Ζωή εν τάφω: Άθλος η παραγωγή της σειράς της ΕΡΤ

Η ιστορία της σειράς ενδεχομένως να μην αφορά ορισμένους, αν και θα έπρεπε, όμως οι ηθοποιοί πρώτης γραμμής -Μπέζος, Καραμπέτη, Αρμένης, Οικονομίδου- αλλά και εκείνοι της νεότερης γενιάς -πέρασαν από ακροάσεις για τους ρόλους- δίνουν αφορμή για να δει κάποιος τη σειρά. Που δεν είναι ακριβώς σειρά, αλλά «κινηματογράφος σε συνέχειες», όπως έλεγε ο αείμνηστος Κώστας Κουτσομύτης, είδος που λείπει από την ελληνική τηλεόραση.

Με σχήμα πρωθύστερο στην πρώτη κιόλας σκηνή της τηλεοπτικής μεταφοράς του βιωματικού μυθιστορήματος «Η ζωή εν τάφω» του Στράτη Μυριβήλη, σε σκηνοθεσία Τάσου Ψαρρά, η ΕΡΤ επιστρέφει στην ελληνική μυθοπλασία έπειτα από δέκα ολόκληρα χρόνια -επιβεβλημένης- απουσίας, σε μια εποχή που το σύνολο των ιδιωτικών καναλιών δείχνει να έχει εγκαταλείψει αυτήν την αστείρευτη δεξαμενή δοκιμασμένου υλικού για παραγωγή ποιοτικού οπτικοακουστικού περιεχόμενου.

Η τελευταία τηλεοπτική παραγωγή βασισμένη σε έργο της ελληνικής λογοτεχνίας που προβλήθηκε (τη σεζόν 2007-2008) από ιδιωτική τηλεσυχνότητα -του Alpha- ήταν το αξιόλογο «Δέκα», βασισμένο στο ομώνυμο ημιτελές μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση, σε -υπέροχη- σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου. Ο Τάσος Ψαρράς με τη «Ζωή εν τάφω» πραγματοποιεί άθλο, αν συνεκτιμηθούν τα εμπόδια που συνάντησε, οι συνθήκες στις οποίες έκανε και πραγματοποιεί γυρίσματα, τα οικονομικά δεδομένα με τα οποία έπρεπε να υλοποιήσει την παραγωγή των 157 ηθοποιών και των 1.600 βοηθητικών ηθοποιών.

Όμως όλα αυτά ποσώς αφορούν τον τηλεθεατή. Το τελικό αποτέλεσμα έχει σημασία. Ο Ψαρράς παρέδωσε ένα αντιπολεμικό δράμα-ύμνο ταυτόχρονα στην ειρήνη και στη ζωή. Δεν παρέκκλινε διόλου από την ουσία του μυθιστορήματος του Μυριβήλη. Αν η αρχή είναι το ήμισυ παντός, από το πρώτο κιόλας επεισόδιο γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχει πολλή φροντίδα σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής. Η ανασύσταση της εποχής πειστική. Οι σκηνές στο μέτωπο, στα χαρακώματα, «μυρίζουν» μπαρούτι. Η ένταση που υποβόσκει στους στρατιώτες λίγο πριν από την εκδήλωση της επίθεσης για την κατάληψη του στρατηγικής σημασίας υψώματος 908 «σπάει» το φράγμα της οθόνης και περνά στον θεατή.

Η ματιά του σκηνοθέτη με μονοπλάνα, καλά δουλεμένα στις πρόβες, βάζει τον τηλεθεατή στη πλοκή. Και με έναν τρόπο που θυμίζει κάτι από βιντεοπαιχνίδια σε πρώτο -ή και τρίτο- πρόσωπο, με τη διαφορά ότι λείπει το χειριστήριο με τα πλήκτρα ελέγχου από τα χέρια εκείνου που είναι μπροστά στην οθόνη.

Συν και πλην...

Οι ηθοποιοί στη «Ζωή εν τάφω» δικαιώνουν την επιλογή του κινηματογραφιστή, όμως η σκηνοθεσία τους θα έπρεπε να είναι «παλλόμενη», ειδικά στις σκηνές μάχης -ή σε εκείνη που ο λοχίας Κωστούλας γράφει γράμματα στην αγαπημένη του-, καθώς μοιάζει με ακαδημαϊκού ντοκιμαντέρ. Αλλά και σε εκείνες που οι κεντρικοί χαρακτήρες επιστρέφουν μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου στον τόπο τους και συναντούν τα αγαπημένα πρόσωπά τους, το παίξιμο είναι κάπως «μαγκωμένο».

Τα κάδρα υπέροχα. Κρυστάλλινα. Αναδίδουν το άρωμα της στιγμής στην οποία αναφέρονται. Τα ρούχα εποχής όπως πρέπει να είναι. Οι στρατιωτικές στολές με τη φθορά που έχουν τα ρούχα τα πολυφορεμένα κάτω από όλες τις καιρικές συνθήκες και το λέρωμα από τις ποσότητες λάσπης και χώματος που έχουν δεχθεί, καθώς οι στρατιώτες γίνονται ένα με το χώμα στα χαρακώματα ή με τις λάσπες όταν κυλιούνται κάτω από τα συρματοπλέγματα ή όταν πηδούν μέσα στους λασπωμένους από τη βροχή κρατήρες που δημιούργησαν οι εκρήξεις βομβών. Μα και το μακιγιάζ στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών -εκείνων στις σκηνές του πολέμου- πείθει ότι ο Πουρσανίδης, ο Μοθωναίος και οι άλλοι ένστολοι ηθοποιοί έχουν «φάει» χώμα.

Η επιλογή των σημείων για τα γυρίσματα είναι ένα στοίχημα που κερδήθηκε, αν υπολογίσει κανείς ότι η Αθήνα εκτός της Πλάκας -η Αττική εν γένει- ελάχιστες «γωνιές» έχει που να εξυπηρετεί ανάγκες οπτικοακουστικής παραγωγής εποχής (και μάλιστα ενώ έχει περάσει ένας αιώνας). Τα σκηνικά, όπου χρειάστηκε, πείθουν.

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram