Λειψίας, η Μάχη των Εθνών όπως καταγράφηκε. Από τη μια ο Στρατός του Ναπολέοντα κι από την άλλη η Ρωσική Αυτοκρατορία, η Αυστριακή Αυτοκρατορία, το Βασίλειο της Πρωσσίας και το Βασίλειο της Σουηδίας. Στη μάχη πολέμησαν, και από τις δύο πλευρές, και Γερμανοί στρατιώτες. Ο Νόρμαν πήγε με τους Πρώσους· κινδύνεψε να χαρακτηριστεί προδότης και από τις δύο πλευρές και κατέφυγε στην Αυστρία και αργότερα στην Ελβετία. Και με τους Πρώσους του Μπλίχερ πολέμησε κατά του Μεγάλου Ναπολέοντα στη μάχη που τον μίκρυνε: στο Βατερλώ!
Το ότι άλλαξε «στρατόπεδο», ο Νόρμαν, δεν άρεσε καθόλου στον βασιλιά Φρειδερίκο Α’ που εξέδωσε διαταγή να μην ξαναπατήσει το πόδι του στη Βυρτεμβέργη. Και δεν το ξαναπάτησε μέχρι που πέθανε ο βασιλιάς, αλλά η Στουτγάρδη, η γενέτειρά του ήταν απαγορευμένη γι’ αυτόν.

Τον γοήτευσε η Ελληνική Επανάσταση

Κι όταν πια η Ευρώπη κοιμήθηκε ήσυχα, μετά το Βατερλώ, ο Νόρμαν έχασε τον ύπνο του. Κάπου έπρεπε να διοχετεύσει τη στρατιωτική ενέργειά του. Ο πατέρας του Νόρμαν πέθανε, του άφησε ένα τεράστιο κομμάτι γης ως κληρονομιά, αλλά η ειρηνική ζωή, η επιτήρηση των αγροτών, τα κουδουνάκια από τα ζώα και τα γαλήνια ηλιοβασιλέματα του τάραζαν το νου.
Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, πρώην συμπολεμιστές τον πλησίασαν και του ζήτησαν να στηρίξει την ελληνική εξέγερση. Στον Νόρμαν ξύπνησε ξανά το πάθος. Γοητεύτηκε από τον αγώνα των Ελλήνων και ως έμπειρος στρατιωτικός αποφάσισε να βοηθήσει. Σκέφτηκε κιόλας πως βοηθώντας τους Έλληνες θα αποκαθιστούσε και το όνομά του. Εκείνοι που τον ξεσήκωσαν, τον διόρισαν αρχηγό των εθελοντών και ένα πρωί, αρχές του 1822, ο Κάρολος Νόρμαν φόρτωσε τα όπλα και τα σπαθιά του έφυγε για τη Μασσαλία, όπου επιβιβάστηκε σε πλοίο για την Ελλάδα, μαζί με 50 εθελοντές. Έφτασε στο Ναβαρίνο τον Φεβρουάριο του 1822· η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν πια ο εχθρός του!

Αμέσως, ο Νόρμαν έδειξε τη στρατιωτική του ικανότητα, όταν οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο Νεόκαστρο, στις 30 Ιανουαρίου του 1822· τους απέκρουσε με ιδιαίτερη επιτυχία. Το αποτελεσματικό πυροβολικό του Νόρμαν ανάγκασε τον τουρκικό στόλο να υποχωρήσει. Τις επόμενες ημέρες, ο Γερμανός φιλέλλην επισκέφθηκε την Πελοποννησιακή Γερουσία στην Τρίπολη, όπου έγινε δεκτός με τιμές. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, τότε πρόεδρος της ελληνικής κυβέρνησης, σχεδίαζε εκστρατεία στην Ήπειρο από τον Ιανουάριο του 1822, με σκοπό να καταλάβει την Άρτα και να βοηθήσει τους Σουλιώτες· επιδίωξε να οργανώσει ένα τακτικό Σώμα Στρατού και η παρουσία του Γερμανού ήταν εξαιρετική ευκαιρία.

Ο Νόρμαν έγινε ουσιαστικά Επιτελάρχης του Μαυροκορδάτου, όταν εγκρίθηκε η εκστρατεία στην Ήπειρο, στις 11 Μαΐου 1822.
Έτσι, υπό τις οδηγίες του Νόρμαν, συγκροτήθηκαν, για πρώτη φορά, τρία τάγματα τακτικού στρατού στην Κόρινθο, συνολικής δύναμης 520 ανδρών, επίσης, δύναμη ατάκτων, με πολλούς οπλαρχηγούς από διάφορα μέρη της Ελλάδας και δύναμη 1500 ανδρών.

Ο Νόρμαν αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα από την αρχή: οι στρατιώτες κινούνταν αργά, ενώ ο εκείνος ήθελε να αιφνιδιάσει τους Οθωμανούς. Επιπλέον, οι άτακτοι δεν έπαιρναν εντολές από κανέναν στο πεδίο της μάχης... Παρά τα προβλήματα, ο Νόρμαν και ο τακτικός στρατός του νίκησαν τους Τούρκους στο Κομπότι στις 22 Ιουνίου του 1822 και τους απώθησαν προς την Άρτα. Τις επόμενες μέρες, ωστόσο, τα προβλήματα φάνηκαν μεγαλύτερα: ο (ελεεινός) Μαυροκορδάτος δεν άκουγε τις συμβουλές του Νόρμαν και οι ελληνικές δυνάμεις είχαν διασπαστεί σε πολλά κομμάτια, όταν αποφασίστηκε η τελική σύγκρουση να γίνει στο χωριό Πέτα στις 16 Ιουλίου 1822. Ο Μαυροκορδάτος- υποτίθεται ο αρχιστράτηγος της εκστρατείας- βρισκόταν έξι ώρες μακριά από το πεδίο της μάχης! Τακτικές και άτακτες ελληνικές δυνάμεις κινούνταν σαν μπουλούκι δίχως τάξη και προορισμό. Όλα αυτά έφεραν την καταστροφή για τους Έλληνες και την άγρια σφαγή του Φιλελληνικού Σώματος. Ο Μαυροκορδάτου, που ποτέ δεν είχε κρατήσει στο χέρι του, όχι καν σπαθί, αλλά ούτε ακόμα μαχαίρι γύρισε πίσω με μόνο 25 ζωντανούς Φιλέλληνες ανάμεσά τους και ο Νόρμαν που βλαστημούσαν την ώρα και τη στιγμή που τον ακολούθησαν.

Γράφει ο Δημήτριος Βερναρδάκης: «Ο ανήρ ούτος ουδέποτε πρότερον εκράτησεν ου εδιδάχθη να κρατεί ξίφος άλλ’ η πάντολμος δοξομανία του ώθησε αυτόν, την Ελλάδα, και στύφος όλον ευγενών φιλελλήνων εις την καταστροφή του Πέτα». Ο Μαυροκορδάτος πήρε στον λαιμό του τον Νόρμαν! Τα ελληνικά στρατεύματα υποχώρησαν προς το Αγρίνιο και το Μεσολόγγι μετά την καταστροφή στο Πέτα. Ο Νόρμαν είχε πολεμήσει γενναία, αλλά τραυματίστηκε σοβαρά. Από το σώμα των φιλελλήνων μόνο 25 άνθρωποι κατάφεραν να σπάσουν τις γραμμές του εχθρού και να μπουν στο Μεσολόγγι.

«Ενταύθα εγένετο τρομερά συμπλοκή»

Γράφει στην «Ιστορία του τακτικού στρατού, 1821-1833» του, ο Χρήστος Βυζάντιος: «Ο αρχηγός Νόρμαν, οι συνταγματάρχαι Δάνιας και Ταρέλλας και το τακτικόν σύνταγμα, ως και άπαντες οι Φιλέλληνες και οι Επτανήσιοι, οίτινες είχον ορκισθή τη προτεραία το σπαρτιατικόν απόφθεγμα "ή ταν ή επί τας" έμενον ακλόνητοι εις τας τάξεις των και μαχόμενοι καρτερώς απέκρουον τας εχθρικάς προσβολάς· ότε ο στρατηγός Νόρμαν, βλέπων ότι πάσα αντίστασις απέβαινεν εις μάτην, διότι άπαντα τα άτακτα στρατεύματα είχον αναχωρήσει, διέταξε την υποχώρησιν· αλλ’ η διαταγή αύτη εδόθη λίαν βραδέως, διότι ο τουρκικός στρατός, ωφελούμενος και εκ της φυγής των ατάκτων στρατευμάτων, ήρχισεν ήδη να υπερφαλαγγίζει όλον το ελληνικόν στρατόπεδον. Ενώ λοιπόν το τακτικόν σώμα, οι Φιλέλληνες και οι Επτανήσιοι ήρχισαν να υποχωρώσιν, ο τουρκικός στρατος προσέβαλεν αυτούς πανταχόθεν. Ενταύθα εγένετο τρομερά συμπλοκή, των μεν επιτιθεμένων μετά λύσσης ως εκ των προτέρων συμφορών αυτών, των δε αμυνομένων ως εκ του πατριωτισμού και ηρωισμού των. Εν δε τη συμπλοκη ταύτη τα αμυνόμενα ταύτα σώματα διηρέθησαν δίχα, και το μεν, έχον επικεφαλής τον στρατηγόν Νόρμαν, πληγωμένον όντα, και τον συνταγματάρχην Ταρέλλαν, συγκείμενον δ’ εκ των τακτικών, Επτανησίων και ολίγων Φιλελλήνων, διασχίζον τα εχθρικά στίφη δια της λόγχης, φονεύον και φονευόμενον και εις παν βήμα εγκαταλείπον εν θύμα τού ηρωισμού του, εν οις και τον ανδρείον διοικητήν συνταγματάρχην Ταρέλλαν, διέρχεται του χωρίου Πέτα, διαβαίνει τας ακρωρείας του έμπροσθεν αυτού όρους, και εκείθεν υποχωρεί εις Λαγκάδαν, σώζον τας σημαίας του και την τιμήν του, και αναδειχθέν άξιον των εξαιρετικών νόμων, ους εψήφισε το ελληνικόν έθνος δι’ αυτό το τακτικόν σώμα». 

Αγωνιώδες το τέλος

Οι άνδρες του περιποιήθηκαν τον Γερμανό, αλλά δεν του πρόσφεραν παρά ένα αγωνιώδες τέλος. Ο Κάρολος Νόρμαν ξεψύχησε στο Μεσολόγγι μέσα σε υψηλό πυρετό και παραμιλητά, στις 15 Νοεμβρίου του 1822. Δεν ήταν καν 38 χρονών.
Η σορός του τάφηκε με τιμές σε προμαχώνα των τειχών της πόλης, που πήρε- τιμής ένεκεν- το όνομά του, αλλά μετά την άλωση του Μεσολογγίου, το 1826, πάει κι ο προμαχώνας πάνε και τα λείψανα του Νόρμαν. Και στην Ελλάδα τον (τυχάρπαστο) Λόρδο Μπάιρον μνημονεύουμε και άλλους που ζημίωσαν τον τόπο μας. Κι έχουμε ξεχάσει τους «Νόρμαν» που άφησαν τα κόκκαλά τους στα χώματά μας για να μπορούμε σήμερα να τα πατούμε, ελεύθεροι…