Νόβακ Τζόκοβιτς: Από τους βομβαρδισμούς στην επιτυχία

Το 2016 ο φοιτητής μου Ιωάννης Αλιφιέρης πρότεινε ως θέμα της πτυχιακής του εργασίας την ζωή και την εξέλιξη του Νόβακ Τζόκοβιτς (Novak Djokovic). Δέχτηκα, επειδή θεωρώ ότι αξίζει κάθε φοιτητής να προσέρχεται για συνεργασία με ένα στοιχείο προσωπικής έμπνευσης, το οποίο λειτουργεί εντέλει ως κίνητρο για αποτέλεσμα δημιουργικό. Η συνεργασία μας διήρκεσε καιρό, και μου δόθηκε η ευκαιρία αφενός να γνωρίσω διεξοδικά την προσωπικότητα ενός αθλητή που επάξια θεωρείται κορυφαίος, και αφετέρου να κατανοήσω τους λόγους για τους οποίους ο φοιτητής μου είχε εμπνευστεί τόσο από αυτόν. Κυρίως, όμως, μου έδωσε τη δυνατότητα να αισθανθώ συναισθήματα για την ιδιαίτερη προσωπική ιστορία που βρίσκεται πίσω απ’ τον αθλητή αυτόν και να επισημάνω την ψυχική δύναμή του. Ο τίτλος της πτυχιακής εργασίας που επιλέξαμε με τον Γιάννη ήταν: «Η γλυκιά γεύση της νίκης. Το παράδειγμα του Σέρβου τενίστα Novak Djokovic».

Ο Σέρβος παγκόσμιος αθλητής της αντισφαίρισης Novak Djokovic, που έγινε περισσότερο γνωστός στην Ελλάδα ως το αντίπαλον δέος του δικού μας Στέφανου Τσιτσιπά, δεν είναι βέβαια καινούριος στον χώρο, αλλά έχει χαράξει ένα μακρύ δρόμο αγώνων και νικών. Κυρίως όμως, δεν συνιστά μια τυχαία αθλητική προσωπικότητα, αλλά είναι εκείνος που κατόρθωσε να ξεπεράσει τον πόλεμο της Σερβίας, και μέσα από τα συντρίμμια του πολέμου να βρει τον αθλητισμό ως διέξοδο προς τα εμπρός. Αντί δηλαδή η σκληρή εμπειρία να τον καταβάλει σωματικά και ηθικά, αντίθετα, εκείνος υπερνίκησε την επώδυνη περίοδο με την πίστη προς ένα φωτεινό μέλλον και την αφοσίωσή του στον αθλητισμό.

Οι ιδιαιτερότητες του Djokovic που τον καθιστούν μοναδικό στον αθλητικό χώρο, ή αλλιώς τα αίτια, τα οποία συνέβαλαν στο να γεννηθεί ένας σπουδαίος αθλητής, είναι: 1) Τα σκληρά παιδικά του βιώματα κατά την περίοδο του πολέμου στην Σερβία, 2) Η εντυπωσιακή θέληση που ανέπτυξε, εστιαζόμενος σε έναν στόχο ζωής, 3) Η αξιοποίηση της επώδυνης φάσης του πολέμου με μια δυναμική φυγή του προς τον παγκόσμιο αθλητισμό, 4) Η απόφασή του, παρότι Σέρβος, να εισέλθει σε έναν αθλητικό χώρο που μέχρι τότε αποτελούσε αποκλειστικό προνόμιο των Αμερικανών, 5) Η αθρόα προσέλευση των επιτυχιών, αλλά και η μακράς διάρκειας παραμονή του στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης, ε) Η ασταμάτητη και σπουδαία κοινωνική και ανθρωπιστική του δράση, η ευρύτητα της οποίας αποκαλύπτει το ανθρώπινο πρόσωπό του. στ) Η αφοσίωσή του στον αθλητισμό έγινε, χωρίς όμως να χάσει το ενδιαφέρον του για τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, ζ) Η ακεραιότητα του χαρακτήρα και η φιλική, χωρίς επάρσεις, στάση του, Και στ) Η θετική επίδραση που άσκησε και εξακολουθεί να ασκεί λόγω της επιτυχίας του στην κοινωνία, και ο θετικός του ρόλος ως κοινωνικού προτύπου.

Οι παραπάνω παράγοντες συνέβαλαν, όλοι, στην διαμόρφωση της ξεχωριστής προσωπικότητας του εν λόγω αθλητή. Ο «Νόλε» - όπως ήταν το υποκοριστικό του - είχε αρχίσει να ασχολείται με την αντισφαίριση από την ηλικία των τεσσάρων ετών, επιδεικνύοντας ήδη την μεγάλη αγάπη του προς αυτήν. Στα έξι του χρόνια είχε πλέον εντυπωσιάσει την προπονήτριά του Jelena Gencic με τον ενθουσιασμό του. Εκείνη, μένοντας συναισθηματικά πολύ κοντά του, τον δίδασκε όχι μόνο τένις, αλλά και πράγματα που έχουν αξία στην ζωή ενός ανθρώπου, ενισχύοντας και την πνευματική του ανατροφή. Τον έβαζε να ακούει κλασική μουσική και να διαβάζει ποίηση (Puskin), με σκοπό να μπορεί να ηρεμεί και να συγκεντρώνεται πνευματικά. Οι γονείς του, εξάλλου, πίστευαν στην αξία της εκμάθησης ξένων γλωσσών, και έτσι εκτός από τα Σέρβικα που ήδη γνώριζε, έμαθε άπταιστα Αγγλικά, Γερμανικά και Ιταλικά, ενθουσιάζοντας με αυτήν του την ικανότητα σήμερα το κοινό των αγώνων.

Όλα, ωστόσο, ανατράπηκαν απρόσμενα και βίαια με τον βομβαρδισμό της πόλης του, όταν ο ίδιος ήταν σε μια ανέμελη ηλικία, ένδεκα ετών (γεννήθηκε 22 Μαΐου 1987 στο Βελιγράδι). Όπως εκμυστηρεύεται ο Djokovic στην αυτοβιογραφία του (Serve to win, 2013), για κανέναν δεν είναι εύκολο να επιβιώσει από τους ανελέητους βομβαρδισμούς, καθώς η απειλή του θανάτου επικρέμαται συνεχώς στο κεφάλι του. Πόσο μάλλον για ένα παιδί, που έχει άλλα όνειρα για τη ζωή του.

Όταν όμως οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ ισοπέδωσαν το Βελιγράδι, η οικογένειά του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την εστία της, και να κρυφτεί σ’ ένα καταφύγιο για να διαφυλάξει τη ζωή της. Έμειναν στο καταφύγιο, μαζί με άλλες 20 οικογένειες, επί 78 ημέρες, αντιμετωπίζοντας μεγάλες στερήσεις και δυσκολίες. Ωστόσο, αντί ο ίδιος να πτοηθεί από την σκληρότητα του πολέμου, την αντιμετώπισε ως κίνητρο για την ενίσχυση της αποφασιστικότητάς του. Μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες εκείνος βρήκε διέξοδο και χαρά στις προπονήσεις του με την Jelena Gencic, «παίζοντας κρυφτούλι» με τους βομβαρδισμούς, καθώς συναντιόταν συνήθως σε μέρη που μόλις είχαν επιτεθεί οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ, υποθέτοντας ότι δεν θα ξαναεπιτεθούν εκεί που είχαν ήδη χτυπήσει. Το εμπόδιο του πολέμου και της επικρατούσας κατάστασης μετατράπηκε, έτσι, σε ένα μάθημα ζωής.

Οι συνθήκες ήταν ανεπαρκείς και αβέβαιες. Ο Djokovic έπαιζε τένις χωρίς να έχει φιλέ ή σε ερείπια ή όπως η φίλη του Σέρβα τενίστρια Anna Ivanovic προπονείτο σε μία άδεια εγκαταλελειμμένη πισίνα. Άλλοτε πήγαιναν για προπόνηση στον χώρο που βρισκόταν δίπλα σε μια στρατιωτική βάση, που όμως δεν ήταν ασφαλής, καθώς οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ συνήθιζαν να επιτίθενται εκεί που υπήρχαν στρατιωτικές βάσεις. Και, παρότι οι συνθήκες ήταν ακατάλληλες, εκείνος έδειχνε ότι τίποτε δεν είναι αδύνατον εάν υπάρχει πάθος. Ακόμη κι αν μοιάζει με κάτι ακατόρθωτο, ο Djokovic απέδειξε πως είναι πιθανόν να συμβεί.

Αυτό είναι το αισιόδοξο μήνυμα που απορρέει από την δύσκολη ζωή του. Ο πόλεμος επέφερε μεγάλες ζημιές στην οικονομία και τις υποδομές της Γιουγκοσλαβίας. Αλλά ο ίδιος δεν κάμφθηκε από την ανέχεια της οικογένειας, την έλλειψη ηλεκτρισμού, τις γκρεμισμένες γέφυρες και την αίσθηση του θανάτου που υπήρχε παντού στην πόλη. Θυμάται πάντα το τραγούδι των γενεθλίων του στα δώδεκα, που ήταν το σφύριγμα των αεροπλάνων που τους βομβάρδιζαν. Αλλά παρέμεινε πιστός στην ιδέα ότι εμμένοντας στον στόχο του θα ερχόταν η ηθική και πνευματική δικαίωση που επιζητούσε.

