Βασίλισσα Ελισάβετ: 70 χρόνια στον βρετανικό θρόνο - Σκάνδαλα, διλήμματα και πολύχρωμα ταγιέρ

Στις 6 Φεβρουαρίου 2022 η βασίλισσα Ελισάβετ συμπληρώνει 70 χρόνια στον βρετανικό θρόνο. Ένα μοναδικό επίτευγμα για Βρετανό μονάρχη, με τους επίσημους εορτασμούς να κορυφώνονται στη Μεγάλη Βρετανία το τετραήμερο 2-5 Ιουνίου. Η Ελισάβετ Β΄ - γεννημένη την 21η Απριλίου 1926 - είναι η βασίλισσα δεκαέξι ανεξαρτήτων κρατών, φέροντας κάθε στέμμα και τίτλο ισότιμα. Αν δεν την «προδώσει» η υγεία της, στις 27 Μαΐου του 2024 και σε ηλικία 98 ετών και 36 ημερών, θα ξεπεράσει τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ της Γαλλίας, παραμένοντας στον θρόνο περισσότερο από κάθε άλλο μονάρχη στην ιστορία. 

Η βρετανική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί έναν εορτασμό «που συμβαίνει μια φορά σε κάθε γενιά», και ο οποίος «θα συνδυάσει τα καλύτερα στοιχεία βρετανικής τελετουργικής μεγαλοπρέπειας και θεάματος με κορυφαίες καλλιτεχνικές και τεχνολογικές επιδείξεις».

Ανέβηκε στο θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου στις 6 Φεβρουαρίου 1952 και αποτελεί τον μακροβιότερο μονάρχη στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου. Τη δεκαετία του 1950, στην αρχή της βασιλείας της, η Ελισάβετ αποτυπώνεται ως μια λαμπερή «παραμυθένια βασίλισσα». Η Ελισάβετ είναι και η μακροβιότερη βασίλισσα στην παγκόσμια ιστορία, όσον αφορά τα χρόνια που έμεινε στην εξουσία. 

Μια μοναδική προσωπικότητα, στην οποία έχουν αφιερωθεί εκατοντάδες βιβλία, ντοκιμαντέρ, ταινίες και σειρές, με την υπογραφή και την επιμέλεια μερικών από τους κορυφαίους ιστορικούς στον κόσμο. Ταυτόχρονα, ιστορία έχουν γράψει τα πολύχρωμα ταγιέρ της, τα ευφάνταστα καπέλα της, καθώς και ο τρόπος που έχει διαχειριστεί τα ουκ ολίγα σκάνδαλα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. 

Η παιδική ηλικία της Ελισάβετ - «Ήταν ένα κεφάτο μικρό κορίτσι, λογικό και καλότροπο»

Η Ελισάβετ είναι το πρώτο παιδί του Πρίγκιπα Αλβέρτου, Δούκα της Υόρκης (μετέπειτα Βασιλιάς Γεώργιος ΣΤ΄), και της συζύγου του Ελισάβετ, Δούκισσας της Υόρκης (μετέπειτα Βασίλισσα Ελισάβετ). Ο πατέρας της ήταν ο δεύτερος γιος του Βασιλιά Γεωργίου Ε΄ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Βασίλισσας Μαίρης. Η μητέρα της ήταν η νεότερη κόρη του Σκωτσέζου αριστοκράτη Κλοντ Μπόους-Λάιον. Η Ελισάβετ γεννήθηκε με καισαρική τομή την Τετάρτη 21 Απριλίου 1926 στις2.40 πμ στο σπίτι των παππούδων της στο Λονδίνο. Αργότερα βαπτίστηκε στις 29 Μαΐου από τον Αγγλικανό Αρχιεπίσκοπο της Υόρκης, Κόσμο Γκόρντον Λανγκ, , στο παρεκκλήσι Ανακτόρων του Μπάκιγχαμ.

Πήρε τα ονόματα Ελισάβετ, προς τιμήν της μητέρας της, Αλεξάνδρα προς τιμήν της μητέρας του παππού της Γεωργίου Ε΄ και Μαίρη προς τιμήν της μητέρας του πατέρα της. Κατά τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας, η στενή της οικογένεια συνήθιζε να την φωνάζει Λίλιμπετ, όνομα που έδωσαν στην κορούλα τους ο πρίγκιπας Χάρι και η Μέγκαν Μαρκλ. Η Πριγκίπισσα Μαργαρίτα, η μοναδική αδερφή της Ελισάβετ, γεννήθηκε τέσσερα χρόνια μετά από εκείνη. Οι δύο πριγκίπισσες έλαβαν εκπαίδευση κατοίκον υπό την επίβλεψη της μητέρας τους και της γκουβερνάντας τους, Μέριον Κρόουφορντ, η οποία ήταν γνωστή ως Κρόουφι. Τα μαθήματα εστιάζονταν στην ιστορία, τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και τη μουσική.

