Mετά τον κορονοϊό: το Μεγάλο Στοίχημα του Σχεδίου Ανάκαμψης

Αμεσος στόχος για την οικονομία μας, προφανώς είναι να μην υπάρξει πισωγύρισμα και για αυτό είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι. Κυρίως όμως η πολιτεία, που πρέπει να κάνει ελέγχους ώστε να τηρούνται τα μέτρα και να χρησιμοποιεί τα «εργαλεία» που έχει στα χέρια της, τα τοπικά lockdowns, τις ποινές στους παραβάτες, αλλά και μία επιθετική καμπάνια υπέρ του εμβολιασμού και όσων αυτή τη στιγμή αμφιταλαντεύονται…

Ωστόσο, το μεγάλο στοίχημα που έχουμε μπροστά μας, είναι τι θα γίνει με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο για τα επόμενα έξι χρόνια θα φέρει τεράστιους πόρους στη χώρα μας. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα το οποίο στην ουσία θα σημαδέψει την Ελλάδα, όχι μόνο για ότι γίνει μέχρι το 2026, αλλά για αρκετές δεκαετίες μετά. Για το πώς περίπου θα είναι η πατρίδα που θα ζήσουν τα παιδιά μας.

Λόγω ακριβώς αυτού του μεγάλου στοιχήματος, κάθε συζήτηση για εκλογές το προσεχές φθινόπωρο είναι έωλη. Προφανώς η κυβέρνηση θα θελήσει να εφαρμόσει το Σχέδιο Ανάκαμψης, να «περπατήσει» για ένα χρόνο, να αναθερμανθεί η οικονομία μετά το σοκ του κορονοϊού και το δεκαετές σοκ των μνημονίων και το φθινόπωρο του 2022, έξι μήνες πριν από τη συνταγματική προθεσμία να προχωρήσει στις διπλές, όπως προβλέπεται, εκλογές.

Το Σχέδιο οφείλει να βάλει τη χώρα σε μία ανάπτυξη μόνιμη, σταθερή, με ορίζοντα δεκαετιών. Το 2020 το ΑΕΠ μας ήταν σχεδόν όσο ήταν το 2003. Το 2020 ήταν 168 δισ. ευρώ και το 2003, 173 δισ. και μάλιστα τότε ήμασταν πολύ κοντά στο μέσο όρο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα υποχωρήσαμε πάρα πολύ. Από το 89% στο 55%. Στην ουσία δηλαδή πρέπει να γίνει μια μεγάλη (εθνική) προσπάθεια για να ξαναπλησιάσουμε το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το σχέδιο με όλα αυτά τα λεφτά που θα έρθουν, οφείλει να πετύχει να γίνει ανταγωνιστική η οικονομία μας. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο που είναι ενιαίος και πλήρως ανταγωνιστικός. Και η ψηφιακή διάσταση αυτού του νέου κόσμου ενισχύει τις δύο αυτές πλυρές του: την ενοποίηση και την ανταγωνιστικότητα. Τα τελευταία 10 χρόνια για παράδειγμα, οι εξαγωγές μας ήταν το 14% του ΑΕΠ, ενώ οι εισαγωγές το 25% του ΑΕΠ. Και το 65% αυτού του εμπορικού ελλείμματος καλύπτονταν από τον τουρισμό. Δεν αρκεί όμως η “μονοκαλλιέργεια” του τουρισμού, που έχει τεράστιες ακόμη δυνατότητες βελτίωσης… Αλλά, η Ελλάδα πρέπει να πλασσαρισθεί διεθνώς με ποιοτικά προϊόντα που θα παράγει, με καινοτόμες υπηρεσίες που θα προσφέρει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν πάραυτα μεγάλες τομές και μεταρρυθμίσεις που θα ωθούν στην καινοτομία, στην ψηφιακή οικονομία, θα αλλάξουν επαναστατικά την Παιδεία και τη Δικαιοσύνη...

Προφανώς για να πετύχει η Ελλάδα σταθερή ανάπτυξη πρέπει το Σχέδιο να φέρει επενδύσεις και να αναδιαρθρώσει παραγωγικά την οικονομία. Επίσης πρέπει να θεραπεύσει όσο γίνεται τις περιφερειακές ανισότητες, δηλαδή να έχει και μία χωρική διάσταση, όχι βέβαια μέσα από την κατανομή των πόρων σε περιφέρειες κλπ, αλλά λαμβάνοντας υπόψη ότι σήμερα 10 περιφέρειες της χώρας μας έχουν ΑΕΠ, κάτω από το 50% του μέσου όρου του ευρωπαϊκού ΑΕΠ... Δεν μπορεί η χώρα να πάει μπροστά, όταν τον μεγαλύτερο κομμάτι της, θα είναι τόσο πίσω...

Βέβαια οι πόροι που θα έρθουν με το Ταμείο Ανάκαμψης, πέρα από τους δωρεάν παρεχόμενους πόρους -περίπου 17 δισ. ευρώ- και τα δανεικά με μηδενικό σχεδόν επιτόκιο που θα πάρει η χώρα και μπορεί να φτάσουν τα 32 δισ. συνολικά, θα διπλασιαστούν με τη μόχλευση της ιδιωτικής συμμετοχής. Για να συμβεί απρόσκοπτα αυτό, πρέπει να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος της γραφειοκρατίας... Οταν εμπλέκονται πολλά υπουργεία, τόσες πολλές υπηρεσίες, επιχειρησιακά προγράμματα… ισχύει το «όπου λαλούν πολλά κοκόρια, αργεί να ξημερώσει»... Ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι να χαθούν τεράστιοι πόροι. Η Ελλάδα πρέπει να απορροφά 3 δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά λεφτά έως το 2026, συν τους αντίστοιχους ιδιωτικούς πόρους, δηλαδή περίπου 5- 6 δισ. ευρώ το εξάμηνο. Τρελά πράγματα για την ελληνική δημόσια διοίκηση.

Η μόνη ελπίδα είναι ότι οι εκταμιεύσεις θα γίνονται όπως τα μνημόνια, δηλαδή «με το μαχαίρι στο λαιμό». Η χώρα θα εισπράττει εφόσον έχει ολοκληρώσει τις δράσεις του εξαμήνου. Δεν θα υπάρχει μεταφορά πόρων σε άλλες δράσεις, ούτε μεταφορά στο μέλλον. Αυτό σημαίνει πως ό,τι αποτυγχάνει, ή καθυστερεί πρέπει να γίνεται μετά με εθνικούς πόρους... Μοιάζει αυτή η διαδικασία με το 2004 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Υπήρξαν το ορόσημο-πίεση ώστε να ολοκληρωθούν έργα μεγάλης σημασίας, όπως η Αττική Οδός, το Μετρό, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», τα οποία μπορεί να είχαν καθυστερήσει και για χρόνια, αν δεν υπήρχε το ορόσημο - πίεση των Ολυμπιακών Αγώνων.

Το πολιτικό σύστημα πρέπει να αντιληφθεί, ότι το Σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας στην ουσία είναι μείζον εθνικό θέμα. Και από αυτή την άποψη τα πολιτικά κόμματα, να το αντιμετωπίσουν με μία τάση πολιτικής συναίνεσης στα βασικά. Να υπάρχει δηλαδή η πρόθεση να αντιμετωπιστούν οι μείζονες αρρυθμίες της ελληνικής οικονομίας, από κοινού. Γιατί απλούστατα θα καθορίσει τη μοίρα της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες.