Εισέπραξαν μόνο αχαριστία: δυο λαμπροί επιστήμονες πέθαναν λησμονημένοι όταν το έργο τους κυριολεκτικά άλλαζε τον κόσμο

Απόλυτη αμαρτία η αχαριστία: πώς ξεχάστηκα δυο λαμπροί επιστήμονες και πέθαναν στην αφάνεια, όταν οι έρευνες και το αποτέλεσμά τους, θα άλλαζαν τον κόσμο μας!

Ο καλύτερος ορισμός για τον άνθρωπο είναι: «το αγνώμον δίποδο», έγραψε κάποιος και μελετώντας την Ιστορία, όλο και περισσότερο δίκιο του δίνεις για τις τρεις λέξεις του.

Η αχαριστία ήταν η ανταμοιβή για πολλούς από εκείνους που ξόδεψαν τη ζωή τους μελετώντας, ερευνώντας, έχοντας πάντα μπροστά τους το όραμα να αλλάξουν τον κόσμο. Για παράδειγμα, η γυναίκα που έπαιξε βασικό ρόλο στην ανακάλυψη της δομής του DNA· όταν πέτυχε τον στόχο της, της έκλεψαν τα στοιχεία της έρευνας, εκείνη λησμονήθηκε και πέθανε νέα, ωραία και αφανής... Ή θυμηθείτε την περίπτωση του γιατρού που έφερε την επανάσταση στην επιστήμη του με την ανακάλυψη της σχέσης μεταξύ της ρυπαρότητας και της μετάδοσης ασθενειών: τον μίσησε το επάγγελμά του και πέθανε σε έγκλειστος σε ψυχιατρείο.

Δεν έπλυνες τα χέρια σου; Πού πας;

Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, αμέτρητες γυναίκες που είχαν πρόσφατα γεννήσει πέθαιναν από επιλόχειο πυρετό ή ασθένειες που πρόσβαλλαν τα αναπαραγωγικά όργανα. Τα ποσοστά θνησιμότητας έφτασαν ακόμα και στο 30%. Κάποια στιγμή, το 1846, ο ούγγρος γιατρός Ίγκναζ Σέμελβαϊς (Ignaz Semmelweis 1818 – 1865) έφερε επανάσταση στην ιατρική, όταν ανακάλυψε την αιτία των θανάτων. Οι γιατροί έκαναν πολλές φορές εξετάσεις σε ασθενείς χρησιμοποιώντας γυμνά χέρια και μετά πήγαν κατευθείαν στο μαιευτήριο για να φέρουν μωρά στον κόσμο, χωρίς να έχουν καν πλύνει τα χέρια τους.

Ο Σέμλεβαϊς πρότεινε την πρακτική του πλυσίματος των χεριών με διαλύματα χλωριωμένου ασβέστη το 1847 ενώ εργαζόταν στην Α' Μαιευτική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου της Βιέννης. Η εντολή στους γιατρούς να πλένουν τα χέρια τους, μείωσε δραστικά τα ποσοστά θνησιμότητας από 30% σε μόλις 2%. Αυτό το ανακάλυψε και το επέβαλλε ο Σέμλεβαϊς κι έτσι του αποδόθηκε ο τίτλος Πατέρας της σύγχρονης Αντισηψίας – της χρήσης αντιμικροβιακών ουσιών για τη μείωση των λοιμώξεων. Επίσης κάποιοι τον αποκαλούσαν ο Σωτήρας των Μητέρων! Όμως αντί επαίνων για την ανακάλυψή του, ο Σέμλεβαϊς αντιμετωπίστηκε με αχαριστία. Τον μισούσαν οι συνάδελφοί του, οι οποίοι προσβλήθηκαν από το γεγονός ότι υπονόησε πως «σκότωναν» ασθενείς με τα μολυσμένα χέρια τους.

Το αποτέλεσμα ήταν να περιβάλλει τον εύστροφο επιστήμονα ένας ολοένα και πιο τοξικός χώρος εργασίας μέχρι που ο Σέμλεβαϊς απολύθηκε κάτι που τον έφερε στα όριά του: έπαθε νευρικό κλονισμό το 1865 και οι συνάδελφοί του - ρίχνοντας αλάτι στις πληγές της αχαριστίας τους - τον έκλεισαν σε ψυχιατρείο. Εκεί ο Σέμλεβαϊς έζησε για 14 μέρες μόνα, σαν σε μεσαιωνικό μπουντρούμι: ξυλοκοπήθηκε βάναυσα από φρουρούς με αποτέλεσμα να υποστεί τραυματισμό που εξελίχθηκε σε γάγγραινα και που τέλος τον σκότωσε. Ο Σέμλεβαϊς πέθανε το 1865, σε ηλικία 47 ετών, λόγω μόλυνσης στο δεξί του χέρι. Ο πρωτοπόρος γιατρός κηδεύτηκε σε στενό οικογενειακό κύκλο και ο θάνατός του δεν αναφέρθηκε καν από την ιατρική κοινότητα. Τα ευρήματά του Σέμλεβαϊς κέρδισαν ευρεία αποδοχή μόνο χρόνια μετά το θάνατό του, όταν ο Λουί Παστέρ επιβεβαίωσε τη θεωρία των μικροβίων, δίνοντας στις παρατηρήσεις του Σέμλεβαϊς τεκμηριωμένη θεωρητική εξήγηση. Κι εδώ ταιριάζει η παροιμία: τους έμαθε να κολυμπούν κι αυτοί τον έπνιξαν…

Τεστ DNA για τους κλέφτες επιστήμονες...

