Ελπίδες και φαντασιώσεις με τον Μπάϊντεν

Εδώ και χρόνια, οι ΗΠΑ αποσύρονται σταδιακά από την διεθνή σκηνή. Την περίοδο προεδρίας Τραμπ αυτή η πορεία εντάθηκε και επιταχύνθηκε. Αυτό έδωσε την δυνατότητα σε άλλους παίκτες να σπεύσουν να καλύψουν το κενό. Στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου αυτό προσπαθούν να κάνουν η Ρωσία του Πούτιν και η ερντογανική Τουρκία. Και πιο πρόσφατα η Γαλλία με τον Μακρόν. Αυτό προκαλεί πολλές από τις εντάσεις που βλέπουμε. 

Ο Ντόναλντ Τραμπ, με το εθνικιστικό σύνθημα «Πρώτα η Αμερική», έδειξε τον δρόμο για  μια μοναχική πορεία της Αμερικής, μακριά από τις διεθνείς συμμαχίες της χώρας. Αγνόησε τους Ευρωπαίους, αμφισβήτησε την χρησιμότητα του ΝΑΤΟ, αρνήθηκε τις συνέπειες από την κλιματική αλλαγή, έκλεισε την είσοδο της αμερικανικής αγοράς σε προϊόντα τρίτων χωρών, με κίνδυνο την έναρξη ενός εμπορικού πολέμου, ειδικά με την Κίνα.

Ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος είχε στενές προσωπικές σχέσεις με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν. Όμως πρόσωπα, θεσμοί και μηχανισμοί των ΗΠΑ που ασχολούνται με εξωτερικές υποθέσεις, άμυνα και ασφάλεια, δεν συμμερίζονταν πλήρως τη στάση του κ. Τραμπ. Θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξουν κάποια όρια στη στάση του κ. Ερντογάν και γι’ αυτό τονίζουν συνέχεια την ανάγκη να αποφεύγονται προκλητικές κινήσεις, μονομερείς ενέργειες κ.λπ. Ταυτοχρόνως όλοι αυτοί οι παράγοντες, αφού δηλώσουν τη στήριξή τους, ζητούν διάλογο και επίλυση των προβλημάτων. Τόσο για τα ελληνοτουρκικά όσο και για το Κυπριακό.

Οι ΗΠΑ δεν έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόσφατη ελληνοτουρκική κρίση. Άφησαν περιθώριο στη Γερμανία να γίνει η βασική διαμεσολαβήτρια μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στήριξαν, επίσης, την πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γιενς Στόλτενμπεργκ, για δημιουργία μηχανισμού αποτροπής συγκρούσεων.

Από την άλλη, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος, Τζο Μπάϊντεν, είναι καλός γνώστης της εξωτερικής και διεθνούς πολιτικής.. Υπήρξε επί πολλά χρόνια πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας, και ως αντιπρόεδρος του Ομπάμα είχε αναλάβει πολλές σοβαρές διεθνείς αποστολές. Είναι υπέρ των πολυμερών συνεργασιών. Θα ενισχύσει την συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα στηρίξει τον ΟΗΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα επαναφέρει τις ΗΠΑ στην παγκόσμια Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.

Ο κ. Μπάϊντεν θα είναι πιο θεσμικός στις σχέσεις του με Ελλάδα και Τουρκία. Θα σταματήσει η προσωπική επαφή που είχε ο κ. Τραμπ με τον κ. Ερντογάν. Γενικά οι συνθήκες θα είναι πιο ευνοϊκές.  Θα σηματοδοτήσει μια «κανονικότητα» και μια αλλαγή πορείας της υπερδύναμης προς την πλευρά της Τουρκίας. Και ο ίδιος θα είναι πολύ πιο πρόθυμος να παρέμβει στην κρίση της Ανατολικής Μεσογείου, για την επίλυση του Κυπριακού και για την επανέναρξη του ελληνο-τουρκικού διαλόγου.

Αλλά προσοχή: μη φαντασιωθούμε ότι θα φτιάξουμε κάποια συμμαχία για να συγκρουστούμε με την Τουρκία. Αυτό που μπορούμε να επιδιώξουμε, είναι να διαμορφωθεί το σωστό πλαίσιο για να συνεννοηθούμε με την Τουρκία. Είτε στο πλαίσιο της ΕΕ – η οποία με την σειρά της θα ενθαρρυνθεί από το νέο Αμερικανό πρόεδρο, είτε με απευθείας μεσολάβηση των ΗΠΑ.

Για αυτό το πλαίσιο πρέπει να είναι έτοιμη η Ελλάδα. Να αξιοποιήσει το παράθυρο ευκαιρίας.  Με έμπρακτη πολιτική βούληση και με θάρρος για υπέρβαση των χρόνιων στερεότυπων και δογμάτων της επίσημης εξωτερικής πολιτικής μας, είναι αναγκαίο να προχωρήσει στην επίλυση των διαφορών της με την Τουρκία. Στην διευθέτηση των εκκρεμοτήτων και σε μια συνολική συμφωνία για το καθεστώς του Αιγαίου.

Ο διμερής διάλογος, οι διαπραγματεύσεις και η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι οι μόνοι δρόμοι που υπάρχουν. Υπεκφυγές,  παλινωδίες,  δισταγμοί και κωλυσιεργίες δεν επιτρέπονται.