Το 1950 η Κρόουφορντ δημοσίευσε μια βιογραφία της παιδικής ηλικίας της Ελισάβετ και της Μαργαρίτας, με τίτλο «Οι Μικρές Πριγκίπισσες». Το βιβλίο περιγράφει την αγάπη της Ελισάβετ για τα άλογα και τα σκυλιά, την μεθοδικότητα και νοοτροπία υπευθυνότητας του χαρακτήρα της. 

Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ σημείωσε ότι η Ελισάβετ στην ηλικία των δύο ετών είχε ένα αέρα κύρους και αντανακλαστικότητας που προκαλούν έκπληξη σε ένα βρέφος. Η ξαδέρφη της Μάργκαρετ Ρόουντς την περιέγραψε ως ένα κεφάτο μικρό κορίτσι, αλλά ιδιαίτερα λογικό και καλότροπο. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του παππού της η Ελισάβετ ήταν η τρίτη στη σειρά της διαδοχής στο θρόνο, πίσω από τον θείο της Εδουάρδο, Πρίγκιπα της Ουαλίας, και τον πατέρα της Αλβέρτο, Δούκα της Υόρκης.

Η διαδρομή προς τον θρόνο 

Μολονότι η γέννησή της δημιούργησε δημόσιο ενδιαφέρον, δεν αναμενόταν να γίνει βασίλισσα, καθώς ο θείος της ήταν νέος και πολλοί υπέθεταν ότι θα παντρευόταν και θα αποκτούσε παιδιά. Το 1936, όταν ο παππούς της Γεώργιος Ε΄ πέθανε και ο θείος της τον διαδέχτηκε στο θρόνο ως Εδουάρδος Η΄, η Ελισάβετ πέρασε στη δεύτερη θέση στη γραμμή της διαδοχής, καθώς ο πατέρας της βρισκόταν στην πρώτη θέση. Αργότερα τον ίδιο χρόνο ο Εδουάρδος θα αναγκαστεί να παραιτηθεί, μετά την κρίση που θα ξεσπάσει ύστερα από πρόταση γάμου που έκανε στην διαζευγμένη Γουόλις Σίμπσον.

Κατά συνέπεια, ο πατέρας της Ελισάβετ έγινε βασιλιάς, και εκείνη έγινε διάδοχος του θρόνου. Αν οι γονείς της αποκτούσαν ένα γιο, κάτι που δεν έγινε, η Ελισάβετ θα έχανε την πρώτη θέση της διαδοχής. Η Ελισάβετ έλαβε ιδιαίτερα μαθήματα στη συνταγματική ιστορία από τον Ερρίκο Μάρτεν, αντιπρύτανη του Κολλεγίου Ήτον, ενώ διδάχτηκε γαλλικά από γαλλόφωνες γκουβερνάντες που την είχαν αναλάβει.

Κατά τη διάρκεια του 1951, η υγεία του Βασιλιά Γεωργίου ΣΤ΄ είχε επιδεινωθεί και η Ελισάβετ συχνά τον αντικαθιστούσε σε δημόσιες εκδηλώσεις. Όταν εκείνη περιόδευσε τον Καναδά και έπειτα επισκέφθηκε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν στην Ουάσινγκτον, τον Οκτώβριο του 1951, ο ιδιωτικός γραμματέας της, Μάρτιν Τσάρτερις, έφερε μαζί του μια πρόχειρη διακήρυξη ανόδου στο θρόνο της Ελισάβετ, σε περίπτωση που ο βασιλιάς πέθαινε ενώ εκείνη βρισκόταν στην περιοδεία. Στις αρχές του 1952 η Ελισάβετ και ο Φίλιππος σχεδίαζαν περιοδεία στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, ενώ βρίσκονταν στην Κένυα.

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1952 και ενώ βρίσκονταν στην Κένυα, διαδόθηκε η είδηση για το θάνατο του Βασιλιά. Ο Φίλιππος ήταν αυτός που μετέδωσε τα νέα στη νέα Βασίλισσα. Ο Μάρτιν Τσάρτερις της ζήτησε να επιλέξει όνομα για τη βασιλεία της, όμως εκείνη επέλεξε να κρατήσει το όνομα Ελισάβετ. Λίγο αργότερα ανακηρύχτηκε βασίλισσα, ενώ πλέον η επίσημη κατοικία της θα ήταν τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ.

Με την άνοδο της Ελισάβετ φαινόταν πιθανό ο βασιλικός οίκος να φέρει το όνομα του συζύγου της Μαουντμπάτεν, όπως είναι το έθιμο να λαμβάνει η σύζυγος το επώνυμο του άντρα της μετά το γάμο. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ και η γιαγιά της Ελισάβετ, η Βασίλισσα Μαίρη, ήταν υπέρ της διατήρησης του ονόματος Ουίνδσορ ως προσδιοριστικό του βασιλικού οίκου, πείθοντας έτσι την Ελισάβετ να εκδώσει μια διακήρυξη την 9η Απριλίου 1952 με την οποία υπογραμμιζόταν ότι το Ουίνδσορ θα συνέχιζε να υφίσταται ως όνομα του βασιλικού οίκου. Ο Δούκας Φίλιππος έπειτα διαμαρτυρήθηκε καθώς δεν μπορούσε να δώσει το επώνυμό του στα δικά του παιδιά. Το 1960, μετά το θάνατο της Βασίλισσας Μαίρης το 1953 και την παραίτηση του Τσώρτσιλ το 1955, αποφασίστηκε το επώνυμο Μαουντμπάτεν-Ουίνδσορ να δίνεται στους αρσενικούς απογόνους του Φίλιππου και της Ελισάβετ που δεν φέρουν βασιλικούς τίτλους.

Παρά το θάνατο της Βασίλισσας Μαίρης στις 24 Μαρτίου, οι διαδικασίες για την ενθρόνιση της Ελισάβετ συνεχίζονταν, όπως είχε ζητήσει και η Μαίρη πριν το θάνατό της. Έτσι, στις 2 Ιουνίου 1953 σε τελετή που έγινε στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ έγινε η ενθρόνιση, η οποία ήταν η πρώτη στέψη που μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο, και η πρώτη απευθείας μετάδοση της EBU.

Το 1977 η Ελισάβετ γιόρτασε το Ασημένιο Ιωβηλαίο, δηλαδή τα 25 χρόνια από την άνοδό της στο θρόνο. Το 2002 εορτάστηκε Χρυσό Ιωβηλαίο της Ελισάβετ ως Βασίλισσα, τα 50 χρόνια δηλαδή από την άνοδό της στο θρόνο. Το 2012 εορτάστηκε το Διαμαντένιο Ιωβηλαίο της Βασίλισσας, καθώς ήταν η χρονιά της 60ης επετείου από την άνοδό της στο θρόνο. Το Σαββατοκύριακο 10-12 Ιουνίου του 2016 εορτάστηκαν τα 90α γενέθλια της Βασίλισσας.

Η Ελισάβετ κατέστη η μακροβιότερη μονάρχης στον κόσμο, καθώς και μακροβιότερη αρχηγός κράτους, μετά τον θάνατο του 88χρονου βασιλιά της Ταϊλάνδης, Πουμιπόν Αντουνιαντέτ, ο οποίος βασίλευσε για περισσότερο από 70 χρόνια. Στις 6 Φεβρουαρίου του 2017 η Ελισάβετ έγινε η πρώτη Βρετανή μονάρχης που εόρτασε ζαφειρένιο ιωβηλαίο, δηλαδή την παραμονή της στον θρόνο για 65 χρόνια.

Σκάνδαλα στο Μπάκιγχαμ

Η εξωσυζυγική σχέση του Καρόλου και το διαζύγιο από την πριγκίπισσα Νταϊάνα, το Megxit και η ανάμιξη του πρίγκιπα Άντριου στο σκάνδαλο Έπσταϊν δεν ήταν οι μόνοι «πονκέφαλοι» που αντιμετώπισε στην πολύχρονη διαδρομή της η Ελισάβετ.  Η πρώτη φορά που απαιτήθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ να διαφυλάξει την τιμή και τη συνέχεια του Οίκου των Ουίνδσορ ήταν το μακρινό 1951.