Σήμερα, η διπλή έλικα είναι ευρέως γνωστή ως η αναπαράσταση του DNA, ακόμη και από πολλούς που δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί το DNA. Μέχρι το 1953, ωστόσο, η δομή του DNA ήταν ένα άλυτο μυστήριο. Στο βαθμό που οι περισσότεροι συνδέουν το DNA με οποιοδήποτε όνομα επιστήμονα, αυτοί που έρχονται στο μυαλό, όσων έχουν διαβάσει και γνωρίζουν, είναι συνήθως ο Τζέιμς Γουάτσον και ο Φράνσις Κρικ , το δίδυμο που δημοσίευσε για πρώτη φορά πλήρη εργασία που μοντελοποίησε τη δομή της διπλής έλικας του DNA.

Ξεχασμένο και σχεδόν αγνοημένο είναι ένα τρίτο όνομα – το βασικότερο της όλης υπόθεσης: η Ρόζαλιντ Φράνκιλν (Rosalind Franklin 1920 – 1958), μια βρετανίδα επιστήμονας της οποίας τα δεδομένα έκλεψαν οι Γουότσον και Κρικ.
Η συνεισφορά της Φράνκλιν στην ανακάλυψη της δομής του DNA δεν αναγνωρίστηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της ζωής της και η Φράνκλιν έχει καταγραφεί στα κιτάπια της Ιστορίας ως η «αδικημένη ηρωίδα», η «σκοτεινή κυρία του DNA», η «ξεχασμένη ηρωίδα» και η «Σίλβια Πλαθ της μοριακής βιολογίας».

Το 1951, η αγγλίδα βιοφυσικός και χημικός - κρυσταλλογράφος Φράνκλιν άρχισε να μελετά το DNA. Σύντομα ανακάλυψε όχι μόνο την πυκνότητά του, αλλά και ότι υπήρχε σε μια ελικοειδή δομή. Τελικά έκανε ακτίνες Χ που έδειξαν ότι το DNA ήταν δομημένο ως διπλή έλικα. Η ανακάλυψη της δομής του DNA βοήθησε άλλους επιστήμονες να καταλάβουν πώς η γενετική πληροφορία περνά από τους γονείς στα παιδιά. Αντί για χειροκρότημα και θαυμασμό, η αχαριστία ήταν το μόνο που εισέπραξε. Ένα αντίγραφο της εργασίας της Φράνκλιν παρουσιάστηκε από τους Γουάτσον και Κρικ, εν αγνοία της . Το 1953, ανακοίνωσαν την ανακάλυψη της δομής διπλής έλικας του DNA σε μια φωτογραφία, που έδωσε αφορμή στη σύγχρονη μοριακή βιολογία.

Η εργασία της Φράνκλιν δημοσιεύθηκε τρίτη στη σειρά τριών δημοσιεύσεων για DNA στο επιστημονικό περιοδικό «Nature», με την δημοσίευση των Γουάτσον και Κρικ να υπονοεί μόνο τη συμβολή της στη δική τους εργασία. Ωστόσο, το σημαντικό ερευνητικό έργο της Φράνκλιν έχει αναγνωρισθεί, έστω και μετά τον θάνατό της. Οι Γουάτσον και Κρικ τελικά παραδέχτηκαν ότι η ανακάλυψή τους θα ήταν αδύνατη χωρίς τα δεδομένα της Φράνκλιν, αλλά δεν μπήκαν στον κόπο να βάλουν το όνομά της στο επιστημονικό δημοσίευμά τους.

Η Φράνκλιν πέθανε από καρκίνο των ωοθηκών σε ηλικία 37 ετών, η συμβολή της σε μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της επιστήμης έχει ξεχαστεί σε μεγάλο βαθμό. Η Φράνκλιν θα έπρεπε να είναι όχι μόνο διάσημη, αλλά να έχει βραβευτεί για την εργασία της στις εικόνες περίθλασης ακτίνων Χ του DNA και ιδιαίτερα για τη θρυλική «Φωτογραφία 51», που τραβήχτηκε από τον μαθητή της Ρέιμον Γκόσλινγκ και η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA για την οποία ο Φράνσις Κρικ , ο Τζέιμς Γουάτσον , και ο Μόρις Γουίλκινς μοιράστηκαν το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 1962.
Κι αν ξεχάστηκε κάπου στα ράφια της αραχνιασμένης Ιστορίας η Ρόσαλιντ Φράνκλιν, δεν ξεχάστηκαν οι Γουάτσον και Κρικ, αλλά ένας ακόμα, ο Μόρις Γουίλκινς που τους απονεμήθηκε το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 1962 και που χρόνια μετά οι απόγονοί τους πούλησαν τα έπαθλα… γνωρίζοντας ότι ήταν «κάλπικα»!
Α, για να μην γράφουμε και πράγματα που δεν στέκουν: Τον περασμένο Απρίλιο, του 2023 δηλαδή, με βάση νέα στοιχεία, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Φράνκλιν συνέβαλε ως «ισότιμος παίκτης» στη διαδικασία ανακάλυψης του DNA, και όχι όπως είχε παρουσιαστεί αμέσως μετά την ανακάλυψη. Κι από την δεκαετία του ’80 και μετά δεκάδες είναι οι διακρίσεις που φέρουν το όνομα της Ρόζαλιντ Φράνκλιν, με τη διαφορά ότι εκείνη είναι νεκρή και οι νεκροί ούτε χαμογελούν, ούτε χαίρονται, ούτε δακρύζουν, απλά σιωπούν…

Μάλιστα, στις 30 Ιουνίου του 2021, ένας δορυφόρος που πήρε το όνομά της (Ρόζαλιντ Φράνκλιν) εκτοξεύτηκε στο διάστημα, τον καλύτερο χώρο για να σηματοδοτεί την ασύνορη αχαριστία των ανθρώπων!