Η εξέλιξη του Djokovic στο άθλημα του τένις οδήγησε την Jelena Gencic να συμβουλεύσει τους γονείς του να φύγει εκτός της Σερβίας, όπου οι δυνατότητες ήταν περιορισμένες. Έτσι, παρά τις δυσκολίες λόγω της οικονομικής και της πολιτικής κατάστασης στην χώρα του, ο Djokovic βρέθηκε στο Μόναχο της Γερμανίας το 1999, σε ηλικία δεκατριών ετών. Εκεί φοίτησε στην Ακαδημία Τένις του πρώην αθλητή και προπονητή Νikola Pilic, ο οποίος γρήγορα εντυπωσιάστηκε από την αυτοσυγκέντρωση και το ενδιαφέρον του νεαρού αθλητή. Στην Ακαδημία αυτή πέρασε τα επόμενα τέσσερα χρόνια, μέχρι που ήρθαν οι πρώτες επιτυχίες στο άθλημα του τένις.

Από τότε έχουν περάσει περισσότερα από είκοσι χρόνια. Ο Djokovic, με το πέρασμα των χρόνων ωρίμασε, κατορθώνοντας να βελτιώσει ολοκληρωτικά το παιχνίδι του και να γίνει ένας επιδέξιος παίκτης.

Όλο αυτό το διάστημα η αθλητική του πορεία υπήρξε εξαιρετική. Από το 2001 ο δεκατετράχρονος τότε Djokovic, μέχρι σήμερα, έχει συγκεντρώσει έναν εντυπωσιακό αριθμό Τρόπαιων. Έχει ανακόψει την κυριαρχία των δύο καλύτερων αθλητών του είδους Rafael Nadal και Roger Federer αντικαθιστώντας τους στο νούμερο ένα της παγκόσμιας κατάταξης. Έχει εξασφαλίσει όχι μόνο έναν εντυπωσιακό αριθμό Τίτλων, αλλά και τα Βραβεία των μεγαλύτερων τουρνουά τένις που έχουν πραγματοποιηθεί στον κόσμο, ATP World Tour Masters, Grand Slam Belgrade, Dubai, Australian Open, US Open, Wimbledon, French Open ή Roland Garros, κλπ.). Έχει λάβει μέρος σε δύο Ολυμπιακούς Αγώνες, του Πεκίνου όπου κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο, και του Λονδίνου, όπου εκπροσωπώντας τη Σερβία κατετάγη τέταρτος. Έχει συμπεριληφθεί στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο, και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της ειρήνης. Εξάλλου, το ίδρυμα “Novak Djokovic” υποστηρίζει οικονομικά τα νοσοκομεία στο Βελιγράδι και σ’ όλο τον κόσμο, τις περιοχές που έχουν πληγεί από κυκλώνες (Λομβαρδία), τη σίτιση φτωχών οικογενειών, την ανατροφή ανήμπορων παιδιών, καθώς και την μάχη κατά της πανδημίας του κορονοϊού (Μπέργκαμο και αλλού).

Ο Djokovic, όπως είχε προβλέψει η προπονήτρια του Jelena Gencic, εξελίχθηκε εν τέλει σε έναν από τους καλύτερους αθλητές που έχουν περάσει ποτέ από την ιστορία του Τένις. Ακόμη και το πρόβλημα που του προξενούσε η αλλεργία στην γλουτένη, κατόρθωσε να το δαμάσει και να το επιλύσει δημιουργικά (Djokovic, Serve to win, 2013). Και, γενικά, αντί να μοιρολατρεί ή να μένει ηττοπαθής μπροστά στις αντιξοότητες, εκείνος εστιάζεται στη λύση.

Σήμερα, στα τριάντα δύο του, είναι πλέον πατέρας, και η ζωή του έχει αλλάξει σημαντικά από αυτό το γεγονός. Ο ίδιος παραμένει μαχητικός και δραστήριος, επιδιώκοντας να εξελίσσεται όσο αυτό είναι δυνατόν. Στη Σερβία θεωρείται εθνικός ήρωας, καθώς συμβολίζει μια δύναμη που ανέβλυσε μέσα από τα δικά της χαλάσματα. Και ο ίδιος, δικαίως, απολαμβάνει πλέον με ηρεμία την γλυκιά γεύση της παγκόσμιας επιτυχίας και της δημοφιλίας του.