Η μόλις 21 ετών τότε αδελφή της, πριγκίπισσα Μαργαρίτα, ερωτεύτηκε τον κατά 16 χρόνια μεγαλύτερό της και παντρεμένο, έχοντας μάλιστα και δύο παιδιά, σμηναγό Πίτερ Τάουνσεντ. Ακολουθώντας τα βήματα του θείου της, είχε τώρα αγαπήσει και αυτή έναν κοινό θνητό. Γνώριζε καλά πως ο αδελφός του πατέρα της, Εδουάρδος Η’, σε αυτή την περίπτωση είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει το βασίλειο. Εκείνη τι θα έκανε τώρα; Παρά το γεγονός ότι ο σμηναγός Τάουνσεντ χώρισε, όπως του είχε ζητήσει η πριγκίπισσα, οι πιέσεις από το Μπάκιγχαμ αντί να μειωθούν άρχισαν να πολλαπλασιάζονται.

Το Παλάτι έστειλε τον αξιωματικό με μετάθεση στη βρετανική πρεσβεία του Βρυξελλών, προκειμένου να απομακρυνθεί από κοντά της. Η ίδια έπεσε σε βαθιά μελαγχολία. Ξενυχτούσε, κάπνιζε χωρίς μέτρο και έπνιγε τον πόνο της στο αλκοόλ.

Το 1959 ανακοίνωσε ότι παντρεύεται τον φωτογράφο της βασιλικής αυλής Αντονι Αρμστρονγκ-Τζόουνς. Δεν το έκανε από αγάπη, αλλά ως μια σπασμωδική αντίδραση όταν έμαθε ότι ο αγαπημένος της Πίτερ νυμφεύεται μια άλλη. Το 1993 υπέστη πνευμονία, μετά έπαθε εγκεφαλικά και είχε καθηλωθεί σε αναπηρικό καροτσάκι. Πέθανε στο νοσοκομείο «Βασιλιάς Εδουάρδος Ζ’», στις 9 Φεβρουαρίου 2002, σε ηλικία 71 ετών. Εφυγε με το παράπονο ότι δεν έκανε στη ζωή της αυτό που πραγματικά ήθελε, καθώς αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με τους κανόνες του βασιλικού οίκου.

Από τα σκάνδαλα που έγραψαν ιστορία ήταν οι «περιπέτειες» του «άτακτου» Φίλιππου. Ο εξωσυζυγικός έρωτας του με την Αλεξάνδρα, πριγκίπισσα του Κεντ και εξαδέλφη της βασίλισσας, δημιούργησε σάλο. Οποτε έλειπε η βασιλομήτωρ από το Μπάκιγχαμ, πήγαινε εκείνη προκειμένου να ζήσει τον έρωτά της με τον Φίλιππο σε ένα από τα εκατοντάδες δωμάτια του αχανούς παλατιού.

Η βασίλισσα Ελισάβετ Β’, πάντως, το 1997, όταν έκλεισε 50 χρόνια γάμου με τον Φίλιππο, δήλωσε πως «ο πρίγκιπας είναι η δύναμή μου και ο λόγος που έμεινα όρθια τόσα χρόνια». 

Βασίλισσα Ελισάβετ: Tο σχέδιο που θα εφαρμοστεί όταν πεθάνει

Τον περασμένο μήνα, η γηραιότερη βασιλεύουσα μονάρχης πέρασε μια νύχτα στο νοσοκομείο και ακύρωσε δύο ταξίδια, ένα στη βόρεια Ιρλανδία και ένα στην COP26, τη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα στη Γλασκόβη, κατόπιν εντολής των ιατρών της. Παράλληλα, στις αρχές Οκτωβρίου είχε εμφανιστεί με μπαστούνι και με εμφανή δυσκολία στην κίνησή της. Είχαν περάσει δεκαεπτά χρόνια από τότε που είχε εμφανιστεί ξανά με μπαστούνι και αυτό είχε γίνει τότε, επειδή είχε κάνει μία επέμβαση στο δεξί της γόνατο. Τώρα, οι γιατροί την έχουν συμβουλέψει να ξεκουραστεί και ν' αποφεύγει τις δημόσιες εμφανίσεις. Της έχουν ζητήσει, επίσης, να κόψει το ποτό και να εγκαταλείψει την αγαπημένη της ιππασία, ενώ της απαγορεύτηκε ακόμα να βγάζει βόλτα και τα δύο σκυλιά της. 

Άτομα από το Μπάκιγχαμ ισχυρίζονται ό,τι τα πράγματα είναι αρκετά χειρότερα απ' ότι έχει ανακοινώσει το Παλάτι. Μερικοί, μάλιστα, παρατηρούν πως μετά το θάνατο του συζύγου της, πρίγκιπα Φίλιππου, η κατάσταση της υγείας της έχει επιδεινωθεί. Εδώ και χρόνια, πάντως, γίνονται πρόβες για το πώς θ' αντιδράσει η κυβέρνηση, o Τύπος και γενικά ολόκληρη η χώρα, όταν η βασίλισσα πεθάνει. 

Για πρώτη φορά, το 2018, οι υπουργοί της Βρετανίας είχαν την επίβλεψη των σχεδιασμών για το τι θα συμβεί, όταν πεθάνει η βασίλισσα, καθώς πραγματοποιήθηκε μυστική άσκηση στο Whitehall. Η διαδικασία αυτή ονομάστηκε «Castle Dove» και το σχέδιο, αναφορικά με το πώς θα κινηθεί η κυβέρνηση και η χώρα, όταν η ίδια φύγει από τη ζωή, ονομάζεται «London Bridge» και έχει μία σειρά από συγκεκριμένα βήματα.

Ο θάνατος της βασίλισσας Ελισάβετ θ' ανακοινωθεί από τους υπεύθυνους του Μπάκιγχαμ με τη φράση «Η γέφυρα του Λονδίνου έπεσε» -αν και πιστεύεται ότι έχει πλέον βρεθεί νέα συνθηματική φράση- και πρώτος θα ενημερωθεί ο πρωθυπουργός. Στη συνέχεια, θα πληροφορηθούν όλες οι κυβερνήσεις της Κοινοπολιτείας, κατόπιν θα γνωστοποιηθεί σε ηγέτες κρατών και θ' ανακοινωθεί δημοσίως. Ένας υπάλληλος του Μπάκιγχαμ, ντυμένος με ρούχα πένθους, θα τοιχοκολλήσει την είδηση στις πόρτες του Παλατιού. 

Ο ιστότοπος της βασιλικής οικογένειας θα μαυρίσει, όπως και οι λογαριασμοί που διατηρεί σε Twitter, Facebook και Instagram και όλες οι αναρτήσεις θα σταματήσουν, πλην αυτών που έχουν συμφωνηθεί. Κάθε ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα από κυβερνητικούς λογαριασμούς και υπουργικούς θα πρέπει να έχει την έγκριση επικοινωνιολόγου, ενώ καμία δημόσια δήλωση δεν επιτρέπεται μέχρι να μιλήσει ο πρωθυπουργός, πιθανώς από την Ντάουνινγκ Στριτ. Και κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, θα συνεδριάσει το αρμόδιο συμβούλιο για ν' ανακηρύξει τον νέο βασιλιά. 

Όλα τα παραπάνω αφορούν λίγο - πολύ το εθιμοτυπικό, αλλά υπάρχει και το εντελώς πρακτικό κομμάτι. Όταν η μονάρχης αφήσει την τελευταία της πνοή, για δώδεκα μέρες, η χώρα θα βυθιστεί σε πένθος. Τράπεζες και χρηματιστήριο θα κλείσουν και ουσιαστικά η χώρα σχεδόν θα παραλύσει, αφού σχεδόν κανένας δεν θα πηγαίνει στη δουλειά. Ειδικά, την ημέρα της κηδείας, η απώλεια στο ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) θα είναι μεταξύ του 1,2 και 6 δισεκατομμυρίων λιρών, χώρια το κόστος των εκδηλώσεων και της κηδείας.

Επίσης, θα υπάρχουν αρκετές αλλαγές, όταν πεθάνει η βασίλισσα και τη διαδεχθεί ο Κάρολος, όπως για παράδειγμα, ν' αλλαχθούν οι στίχοι του εθνικού ύμνου της Μεγάλης Βρετανίας και από «Queen» να γίνει ξανά σε «King». Η σορός της θα παραμείνει σε λαϊκό προσκύνημα στο Westminster Hall για τρεις μέρες, ενώ η κηδεία της θα γίνει δώδεκα μέρες, μετά το θάνατό της. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση θα διασφαλίσει ότι όλες οι σημαίες θα κυματίζουν μεσίστιες μέσα σε δέκα λεπτά, για ν' αποφύγουν ένα κύμα δημόσιας οργής. Το υπουργείο Μεταφορών έχει ήδη ειδοποιηθεί ότι το Λονδίνο θα είναι γεμάτο, για πρώτη φορά τόσο πολύ στην ιστορία του, με τρένα και λεωφορεία γεμάτα με ανθρώπους που θα ταξιδέψουν στην πρωτεύουσα για να θρηνήσουν τη βασίλισσα, ενώ γεμάτα θα είναι τα ξενοδοχεία και όλα τα καταλύματα.